Η 21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης ετοιμάζεται να ανοίξει τις πύλες της από τις 8 έως τις 11 Μαΐου στο Διεθνές Εκθεσιακό και Συνεδριακό Κέντρο ΔΕΘ-HELEXPO και αποκαλύπτει τα … highlights της φετινής διοργάνωσης. Το σύνθημα της εκδήλωσης είναι «Α(Ι)νθρώπινη Δημιουργικότητα» και έχει τιμώμενη χώρα την Ιταλία.
Πλούσιο αναμένεται να είναι το πρόγραμμα της τιμώμενης χώρας και μότο της το «Κοντινοί Ορίζοντες», αφού με τη γειτονική Ιταλία μας συνδέουν κοινές αξίες και στενοί ιστορικοί και λογοτεχνικοί δεσμοί. Περιλαμβάνει καλεσμένους συγγραφείς, εκδότες, μεταφραστές, εικονογράφους, ακαδημαϊκούς, δημοσιογράφους, διοργάνωση αφιερωμάτων και εκθέσεων, όπως αυτές για τον Αντρέα Καμιλέρι (Andrea Camilleri) και τον Ούγκο Πρατ (Hugo Pratt), επαγγελματικά προγράμματα, συζητήσεις και δράσεις.
Στην έκθεση θα συμμετέχουν πάνω από 1.000 Έλληνες και ξένοι ομιλητές και περισσότεροι από 400 εκθέτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ προγραμματίζονται 450 εκδηλώσεις από εκδότες και πολιτιστικούς φορείς.
«Η 21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, η πρώτη έκθεση που οργανώνει το ΕΛΙΒΙΠ, το νέο Ίδρυμα για το βιβλίο, θα είναι η πιο δυναμική στην ιστορία του θεσμού. Σε αυτό συμβάλλει και το πρόγραμμα “Ιταλία, τιμώμενη χώρα”, που θα φέρει στην Θεσσαλονίκη πολλούς συγγραφείς, μεταφραστές, εκδότες αλλά και εκθέσεις, όπως η έκθεση για τα 100 χρόνια από την γέννηση του Αντρέα Καμιλέρι. Το άρωμα του Ιταλού συγγραφέα θα απλωθεί και στην πόλη, καθώς εστιατόρια θα προσφέρουν τις μέρες της έκθεσης ειδικά μενού με τα φαγητά που αγαπούσε ο ήρωας του Καμιλέρι, ο επιθεωρητής Μονταλμπάνο. Δώσαμε ιδιαίτερη σημασία στην προβολή της έκθεσης μέσα στη Θεσσαλονίκη, από το αεροδρόμιο μέχρι τα περίπτερα του Δήμου, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος ή τους χώρους του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Μου έκανε εντύπωση με πόση προθυμία οι οργανισμοί, από την Fraport μέχρι τον Δήμο της Θεσσαλονίκης, στηρίζουν την Έκθεση», δήλωσε ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Βιβλίου και Πολιτισμού Νίκος Μπακουνάκης.
Βασικές θεματικές της 21ης ΔΕΒΘ
Ο φετινός τίτλος της ΔΕΒΘ, Α(Ι)νθρώπινη Δημιουργικότητα, θέτει στο επίκεντρο των συζητήσεων την πρόκληση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε πολλές και διαφορετικές εκφάνσεις της: Από τα Fake news, τα ΜΜΕ και τα πνευματικά δικαιώματα μέχρι τα ανθρώπινα δικαιώματα, από τα ψηφιακά βιβλία, τη βιβλιοθηκονομία, την αγορά βιβλίου μέχρι τις μεταφράσεις και τη συγγραφή και από την εκπαίδευση μέχρι τους μηχανισμούς της διαφήμισης. Ανάμεσα στους καλεσμένους είναι ενδεικτικά ο Ναντίμ Σαντίκ (Nadim Sadek), ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Shimmr AI, μιας επιχείρησης που αναλύει το λεγόμενο «BookDNA» για την βελτιστοποίηση της προώθησης και πώλησης βιβλίων. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος οργανώνει πάνελ για τον πολιτισμό στην εποχή των αλγορίθμων και των ολιγαρχιών, η Εταιρεία Συγγραφέων μιλά για το βιβλίο στην εποχή του ΑΙ, ενώ έντονη είναι η συζήτηση για τον ψηφιακό εγγραματισμό και την παιδεία στα μέσα. Με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένεται η εκδήλωση/Translation Slam που διοργανώνει η Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών με τίτλο «Άνθρωπος εναντίον Τεχνητής Νοημοσύνης στη Μετάφραση Λογοτεχνίας» όπου εξετάζονται στην πράξη οι δυνατότητες, τα όρια και οι ιδιαιτερότητες της αυτόματης μετάφρασης έναντι της μετάφρασης από άνθρωπο στο πλαίσιο της λογοτεχνίας.
