Μετά την πρώτη συνάντηση µεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της νέας κυβέρνησης Τραµπ, η
υπουργός Πολιτισµού Λίνα Μενδώνη µιλά στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» για το επίπεδο των διµερών σχέσεων, τις οποίες χαρακτηρίζει ισχυρές και σφυρηλατηµένες, προσβλέποντας σε στενότερη σύµπνοια και έµπρακτη συνεννόηση. Η κ. Μενδώνη µιλά για τη συνάντηση µε τον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ντάρεν Μπίτι, στο Στέιτ Ντιπάρτµεντ, και τις πρωτοβουλίες που συζητήθηκαν στο πλαίσιο της πολιτιστικής συνεργασίας των ΗΠΑ και της Ελλάδας, αλλά και για την πρόοδο που έχει σηµειωθεί στο αίτηµα για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Από τις πρόσφατες επαφές σας µε κυβερνητικούς αξιωµατούχους στιςΗΠΑ, ποια είναι η αίσθηση που αποκοµίσατε για την εξέλιξη των ελληνοαµερικανικών σχέσεων, µετά την επιστροφή του Τραµπ στον Λευκό Οίκο;
Συναντήθηκα στο Στέιτ Ντιπάρτµεντ µε τον Ντάρεν Μπίτι, υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, υπεύθυνο για τη ∆ηµόσια ∆ιπλωµατία, και τον Σκοτ Γουέινχολντ, βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών, αρµόδιο για θέµατα Παιδείας και Πολιτισµού. Για µένα είναι σαφές ότι η αµερικανική πλευρά επιθυµεί την ενίσχυση της στενότατης συνεργασίας µας στα πεδία της προστασίας και της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονοµιάς, αλλά και της προαγωγής της σύγχρονης δηµιουργίας. Αλλωστε, η πολιτιστική συνεργασία αποτελεί θεµατική του στρατηγικού διαλόγου µεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ, που διεξάγεται σε ετήσια βάση. Εδώ και έξι χρόνια ο πρωθυπουργός έχει καλλιεργήσει συστηµατικά τη διµερή συνεργασία, δείχνοντας στην αµερικανική πλευρά πόσο πολύτιµος σύµµαχος και συνεργάτης είναι η Ελλάδα, ως πυλώνας σταθερότητας και ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή µας. Οι διµερείς µας σχέσεις είναι ιδιαίτερα ισχυρές και σφυρηλατηµένες. Εκτιµώ ότι στον ίδιο δρόµο θα συνεχίσουµε µε ακόµη στενότερη σύµπνοια και έµπρακτη συνεννόηση.
Ποιες πρωτοβουλίες εξετάζετε στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της πολιτιστικής συνεργασίας µεταξύ των δύο χωρών, έπειτα και από τη συνάντησή σας µε τον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ντάρεν Μπίτι;
Ο Ντάρεν Μπίτι έχει ιδιαίτερη αγάπη για την κλασική Ελλάδα και τον πολιτισµό της, η οποία αντανακλάται στις προτεραιότητες που έθεσε από τη νέα του θέση. Η πολιτιστική συνεργασία των ΗΠΑ και της Ελλάδας αποτελούν θεµατική του στρατηγικού διαλόγου, η οποία διεξάγεται ετησίως και προγραµµατίζεται, το φθινόπωρο του 2025, να οργανωθεί στην Αθήνα. Η συνεργασία µας είναι στενή στη µάχη κατά της παράνοµης διακίνησης των πολιτιστικών αγαθών. Συµφωνήσαµε να την εντείνουµε και να την ενδυναµώσουµε, βασιζόµενοι στους ήδη απτούς καρπούς που έχει αποφέρει, στο πλαίσιο της ανανέωσης του Μνηµονίου Συνεργασίας ΗΠΑ – Ελλάδας το 2026. Συµφωνήσαµε, επίσης, στην ενίσχυση και την αυστηροποίηση των ποινών, που αφορούν το παράνοµο εµπόριο των πολιτιστικών θησαυρών, το οποίο συνδέεται άµεσα µε το οργανωµένο έγκληµα και την τροµοκρατία. Ο Ντάρεν Μπίτι πρότεινε τη θεσµοθέτηση ενός προγράµµατος ανταλλαγής επιστηµόνων και ειδικών για τις κλασικές σπουδές.
