Οι «πρωτόγονες υποδομές», όπως τα τούνελ, δεν είναι αναγκαστική επιλογή τριτοκοσμικών χωρών και οργανώσεων, όπως πιστεύεται στη χώρα μας. Ο νέος πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς έχει φέρει στο προσκήνιο το τεράστιο δίκτυο σηράγγων που διατηρεί η ισλαμική οργάνωση στη Γάζα. Τα δίκτυα σηράγγων, ωστόσο, δεν ταυτίζονται με τακτικές οργανώσεων όπως η Χαμάς και η Χεζμπολάχ. Στην πραγματικότητα συστήματα πυροβολικού σε συνδυασμό με δίκτυα τούνελ, δηλαδή σε συνδυασμό με «πρωτόγονες υποδομές», όπως έχει επικρατήσει να αναφέρονται, προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες και σε έναν σύγχρονο στρατό από το να λειτουργούν απλώς ως ορμητήριο για πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών και πυροβόλων. Μεταξύ των άλλων, μπορούν να αποτελέσουν βάση ασφαλούς δράσης και για εκτοξευτές πυραύλων εναντίον πλοίων, τόσο Cruise όσο και βαλλιστικών (ASCM και ASBM αντιστοίχως), αλλά και για εποχούμενα συστήματα αεράμυνας.
Εδώ βέβαια μπορεί να προκύψει η αντίρρηση ότι αν εγκλωβίσεις παρόμοια όπλα μέσα σε τούνελ, ναι μεν μπορεί να τα προστατεύσεις, αλλά τα εμποδίζεις ταυτοχρόνως να κάνουν τη δουλειά τους. Όμως δεν είναι έτσι. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιλέξεις εσύ πότε θα χρησιμοποιήσεις την αεράμυνά σου ή τα αντιπλοϊκά σου όπλα.
Παρόμοια δράση
Στην περίπτωση της Ελλάδας, παρόμοια «αντάρτικη» δράση συστημάτων αεράμυνας θα μπορούσε να εφαρμοστεί εναντίον «πακέτων» εχθρικών μαχητικών που θα κατευθύνονταν εναντίον στόχων στην ηπειρωτική Ελλάδα, χτυπώντας τα εκεί που δεν το περιμένουν.
Επιπροσθέτως, η βασική απειλή για ελληνικά εδάφη που βρίσκονται κοντά στις ακτές της Τουρκίας στο κοντινό μέλλον ενδέχεται να είναι «πριονοκορδέλες» διαρκούς (sustained) προβολής ισχύος, αποτελούμενες από δίκτυα οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροχημάτων, περιφερόμενων πυρομαχικών (loitering munitions), συστημάτων πυροβολικού και μαχητικών αεροσκαφών, σε συνδυασμό με συστήματα συλλογής πληροφοριών, όπως έπραξε η Τουρκία στη σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ το 2021.
Για να αποφύγεις την προσβολή από αυτές τις «πριονοκορδέλες», πρέπει να επιτύχεις «άρνηση επαφής» (contact denial) τόσο με τις ικανότητες συλλογής πληροφοριών (ISR) όσο και με τις ικανότητες κρούσης του αντιπάλου. Και σε συνδυασμό με τεχνικές παραπλάνησης, απόκρυψης και παραλλαγής, σπάνε τον «κύκλο αισθητήρα-όπλου» (sensor-to-shooter loop) του αντιπάλου.
Δηλαδή τον εμποδίζουν να σε εντοπίσει. Ακόμη και αν σε εντοπίσει, τον εμποδίζουν να σε καταστρέψει. Τέλος, τον εμποδίζουν να έχει επαρκή αξιολόγηση και πληροφορίες αποτελεσμάτων πλήγματος (BDA/BDI), δηλαδή να ξέρει τι ζημιά σού έκανε ώστε να σχεδιάσει τις επόμενες ενέργειές του. Πολύ απλοϊκά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ουσία της πολεμικής τέχνης συνίσταται στο να μπορείς να ασκείς τα επιθυμητά καταστρεπτικά και αποδιοργανωτικά πλήγματα στον αντίπαλο και ταυτοχρόνως να τον εμποδίζεις να σου ασκήσει αυτός αντίστοιχα πλήγματα.