Έμφαση δίνεται επίσης σε ζητήματα ταυτότητας φύλου, καθώς και σε θέματα ψυχικής υγείας. Η ποίηση έχει κεντρικό ρόλο, οι «σκοτεινοί ήρωες» αναλύονται και η Ιστορία με τις αθέατες, συχνά μυστηριώδεις πλευρές της, φωτίζεται σε πολλές εκδηλώσεις και συζητήσεις στο πλαίσιο της 21ης ΔΕΒΘ.
Συγγραφείς απ’ όλον τον κόσμο στη Θεσσαλονίκη
Αγαπημένοι Έλληνες δημιουργοί, αλλά και σημαντικοί ξένοι συγγραφείς, εικονογράφοι και ακαδημαϊκοί επισκέπτονται και αυτήν τη χρονιά τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με τους Έλληνες εκδότες και τα μορφωτικά ινστιτούτα, φέρνοντάς μας τη δική τους ματιά στον κόσμο.
Ενδεικτικά μεταξύ των ξένων συγγραφέων είναι ο συγγραφέας Τόμας Έρικσον (Thomas Errickson), γνωστός από το μπεστ σέλερ βιβλίο του «Ανάμεσα σε Ηλίθιους: Πώς να Κατανοήσεις (και να Επιβιώσεις) με Όλους!» (εκδ. Διόπτρα). H ζωή του Ένιο Μορικόνε (Ennio Morricone) ξετυλίγεται μέσα από τα μάτια τού γιου του Μάρκο Μορικόνε (Marco Morricone), που έρχεται στη Θεσσαλονίκη με το βιβλίο που έγραψε μαζί με τον φίλο του μεγάλου συνθέτη Βαλέριο Καπέλι (Valerio Cappelli) (εκδ. Μετρονόμος).
Με τη συνεργασία του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης συναντάμε τον Batem (Luc Collin), σκιτσογράφο και σεναριογράφο κόμικς, γνωστό για την αναβίωση του θρυλικού χαρακτήρα του Marsupilami, του ιστορικού χαρακτήρα που δημιούργησε ο Αντρέ Φρανκέν, ο οποίος επέλεξε και εκπαίδευσε τον Batem για να τον διαδεχθεί. Συναντάμε επίσης τον Ξαβιέρ Νορθ (Xavier North), πρόεδρο της Alliance Française του Παρισιού από το 2024, πρώην γενικό εντεταλμένο για τη γαλλική γλώσσα στο ΥπΕξ της Γαλλίας, ενώ σε συνεργασία με τις εκδόσεις Εστία έρχεται και η Γαλλίδα συγγραφέας Νεζ Σινό (Neige Sinno), γνωστή μας από την μήνυση εναντίον του πατριού της για κατ’ εξακολούθηση σεξουαλική κακοποίηση που ενέπνευσε το τελευταίο της βιβλίο, «Θλιβερός τίγρης».
Το Ινστιτούτο Γκαίτε φέρνει από τη Γερμανία τον Τόμας Φαϊμπέλ (Thomas Feibel), κορυφαίο δημοσιογράφο για ζητήματα που αφορούν τα παιδιά και τα ψηφιακά μέσα, τους καθηγητές Δρ. Γκέρχαρντ Λάουερ (Gerhard Lauer), διακεκριμένο για την έρευνα δεδομένων στην ιστορία του βιβλίου και στην πειραματική προώθηση της ανάγνωσης και Δρ. Στέφεν Μάου (Steffen Mau), χαρακτηρισμένο και ως ο «πιο περιζήτητος κοινωνικός εμπειρογνώμονας της χώρας», καθώς και την συγγραφέα Ντενίζ Όντε (Deniz Ohde) που μιλά για το βραβευμένο της μυθιστόρημα, «Διάχυτο Φως» (εκδ. Gutenberg).
