Όταν γίνεται πόλεμος, μία από τις πρώτες ενέργειες των κυβερνήσεων είναι να εμποδίσουν την ανάληψη των καταθέσεων από τις τράπεζες, επειδή, όπως είναι φυσικό, ο κόσμος πανικοβάλλεται και θέλει να αποσύρει τις οικονομίες που έχει αποταμιευμένες.
Έτσι, από τις 28 Οκτώβρη του 1940, την πρώτη μέρα του πολέμου, η κυβέρνηση κλείνει το Χρηματιστήριο της Αθήνας και στις τράπεζες επιτρέπει αναλήψεις καταθέσεων μέχρι 3.000 δραχμών. Πέραν του ποσού αυτού οι τράπεζες μπορούσαν να δίνουν κάθε μήνα το 5% του συνόλου των καταθέσεων μέχρι του ποσού των 10.000 δρχ.
Στον πληθυσμό της Αθήνας δίνονται τότε πολλές οδηγίες από τις κρατικές Αρχές για να μπορέσει vα αντιμετωπίσει την ανώμαλη κατάσταση, που ήταν επόμενο ότι θα άρχιζε με την κήρυξη του πολέμου. Μία από αυτές τις οδηγίες έχει σχέση με το νερό. Οι κάτοικοι πρέπει να φυλάνε τις απαραίτητες ποσότητες νερού στο σπίτι τους, γιατί αν βομβαρδιστούν η Αθήνα και ο Πειραιάς, οι βλάβες του δικτύου υδρεύσεως θα είναι σίγουρες.
Νερό σε κάθε σπίτι
Οι επισκευές δεν θα μπορούσαν να γίνουν αμέσως και συνεπώς χρειάζεται να έχει κάθε σπίτι λίγο νερό για να κάνει η οικογένεια τη δουλειά της.
Δημιουργούνται τότε 17 σταθμοί πρώτων βοηθειών. Είναι απαραίτητοι για την περίπτωση που υπάρξουν πολλά θύματα μαζί ύστερα από κάποια επιδρομή. Γίνονται και 9 σταθμοί πρώτων βοηθειών στον Πειραιά, που κινδυνεύει περισσότερο από τους βομβαρδισμούς, επειδή είναι λιμάνι και συνεπώς έχει στρατηγική σημασία.
Οι σταθμοί έγιναν σε χώρους νοσοκομείων, που διαμορφώθηκαν κατάλληλα, σε σχολεία, σε ιδιωτικές κλινικές και σε άλλα οικήματα, έτσι ώστε να είναι αποκεντρωμένοι και να εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες του πληθυσμού των δύο πόλεων.
Στο εθνικό προσκλητήριο η παρουσία όλων είναι συγκινητική. Όταν έγινε η επίταξη των υποζυγίων με διαταγή του Γενικού Επιτελείου Στρατού, παρουσιάστηκαν μαζί με τα άλογα, τα μουλάρια και τα γαϊδούρια όλοι οι κάτοχοί τους στο Άλσος του Παγκρατίου για να τα παραδώσουν στον στρατό. Πρώτοι και καλύτεροι οι μανάβηδες της Αθήνας, που είχαν άλογα και γαϊδουράκια για να μεταφέρουν τα λαχανικά και τα φρούτα.
O στρατιωτικός νόμος που κηρύχτηκε την πρώτη μέρα απαγόρευε πολλά πράγματα. Πρώτα πρώτα δεν μπορούσε κανείς vα αναφέρει πληροφορίες που έχουν σχέση με στρατιωτικά θέματα. Δεν μπορούσε να κατέχει πολεμικό όπλο. Επίσης βγήκαν διαταγές που απαγόρευαν να γίνονται αποθέματα τροφίμων. O κόσμος έχει ωστόσο πανικοβληθεί και αρχίζει να πηγαίνει στα μπακάλικα για να ψωνίσει. Τότε σε πάρα πολλά είδη γινόταν διανομή με καθορισμένες από το κράτος ποσότητες. Για αυτό και η διαταγή προέβλεπε αυστηρές ποινές για όσους έκαναν αποθέματα τροφίμων.
Περισσότερο σχολαστικές είναι οι διαταγές για τη συσκότιση. Πρέπει όλοι να βάλουν στα παράθυρά τους και στις πόρτες, αν αυτές έχουν τζάμια, παραπετάσματα σκοτεινού χρώματος ώστε τη νύχτα να μη φαίνεται καθόλου φως. Τρέχουν όλοι να προμηθευτούν μπλε κόλες, από αυτές που ντύνανε οι μαθητές τα βιβλία τους και τα τετράδιά τους. Οι εμποράκηδες στις γειτονιές κάνουν χρυσές δουλειές. Βγάζουν από τα ράφια τους ακόμα και τις πολυκαιρισμένες και ξεθωριασμένες, που σε καμιά άλλη περίπτωση δεν θα πουλούσαν.
