Μελέτες πυρήνων ιζημάτων από τον πυθμένα της θάλασσας και τις παράκτιες περιοχές που περιβάλλουν το Αιγαίο δείχνουν ότι οι άνθρωποι μόλυναν το περιβάλλον με μόλυβδο νωρίς στην αρχαιότητα. Μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής γεωεπιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης διεξήγαγε τις αναλύσεις, οι οποίες αποκάλυψαν ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή είχε αποτέλεσμα τη μόλυνση του περιβάλλοντος από μόλυβδο περίπου πριν από 5.200 χρόνια – πολύ νωρίτερα από ό,τι ήταν γνωστό στο παρελθόν. Σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των αναλύσεων γύρης από τους πυρήνες των ιζημάτων, αυτή η μόλυνση προσφέρει επίσης πληροφορίες για την κοινωνικοοικονομική αλλαγή στο Αιγαίο, αντανακλώντας ακόμη και ιστορικά γεγονότα όπως η κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους.
Η περιοχή του Αιγαίου δημιούργησε μερικούς από τους πρώτους πολιτισμούς της αρχαίας Ευρώπης. Η ερευνητική ομάδα διερεύνησε πότε και σε ποιο βαθμό οι πρώιμες ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή επηρέασαν τα οικοσυστήματα τόσο στην ξηρά όσο και στο θαλάσσιο περιβάλλον. Για τον σκοπό αυτό, η ομάδα ανέλυσε 14 πυρήνες ιζήματος από τον πυθμένα του Αιγαίου και τη γύρω ακτογραμμή. Ένας πυρήνας από τύρφη προσέφερε τα πρώτα γνωστά στοιχεία μόλυνσης του περιβάλλοντος με μόλυβδο. Οι ερευνητές χρονολόγησαν αυτό το σήμα μολύβδου πριν από περίπου 5.200 χρόνια, περίπου 1.200 χρόνια πριν από τα παλαιότερα γνωστά στοιχεία μόλυνσης του περιβάλλοντος με το βαρύ μέταλλο που μπορούν να ανιχνευθούν στην ανθρώπινη δραστηριότητα.
«Επειδή, μεταξύ άλλων, ο μόλυβδος απελευθερώθηκε κατά την παραγωγή αργύρου, η απόδειξη της αύξησης των συγκεντρώσεων μολύβδου στο περιβάλλον είναι, ταυτόχρονα, ένας σημαντικός δείκτης κοινωνικοοικονομικής αλλαγής», δηλώνει ο δρ. Ανδρέας Κουτσοδένδρης, μέλος της Palynology & Paleoenvironmental (ερευνητική ομάδα Δυναμικής του δρ. Jörg Pross στο Ινστιτούτο Επιστημών της Γης του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης). Οι πυρήνες των ιζημάτων που ανέλυσαν οι επιστήμονες της Χαϊδελβέργης περιείχαν μόλυβδο καθώς και γύρη, κάτι που τους επέτρεψε να ανασυνθέσουν την ανάπτυξη της βλάστησης στην περιοχή του Αιγαίου. Η περιεκτικότητα σε γύρη έδειχνε τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε η γη. «Τα συνδυασμένα δεδομένα για τη μόλυνση από μόλυβδο και την ανάπτυξη της βλάστησης δείχνουν πότε έλαβε χώρα η μετάβαση από τις αγροτικές σε νομισματικές κοινωνίες και πώς αυτό επηρέασε το περιβάλλον», τονίζει ο Jörg Pross.
Η συγκέντρωση μολύβδου αυξήθηκε σημαντικά πριν από περίπου 2.150 χρόνια, συνοδευόμενη από έντονη αποψίλωση των δασών και αυξανόμενη γεωργική χρήση, όπως φαίνεται από τη σύνθεση των φασμάτων της γύρης. Από τότε, η μόλυνση από μόλυβδο είναι επίσης εμφανής στα ιζήματα από τον πυθμένα του Αιγαίου Πελάγους – το παλαιότερο ρεκόρ ανθρωπογενούς ρύπανσης από μόλυβδο στη θάλασσα παγκοσμίως, τονίζει ο Ανδρέας Κουτσοδένδρης. «Οι αλλαγές συμπίπτουν με την κατάκτηση της ελληνιστικής Ελλάδας από τους Ρωμαίους, οι οποίοι στη συνέχεια διεκδίκησαν για τον εαυτό τους τον πλούτο των πόρων της περιοχής», προσθέτει ο αρχαιολόγος της Χαϊδελβέργης δρ. Τζόζεφ Μάραν. Οι Ρωμαίοι κατακτητές έδωσαν ώθηση στην εξόρυξη χρυσού, αργύρου και άλλων μετάλλων, με την εξόρυξη και την τήξη μεταλλευμάτων να απαιτεί επίσης ξύλο.
Οι πυρήνες των ιζημάτων από το Αιγαίο πέλαγος συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια αποστολών των ερευνητικών σκαφών «Meteor» και «Aegaeo» μεταξύ 2001 και 2021. Το Γερμανικό Ίδρυμα Ερευνών (DFG) και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησαν τις ερευνητικές αποστολές, με το DFG να χρηματοδοτεί επίσης το πιο πρόσφατο ερευνητικό έργο. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, επιστήμονες από το Βερολίνο, τη Φρανκφούρτη (Μάιν), το Αμβούργο, το Χόενχαϊμ, το Τίμπιγκεν και την Ελλάδα συμμετείχαν επίσης στις μελέτες.
Πηγή: ScienceDaily | Επιστ. υλικό: Heidelberg University: «Lead contamination in ancient Greece points to societal change»
Εφημερίδα Απογευματινή
