Ενα πολύ σκληρό ταρακούνημα για γονείς αποτελεί η μίνι σειρά τεσσάρων επεισοδίων του Netflix, «Adolescence», των Jack Thorne και Stephen Graham, που διηγείται τη συγκλονιστική υπόθεση ενός 13χρονου αγοριού που συλλαμβάνεται για τη δολοφονία μιας συμμαθήτριάς του στη Βρετανία. Πρόκειται για ιστορία που σοκάρει, δείχνοντας πώς να βάλουμε φρένο στον θυμό των εφήβων πριν αυτοί χαθούν μέσα στον ψηφιακό λαβύρινθο και τις τοξικές διαδικτυακές ιδεολογίες.
Ωστόσο στην Ελλάδα, αν και δεν έχουμε φτάσει ακόμα (ευτυχώς) σε δολοφονία εφήβου από έφηβο, τα πράγματα φαίνεται να δυσκολεύουν τα τελευταία χρόνια αναφορικά με τη βία στα παιδιά.
Πόσο καλά ξέρουμε πραγματικά τι περνούν τα παιδιά μας; Από πού πηγάζει η μοναξιά τους και πώς η τεράστια πίεση των social media αυξάνει τον θυμό και τις βίαιες συμπεριφορές; Η Σοφία Ανδρεοπούλου, MSc ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Εφηβεία: η μεγάλη έκρηξη – Και πώς θα επιβιώσετε ως γονείς», μιλώντας στην «Κυριακάτικη Απογευματινή» δίνει όλες τις απαντήσεις.
Ποιος είναι σήμερα ο φόβος των εφήβων που τους οδηγεί σε μεγάλη ένταση;
Η εφηβεία ανέκαθεν ήταν δύσκολη περίοδος, γεμάτη άγχη και ανασφάλειες. Ωστόσο, φαίνεται πως τον τελευταίο καιρό η ένταση των εφήβων έχει φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Γιατί; Είναι νωρίς για να δώσουμε μια επιστημονικά τεκμηριωμένη απάντηση, αλλά η εντύπωσή μου από τη δουλειά που κάνω με εφήβους είναι πως υπάρχουν τουλάχιστον δύο παράγοντες που συμβάλλουν στην ένταση αυτή: Από τη μια μεριά οι ενήλικοι (γονείς και εκπαιδευτικοί) στη ζωή των εφήβων που μοιάζουν χαμένοι και οι ίδιοι, συχνά χωρίς αξίες, χωρίς να πιστεύουν σε θεσμούς και αρχές, χωρίς ελπίδα για το αύριο. Από την άλλη, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με όλες τις παράλογες αντιδράσεις, τις ψεύτικες ειδήσεις, τη βιτρίνα και τις προκλήσεις τους. Απόρροια όλων αυτών είναι η βία που εκδηλώνουν όλο και συχνότερα οι έφηβοι, είτε εναντίον του εαυτού τους είτε εναντίον άλλων.
Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς, από τα πρώτα χρόνια του ∆ημοτικού, για να μην οδηγηθεί ένας έφηβος στη βία στο Γυμνάσιο και το Λύκειο;
Πράγματι, θα έπρεπε από το ∆ημοτικό να δουλέψει ο γονιός ώστε να έχει καλύτερη εφηβεία το παιδί του. Βέβαια πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι: ό,τι κι αν κάνουν οι γονείς, οι έφηβοι δυστυχώς θα βιώσουν κάποια δυσάρεστα συναισθήματα, θα νιώσουν ανασφάλεια και μοναξιά, θα νιώσουν την ανάγκη να τους αποδεχθούν και να ανήκουν κάπου. Τα συναισθήματα και οι ανάγκες αυτές είναι αναπόσπαστα κομμάτια του μεγαλώματος, της ωρίμανσης του ατόμου.