Το ΕΛΙΒΙΠ, σε συνεργασία με το European Union Prize for Literature-EUPL (Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης) διοργανώνει πάνελ με δύο συγγραφείς που έχουν αποσπάσει το βραβείο, και συγκεκριμένα τη Ρακέλ Μαρτίνες-Γκόμες (Raquel Martínez-Gómez) από την Ισπανία (2010, Σκιές του Μονόκερου, εκδ. Βακχικόν) και τη Λίντια Ντιμκόφσκα (Lidija Dimkovska) από τη Β. Μακεδονία που σήμερα ζει στη Σλοβενία (2013, Μία ακόμα ζωή, εκδ. Βακχικόν). Από την Ελλάδα θα συμμετέχει ο συγγραφέας Μάκης Μαλαφέκας, υποψήφιος στη βραχεία λίστα για το φετινό βραβείο της EUPL με το βιβλίο του, Deepfake (εκδ. Αντίποδες). Το βραβείο θα ανακοινωθεί λίγες μέρες μετά την ΔΕΒΘ, στις 16 Μαΐου 2025 στο πλαίσιο της έκθεσης βιβλίου της Πράγας.
Την ΔΕΒΘ επισκέπτεται ο Σαχράμ Χοσραβί (Shahram Khosravi), καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, γνωστός για τις μελέτες του για το Ιράν και τη Μέση Ανατολή, τη μετανάστευση και την προσφυγιά (εκδ. Νησίδες). Στη Θεσσαλονίκη θα βρίσκεται ο Παλαιστίνιος ποιητής και συγγραφέας, πρόεδρος της Ένωσης Παλαιστινίων Συγγραφέων Μουράτ Αλ Σουντάνι (Murad Al-Sudani), βραβευμένος με το Διεθνές βραβείο Ποίησης 2017 (εκδ. Ειρήνη), ενώ παράλληλα ο Αβισάι Νιρ Κοέν ((Nir Avishai Cohen)), συγγραφέας του βιβλίου «Όχι στο όνομά μας. Αγαπώ το Ισραήλ, συμπαραστέκομαι στην Παλαιστίνη» (εκδ. Μελάνι), θα μιλήσει για τα προβλήματα στη Μέση Ανατολή και τις απόψεις του πάνω σε αυτά.
Η Ισπανίδα συγγραφέας και καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Πατρίθια Αλμαρθέγι (Patricia Almarcegui) φέρνει «Τα χαμένα ημερολόγια της Ιαπωνίας» (εκδ. Βακχικόν) στη Θεσσαλονίκη, ενώ από τη Χώρα των Βάσκων θα έρθει η συγγραφέας και δημοσιογράφος Ντανέλε Σαριουγκάρτε (Danele Sarriugarte) που ασχολείται ιδιαίτερα με τη φεμινιστική και queer οπτική.
Σε πιο νεανικό κοινό και όχι μόνο, η συγγραφέας και εικονογράφος Λίντια Μπράνκοβιτς (Lidia Branković) από το Βερολίνο θα μας ξεναγήσει στο «Ξενοδοχείο των Συναισθημάτων» (εκδ. Διόπτρα), το πρώτο της βιβλίο που προέκυψε μετά από την εμπειρία της με συναισθηματικές διαταραχές. Η Μάρτα Μπάρτολ (Marta Bartolj), καλλιτέχνιδα και εικονογράφος από τη Σλοβενία, θα μας εισάγει σε «Μικρές πράξεις καλοσύνης» (εκδ. Μεταίχμιο), ενώ ο Μπερισλάβ Μπλαγκόεβιτς (Berislav Blagojević) από τη Σερβία θα μας συστήσει τον «Γκαγκάριν, τον πιο γκαφατζή σκυλάκο του σύμπαντος».
Μαζί μας θα είναι και ο Γιόνας Σίλντρε (Joonas Sildre) από την Εσθονία με το graphic novel του «Between Two Sounds» σε μια συναρπαστική βραδιά υπό τους ήχους των νεαρών Early Music Group of Kiili που, μαζί με τη σοπράνο Eve Kopli Scheiber, θα παρουσιάσουν το The Art of sound and silence. Η Ρενέ Καραμπάς (Rene Karabash) από τη Βουλγαρία παρουσιάζει την «Ορκισμένη», έναν queer στοχασμό για την ομοφυλοφιλική αγάπη, την οικογένεια και την τιμή (εκδ. Μεταίχμιο), ενώ η Ρούμενα Μπουζάροφσκα (Rumena Bužarovska) από τη Β. Μακεδονία θα μας παρουσιάσει τη νέα της συλλογή διηγημάτων «Μην κλαις, μπαμπά» (εκδ. Gutenberg).