Κατατέθηκαν στη συζήτησή µας πολλές ιδέες, διανοίγονται πολλά και νέα πεδία εµβάθυνσης της συνεργασίας και είµαστε αποφασισµένοι να δουλέψουµε συστηµατικά για να τις µετουσιώσουµε σε απτό αποτέλεσµα. Συζητήσαµε και για τη διοργάνωση µιας µεγάλης έκθεσης για τους Ολυµπιακούς Αγώνες και τον αθλητισµό στην αρχαιότητα, µε αφορµή την Ολυµπιάδα στο Λος Αντζελες, το 2028. Για µένα το σηµαντικό είναι ότι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχουµε, όπως διαπίστωσα, έναν ιδιαίτερα καλλιεργηµένο, ενεργό και ενθουσιώδη συνοµιλητή, µε πλήρη εποπτεία και γνώση των θεµάτων. Η Ελλάδα, παράλληλα, είναι παρούσα στις ΗΠΑ, µε τη συνεργασία του υπουργείου Πολιτισµού µε Μουσεία των ΗΠΑ, όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Μουσείο Γκετί στο Λος Αντζελες ή το Μουσείο της Βίβλου στην Ουάσινγκτον, µε τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων. Τον Ιούνιο θα εγκαινιάσουµε στο Μουσείο Γκετί την έκθεση «Οι Πρίγκιπες της Πύλου. Θησαυροί της Εποχής του Χαλκού στη Μεσσηνία», µε εξέχοντα εκθέµατα της µυκηναϊκής εποχής, στην Πελοπόννησο.
Με αφορµή την πρόθεσή σας να διευρυνθεί χρονικά το Μνηµόνιο Κατανόησης για την Καταπολέµηση της Παράνοµης ∆ιακίνησης των Πολιτιστικών Αγαθών, που έχει υπογραφεί µεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας,προς ποια κατεύθυνση σχεδιάζετε να γίνει αυστηροποίηση των προβλεπόµενων ποινών;
Το Μνηµόνιο Κατανόησης για την Καταπολέµηση της Παράνοµης ∆ιακίνησης των Πολιτιστικών Αγαθών υπεγράφη µεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας το 2011 και ανανεώνεται ανά πενταετία. Το 2026 επίκειται η ανανέωσή του. Πρόθεσή µας είναι να το διευρύνουµε χρονικά, αλλά και να το ανανεώσουµε ουσιαστικά. Να ανανεωθεί, δηλαδή, η ισχύς του, η οποία σήµερα καλύπτει πολιτιστικά αγαθά έως το 1830, αλλά και να εµπλουτιστεί το περιεχόµενό του, βάσει πάντοτε της εµπειρίας που αποκοµίσαµε από τη σχεδόν δεκαπενταετή εφαρµογή του. Εντός των προσεχών δύο µηνών θα αρχίσουν οι σχετικές διαβουλεύσεις µεταξύ του Κέντρου Πολιτιστικής Κληρονοµιάς του αµερικανικού υπουργείου Εξωτερικών µε τη ∆ιεύθυνση Τεκµηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισµού της Ελλάδας. Οι δύο θεσµικά υπεύθυνοι φορείς µοιράζονται ήδη πολυετή και επιτυχηµένη συνεργασία. Θα εξετάσουν τις βέλτιστες λύσεις που θα ενταχθούν στο νέο Μνηµόνιο και η αυστηροποίηση των ποινών είναι, ασφαλώς, µία από αυτές, λόγω του αποτρεπτικού της αποτελέσµατος. Πρέπει, όµως, να σηµειώσω ότι ακρογωνιαίος λίθος της αποτελεσµατικότητας της πάταξης της αρχαιοκαπηλίας δεν είναι µόνο το θεσµικό πλαίσιο, το οποίο προσαρµόζεται στην εκάστοτε πραγµατικότητα, αλλά η καθαυτό συνεργασία µεταξύ των αρµόδιων αρχών. Αυτή, δηλαδή, που τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε εκατοντάδες επαναπατρισµούς παρανόµως εξαχθεισών αρχαιοτήτων.