Τόσο εμείς οι γονείς όσο και οι έφηβοί μας πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι η μοναξιά, η ανασφάλεια, το άγχος είναι κομμάτια της ζωής μας και πρέπει να μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε. Εμείς οι γονείς δεν μπορούμε να προστατεύσουμε το παιδί μας από το να βιώσει κάποια δυσάρεστα συναισθήματα. Μπορούμε μόνο να του δώσουμε τα εργαλεία για να μπορεί να τα διαχειριστεί όσο το δυνατόν καλύτερα.
Πρώτ’ απ’ όλα, πρέπει να προσπαθούμε να προσφέρουμε στο παιδί μας την ασφάλεια πως εμείς το αποδεχόμαστε, με τα ελαττώματα και τα προτερήματά του, και ότι είμαστε εκεί για εκείνο ακόμα και όταν δεν λειτουργεί καλά. Υστερα είναι σημαντικό σε όλες τις ηλικίες να δείχνουμε στο παιδί μας με το παράδειγμα και τη στάση μας ότι αντέχουμε τα δυσάρεστα πράγματα που συμβαίνουν και ότι μπορεί και εκείνο να τα αντέξει με τη βοήθειά μας – και ίσως μάλιστα να μάθει και κάτι μέσα από αυτά.
Τέλος, νομίζω πως θα βοηθούσε πολύ να διδάσκουμε στο παιδί μας από το ∆ημοτικό τρόπους να υπερασπίζεται τον εαυτό του και να διαχειρίζεται τις συγκρούσεις χωρίς βία. Να διδάσκουμε, με το παράδειγμά μας (και όχι μόνο με κηρύγματα που δεν εφαρμόζουμε), ότι η βία είναι το πρόβλημα, δεν είναι η λύση.
Τι προτείνετε στους γονείς να κάνουν για να προστατεύσουν τα αγόρια τους από τα κακά ανδρικά πρότυπα του YouTube και του TikTok;
Θυμό και μίσος καλλιεργούν οι ενήλικοι και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. Σήμερα, πολλά κορίτσια φέρονται βίαια, απλώς όχι πάντα δέρνοντας, αλλά με άλλους τρόπους (όπως με συναισθηματικούς εκβιασμούς, απειλές στο ∆ιαδίκτυο κ.ά.). Οπότε ίσως ως γονείς πρέπει να δούμε την αλήθεια: τα κακά πρότυπα δεν έχουν φύλο και δεν καλλιεργούνται μόνο από το ∆ιαδίκτυο. Ασφαλώς οι έφηβοι (όλων των φύλων) «μαθαίνουν» λάθος αντιδράσεις από το ∆ιαδίκτυο, αλλά επίσης τις μαθαίνουν και από εμάς τους ίδιους. Haters δεν υπάρχουν μόνο διαδικτυακά. Οταν εμείς τα βάζουμε με όποιον εκφράζει άλλη άποψη από τη δική μας, με όποιον υποστηρίζει άλλη ομάδα από τη δική μας, με όποιον ψηφίζει άλλο κόμμα από εμάς, τότε δεν «διδάσκουμε» και στα αγόρια και στα κορίτσια μας να αντιδρούν αρνητικά, να επιτίθενται, να μην σέβονται;
Το πρώτο, λοιπόν, που θα πρότεινα στους γονείς θα ήταν να αναγνωρίσουν τι υπάρχει στη δική τους στάση που πιθανώς διδάσκει λάθος πράγματα στα παιδιά τους.
Το δεύτερο που θα πρότεινα θα ήταν να δώσουν προτεραιότητα στη σχέση τους με τα παιδιά τους, σε όποια ηλικία κι αν βρίσκονται. Μόνο μέσα από μια αληθινά καλή, ουσιαστική σχέση με τον γονιό θα μάθει ο έφηβος να σκέφτεται και να συμπεριφέρεται καλά, να σέβεται τους άλλους, να επικοινωνεί, να κάνει σχέσεις.
Μόνο μέσα από την αγάπη με τους γονείς του θα μάθει ο έφηβος να αγαπά τον εαυτό του και τους άλλους ανθρώπους.
Κυριακάτικη Απογευματινή