Κουβέρτες
Μερικοί σχολαστικοί βγαίνουν κάθε βράδυ έξω από το σπίτι τους και παρατηρούν μήπως και βγαίνει από καμιά χαραμάδα λίγο φως. Θέλουν να είναι όχι απλώς νομοταγείς, αλλά περισσότερο να εξασφαλίσουν πλήρη συσκότιση, ξέροντας ότι η ασφάλειά τους, σε περίπτωση επιδρομής εχθρικών αεροπλάνων, εξαρτάται από όλους και από τον καθένα χωριστά. Όσοι βλέπουν ότι με τις μπλε κόλες δεν γίνεται καλή δουλειά, καρφώνουν μέχρι και κουβέρτες στα παράθυρά τους για να εξασφαλίσουν καλύτερη συσκότιση.
Στη συσκότιση έπρεπε να υπακούσουν και οι κάτοχοι αυτοκινήτων. Δόθηκε λοιπόν διαταγή να βάψουν με μπλε σκούρο χρώμα τους προβολείς αυτοκινήτων ή μοτοσικλετών, έτσι ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να φωτίσουν τον δρόμο τη νύχτα, αν κάποια στιγμή ξεχαστεί o οδηγός και χρησιμοποιήσει τα φώτα.
Τη νύχτα λοιπόν κυκλοφορούν όλοι στα τυφλά και για αυτό το όριο της ταχύτητας μέσα στην πόλη περιορίστηκε στο ελάχιστο. Όταν χτύπαγε συναγερμός, έπρεπε και τα οχήματα να σταματάνε στο δεξί μέρος του δρόμου και οι επιβάτες τους να κατεβαίνουν και να πηγαίνουν στο πλησιέστερο καταφύγιο. Επίσης οι αμαξάδες, όταν χτυπούσαν οι σειρήνες συναγερμό, έπρεπε να βγάζουν τα άλογα από τις άμαξες και να τα δένουν στον πλησιέστερο στύλο, ενώ αυτοί έπρεπε να πηγαίνουν σε κάποιο κοντινό καταφύγιο.
H ανάγκη για τη συσκότιση έχει υποχρεώσει την εταιρεία των τραμ να βάψει τα εσωτερικά φώτα των οχημάτων με μπλε χρώμα. Μόνο ένα φως ανάβει σε κάποια άκρη του τραμ και αυτό είναι μικρό, μελαγχολικό, μόλις που δίνει λίγη ανταύγεια για να δεις να προχωρήσεις μέχρι την πόρτα. Η συσκότιση ισχύει και στα κέντρα, ζαχαροπλαστεία, καφενεία και εστιατόρια. Tο πρώτο και δεύτερο βράδυ δεν πειθαρχούν πολλοί ιδιοκτήτες. Την επομένη τούς γίνονται συστάσεις, γιατί αλλιώς θα εφαρμοζόταν ο νόμος που πρόβλεπε αυστηρές ποινές. O νόμος αυτός ήταν σχετικός με την πολιτική επιστράτευση και οι διατάξεις του κυριολεκτικά έκαιγαν.
Επειδή έπρεπε να γίνει μεγάλη οικονομία στο ηλεκτρικό ρεύμα κατά τη διάρκεια του πολέμου, η κυβέρνηση βγάζει διαταγή για την εφαρμογή του ελαστικού, όπως λέμε, ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων, των γραφείων και γενικά των επιχειρήσεων. Τα μαγαζιά πρέπει να κλείνουν νωρίς. Δεν υπάρχει κανείς λόγος να βρίσκεται ο κόσμος αργά το βράδυ έξω από το σπίτι του. Οι μέρες είναι πονηρές.
Τα στοιχεία για τον τορπιλισμό της «Έλλης»
Την τρίτη μέρα του πολέμου δόθηκε στη δημοσιότητα μία ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, που αποκάλυπτε ότι το πολεμικό μας «Έλλη» τορπιλίστηκε στην Τήνο στις 15 Αυγούστου από ιταλικό υποβρύχιο. Όλοι το ήξεραν… από την πρώτη μέρα… αλλά καμιά επίσημη ανακοίνωση δεν επιβεβαίωνε την πληροφορία για λόγους σκοπιμότητας. Αργότερα ένα νέο ανακοινωθέν έλεγε ότι «αι πολιτικαί σκοπιμότητες δεν επέτρεψαν την μέχρι σήμερον ανακοίνωση». Μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων είχε κάνει την έρευνά της αμέσως μετά τον τορπιλισμό και βρήκε τα πειστήρια του εγκλήματος.
Τα κομμάτια από την τορπίλη είχαν ιταλικές επιγραφές και κωδικούς αριθμούς. Δημοσιεύτηκαν τότε φωτογραφίες από τα αδιάψευστα αυτά στοιχεία της επίθεσης που είχαν επιχειρήσει οι φασίστες του Μουσολίνι, λίγους μήνες πριν κηρύξουν τον πόλεμο στην Ελλάδα. Οι Αθηναίοι έβλεπαν τώρα με τα ίδια τους τα μάτια στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων την κομματιασμένη ιταλική τορπίλη που είχε πλήξει το πολεμικό μας πλοίο σε μια μέρα μεγάλης θρησκευτικής γιορτής για τον Ελληνισμό.
Το δεύτερο μέρος την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου.