Σχετικά µε το αίτηµα για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι συζητήσεις και πόσο κοντά βρισκόµαστε τηδεδοµένη στιγµή σε µία συµφωνία;
Συνοµιλούµε µε το Βρετανικό Μουσείο -κάτι που ήταν αδιανόητο µέχρι πρόσφατα- και συνεργαζόµαστε σε άλλα θέµατα -πλην των Γλυπτών-, που, επίσης, δεν συνέβαινε µέχρι πρόσφατα. Οι συζητήσεις αυτές, όπως πολλές φορές έχω δηλώσει, χρειάζονται χρόνο και λεπτούς χειρισµούς. Η συµφωνία πρέπει να τηρήσει πολλές απαιτήσεις και, ασφαλώς, να ευθυγραµµίζεται µε την εθνική θέση µας περί µη αναγνώρισης οποιασδήποτε µορφής κυριότητας, νοµής ή κατοχής των Γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο. Χρειάζεται µεθοδικότητα, υποµονή, επιµονή και
χρόνο. Και ο χρόνος δουλεύει υπέρ µας, καθώς το αίτηµα της επανένωσης κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές, τόσο στη διεθνή επιστηµονική κοινότητα όσο και στην κοινή γνώµη της ίδιας της Βρετανίας.
Σας είδαµε πρόσφατα µε τον πρωθυπουργό στο εργοτάξιο Ενάλιων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά. Είστε βέβαιη ότι θα ολοκληρωθεί εντός του 2026;
Η µετασκευή της παλιάς Σιταποθήκης, του Σιλό, στον Πειραιά σε Εθνικό Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων προχωρά µε γοργούς ρυθµούς. Είχαµε την ευκαιρία να δούµε πρόσφατα µε τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη την ταχύτατη πρόοδο των εργασιών. Το 2026, το υπουργείο Πολιτισµού θα αποδώσει στο κοινό ένα µουσείο που θα αναδεικνύει τους θησαυρούς των ελληνικών θαλασσών, ενώ συγχρόνως θα αποτελεί το εµβληµατικό πολιτιστικό τοπόσηµο για το µεγαλύτερο λιµάνι της χώρας. Η εξέλιξη της πατρίδας µας, από την προϊστορία µέχρι τις µέρες µας, είναι άµεσα συνδεδεµένη µε τη θάλασσα, τη ναυτιλία, τη ναυτοσύνη. Βασικός σκοπός της δηµιουργίας του Εθνικού Μουσείου Ενάλιων Αρχαιοτήτων είναι, µέσα από τα ευρήµατα των θαλασσών µας, να αναδειχθεί ο ελληνικός πολιτισµός στη µεγάλη διαχρονία του, στη µακρά ιστορική και αδιάλειπτη διάρκειά του, σε έναν χώρο στον οποίο θα εκτίθενται αποκλειστικά ενάλιες αρχαιότητες. Ταυτόχρονα, διασώζουµε και αναδεικνύουµε ένα σηµαντικό βιοµηχανικό κτίριο, το Σιλό, το οποίο συνδέουµε µε ένα σύγχρονο κτίριο. Ετσι, δηµιουργούνται οι αναγκαίες προϋποθέσεις για τη δηµιουργία ενός πρότυπου, πρωτοποριακού µουσείου, ώστε ο µοναδικός πλούτος των ελληνικών θαλασσών να αποκτά τον ιδανικό χώρο φιλοξενίας. Το µουσείο θα είναι πλήρως προσβάσιµο, προσφέροντας στους επισκέπτες µια µοναδική εµπειρία κατάδυσης στο παρελθόν, µε σταθµούς στον χρόνο, καταβυθισµένους οικισµούς, ναυάγια, οµοιώµατα πλοίων, σκαριά και φορτία εµπορικών πλοίων, χάρτες και διαγράµµατα. Είναι σαφές ότι η λειτουργία του µουσείου αυτού εισάγει τον Πειραιά στους διεθνείς πολιτιστικούς προορισµούς.
Κυριακάτικη Απογευματινή