Έλεγχος χρόνου
Για να επιτύχεις κάτι τέτοιο, είναι πολύ σημαντικό να έχεις τον έλεγχο του χρόνου της αντιπαράθεσης. Και αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει να επιλέγεις εσύ πότε και με ποιον τρόπο θα έρθεις σε επαφή με τον αντίπαλο. Οι «πρωτόγονες υποδομές» συνεισφέρουν αποφασιστικά σε αυτό. Σε συνδυασμό με αποκεντρωτικές μεθοδολογίες μάχης, βασισμένες στην αυτόνομη δράση μικρών μονάδων (SUO), μπορούν να αποτελέσουν τη βάση στην οποία θα εδράζεται μια ενοποιημένη αρχιπελαγική δύναμη.
Άρα μπορούν να συνδυαστούν και με τις μονάδες ελιγμού και με το πεζικό, ενώ θα μπορούσε να υπάρξει και μια θαλάσσια παραλλαγή τους. Δηλαδή φυσικές ή τεχνητές σπηλιές ή χώροι υψηλής προστασίας, όπως κλειστοί όρμοι, κατάλληλα παραλλαγμένοι, που θα λειτουργούν ως ορμητήρια οπλισμένων ταχυπλόων σκαφών, επανδρωμένων και μη, μίνι υποβρυχίων, ρομποτικών υποβρυχίων και λοιπών.
Οι φετιχιστές των εξωτικών τεχνολογιών οπλικών συστημάτων εν Ελλάδι είναι δύσκολο να αντιληφθούν τη σημασία των «πρωτόγονων υποδομών». Όμως ο ρόλος τους στη διεθνή γεωστρατηγική εξίσωση συνεχώς ενισχύεται και δεν είναι μόνο το παράδειγμα της Γάζας, όπου το δίκτυο τούνελ μιας ισλαμικής οργάνωσης είναι το «δυνατό χαρτί» της έναντι ενός εκ των πιο σύγχρονων στρατών του κόσμου. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ο σημαντικότερος, αν όχι ο μοναδικός, λόγος που δεν υπήρξε προληπτικό πλήγμα από το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ εναντίον των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο παρελθόν, είναι ότι οι δύο βασικότερες εξ αυτών βρίσκονται σε υπόγειες δομές υψηλής προστασίας στο Fordow και στη Natanz.
Οι εγκαταστάσεις αυτές είναι δύσκολο να στοχοποιηθούν με ακρίβεια, πολύ δύσκολο να προσβληθούν ακόμη και με όπλα βαθιάς διείσδυσης (deep penetration) και δύσκολα μπορεί να υπάρξει επαρκής αξιολόγηση και πληροφορίες αποτελεσμάτων πλήγματος (BDA/BDI), έτσι ώστε να ξέρουν οι επιτιθέμενοι αν όντως έκανε κάτι η επίθεσή τους. Υπάρχει επίσης το παράδειγμα της Ουκρανίας, όπου οι Ουκρανοί χρησιμοποίησαν τάφρους, χαρακώματα και παραδοσιακές οχυρώσεις στις μάχες τους με τους Ρώσους.
ΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΟΥΗΔΙΑΣ, ΕΛΒΕΤΙΑΣ
Σε αντίθεση με κάποιες «ελιτίστικες» απόψεις του τύπου ότι τα υπόγεια τούνελ είναι αναγκαστική επιλογή τριτοκοσμικών χωρών και οργανώσεων και πως δεν ταιριάζουν στην «προηγμένη» Ελλάδα, να υπενθυμίσουμε ότι η Σουηδία και η Ελβετία είχαν επιλέξει στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου να επενδύσουν στρατηγικά σε παρόμοιες ικανότητες «υπόγειου πολέμου», εν παραλλήλω πάντοτε με παραλλαγή, απόκρυψη και παραπλάνηση. Διάσημα, για παράδειγμα, είναι τα ελβετικά πυροβολεία που είναι κατασκευασμένα ώστε να μοιάζουν με βράχους ή με αγροικίες.
Μια σοβαρή επένδυση από πλευράς της Ελλάδας σε αυτές τις ικανότητες, σε συνδυασμό με προηγμένα όπλα κρούσης και δικτυοκεντρική λογική δράσης, μπορεί να απογειώσει κυριολεκτικά τις ελληνικές αμυντικές ικανότητες και κυρίως να συνεισφέρει στην προσπάθεια ενοποίησης της αρχιπελαγικής δομής του Αιγαίου σε χώρο ουσιαστικής ελληνικής κυριαρχίας, που θα συνεπαγόταν και σημαντική αναβάθμιση της ελληνικής αποτροπής.
Από την εκπομπή μας «Ο Εξαρχείων» με τον γεωπολιτικό αναλυτή Κωνσταντίνο Γρίβα.
