Να αναστρέψουν την τραγωδία (όπως τη χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, προχθές, μιλώντας στο event του Bloomberg) της αναγκαστικής αποχώρησής τους από τις αγορές του εξωτερικού κατά την περίοδο της κρίσης θα επιχειρήσουν πολύ εντατικά και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα οι ελληνικές τράπεζες. Μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων ή στρατηγικών συμμαχιών, θα επιχειρήσουν να χτίσουν ξανά ισχυρή εκτός Ελλάδος παρουσία όχι μόνο επί ευρωπαϊκού εδάφους αλλά και στη Μέση Ανατολή μέχρι την Ινδία. Προ κρίσης, μνημονίων και ανακεφαλαιοποιήσεων το ενεργητικό των ελληνικών τραπεζών στο εξωτερικό έφτανε τα 50 δισ. ευρώ. Στο τέλος του 2023 το ενεργητικό των διεθνών δραστηριοτήτων των ελληνικών τραπεζών είχε ανακάμψει από τα χαμηλά του -και κάτω των 30 δισ.- και ανερχόταν σε περίπου 35 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 11% του συνολικού ενεργητικού τους. Με συνολικό προσωπικό 7.937 υπαλλήλων και 442 καταστήματα, οι ελληνικές τράπεζες έχουν αυτήν τη στιγμή τη μεγαλύτερη παρουσία τους στη Βουλγαρία από πλευράς δικτύου (223 καταστήματα, 9,91 δισ. ενεργητικό) και στην Κύπρο από πλευράς ενεργητικού (12,2 δισ. ευρώ, 23 καταστήματα). Το 2025 αναμένεται χρονιά εξελίξεων σε ό,τι αφορά το άνοιγμα στο εξωτερικό, καθώς μετά τις αρχές Φεβρουαρίου η Eurobank θα κάνει νέα δημόσια πρόταση στους μετόχους της Ελληνικής Τράπεζας στην Κύπρο για την πλήρη απόκτησή της, η Πειραιώς θα λανσάρει το β΄ εξάμηνο την ψηφιακή τράπεζα Snappi, ενώ δεν αποκλείονται περαιτέρω κινήσεις από Alpha Bank – UniCredit και ανάληψη πρωτοβουλιών επέκτασης από την Εθνική. Άλλωστε, οι τράπεζες πρέπει να χρησιμοποιήσουν την υπερβάλλουσα ρευστότητά τους, η οποία θα… ξεχειλίζει ακόμη και μετά τις υψηλότερες διανομές μερισμάτων και τις επιπλέον καταβολές για την ταχύτερη διαγραφή του αναβαλλόμενου φόρου.
Ο αναβαλλόμενος φόρος, πέρα από κληρονομιά της κρίσης, είναι ένα από τα πιο τεχνικά θέματα και δύσκολο να κατανοηθεί στη λειτουργία του. Κάτι αντίστοιχα δυσνόητο τεχνικά με τη δομή και τη λειτουργία του «Ηρακλή». Και τα δύο, σε διαφορετικό στάδιο το καθένα, υπήρξαν κομβικά για τη διάσωση και την εξυγίανση των ελληνικών τραπεζών στην κρίση, ενώ αποτέλεσαν συχνά αντικείμενο συζητήσεων στη Βουλή και «σεμιναρίων» στους βουλευτές. Γιατί το αναφέρω; Γιατί πρόσφατα έμεινα με το στόμα ανοιχτό, όταν πληροφορήθηκα ότι ο πιο ενημερωμένος βουλευτής και αυτός που κατανοούσε καλύτερα απ’ όλους το θέμα του αναβαλλόμενου φόρου, όταν αυτός συζητιόταν στη Βουλή το 2013, ήταν ο πάλαι ποτέ υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Λαφαζάνης! Για την ιστορία του αναβαλλόμενου φόρου, η κρίση έφερε περίπου 100 δισ. ευρώ αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις στις τράπεζες της Νότιας Ευρώπης, εκ των οποίων περίπου το 20% στις ελληνικές τράπεζες. Στο τέλος Ιουνίου 2024 οι οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις των ελληνικών τραπεζών ανέρχονταν σε 12,5 δισ. ευρώ, αναλογώντας στο 41% των συνολικών εποπτικών ιδίων κεφαλαίων. Οι επιπλέον καταβολές κεφαλαίων ετησίως για να σβήσει ο αναβαλλόμενος φόρος το 2032-2034, αντί του 2041, θα επηρεάσουν πολύ λίγο τα κεφάλαια των τραπεζών. Εκτιμούν γύρω στις 30-60 μονάδες την επίπτωση στον δείκτη των βασικών ιδίων εποπτικών κεφαλαίων.
! Αύριο Παρασκευή 22 Νοεμβρίου αναμένεται και η αξιολόγηση του οίκου Fitch για την Ελλάδα. Η μέχρι στιγμής αξιολόγηση του οίκου είναι ΒΒΒ- με σταθερές προοπτικές, ενώ οι αναλυτές της Fitch έχουν δηλώσει ότι θετικά στην ελληνική αξιολόγηση του Νοεμβρίου θα μπορούσε να επιδράσει η επίμονη και σημαντική μείωση του χρέους, με τη βοήθεια της δημοσιονομικής προσαρμογής σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς και η βελτίωση των μεσοπρόθεσμων προοπτικών ανάπτυξης μέσω των υψηλότερων επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων.