3ο Διεθνές Επαγγελματικό Πρόγραμμα ΔΕΒΘ
Το διεθνές επαγγελματικό πρόγραμμα της ΔΕΒΘ που πραγματοποιείται στο Κέντρο Δικαιωμάτων ΔΙΑΛΟΓΟΣ, αποτελεί πλέον θεσμό που προσελκύει διακεκριμένους εκδότες και λογοτεχνικούς πράκτορες από το εξωτερικό, δίνοντας και την ευκαιρία μεγαλύτερης εξωστρέφειας της ελληνικής παραγωγής σε συνδυασμό και με την επανεκκίνηση του μεταφραστικού προγράμματος GreekLit. Στην τρίτη του χρονιά το επαγγελματικό πρόγραμμα εξασφάλισε 30 συμμετοχές από επιφανείς εκδοτικούς οίκους και 19 σημαντικές χώρες, όπως Καναδάς, ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Μεγάλη Βρετανία, Ολλανδία, Ινδία, Πολωνία, Λιθουανία, Εσθονία, Σερβία, Αργεντινή, Αίγυπτο, Τουρκία, Ρουμανία, Μπαγκλαντές, Αρμενία. Από τις 30 αυτές συμμετοχές, οι 9 προέρχονται από την τιμώμενη χώρα, Ιταλία. Ανεξάρτητα από το πρόγραμμα Fellowship, άλλοι δέκα επαγγελματίες του βιβλίου έχουν δηλώσει ανεξάρτητα συμμετοχή στο επαγγελματικό πρόγραμμα.
Θα συζητηθούν θέματα έκδοσης και αγοράς βιβλίου για παιδιά και για ενήλικες, ο ρόλος του μύθου και του πολιτισμού στις διεθνείς αγορές, ενώ καταξιωμένοι εμπειρογνώμονες θα μας εισάγουν σε θέματα επίδρασης της Τεχνητής Νοημοσύνης στον εκδοτικό κλάδο. Θα γνωρίσουμε καλύτερα τον εκδοτικό κόσμο της Ιταλίας – τιμώμενης χώρας και τις ευκαιρίες συστηματικότερης συνεργασίας με την Ελλάδα. Θα συζητηθούν ζητήματα μετάφρασης σπανιότερων γλωσσών, αλλά και θέματα φύλου. Από το βιβλίο στην οθόνη είναι ο τίτλος ενός ακόμα από τα ενδιαφέροντα πάνελ του προγράμματος.
Στο πρόγραμμα θα παρουσιαστεί και το ThinkPub, ένα ευρωπαϊκό εγχείρημα για την ανάπτυξη δεξιοτήτων των επαγγελματιών του βιβλίου με τη συμμετοχή Ελλήνων εκδοτών.
Παρόντες στη φετινή διοργάνωση θα είναι, μεταξύ άλλων, ο Τζοβάνι Έπλι (Giovanni Hoepli), Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Εκδοτών (International Publishers Association, IPA), η Σόνια Ντράγκα (Sonia Dranga), Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Εκδοτών (Federation of European Publishers, FEP), η Έλενα Παζόλι (Elena Pasoli), Διευθύντρια της Έκθεσης Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια και ο Τζακς Τόμας (Jacks Thomas), guest director της Bologna Book Plus και τέως διευθυντής της έκθεσης βιβλίου του Λονδίνου.
Επετειακές εκδηλώσεις και Αφιερώματα
Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του διοργανώνονται εκδηλώσεις για έναν από τους σπουδαιότερους ποιητές της μεταπολεμικής γενιάς, τον Μανώλη Αναγνωστάκη. Τιμάται επίσης ο εμβληματικός συγγραφέας της μεταπολεμικής ελληνικής πεζογραφίας, Γιώργος Ιωάννου, με αφορμή την επέτειο των σαράντα χρόνων από τον θάνατό του. Επίσης, σε συνδιοργάνωση της Helexpo με τον IANOS, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση και μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη με πλούσιο υλικό από το προσωπικό του αρχείο. Εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί και για τα 60 χρόνια από τη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα. Το Υπουργείο Πολιτισμού παρουσιάζει τον αφιερωματικό τόμο για τον Λόρδο Βύρωνα με διακεκριμένους ομιλητές και το ΕΛΙΒΙΠ διοργανώνει εκδήλωση-αφιέρωμα στην Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στην Ιταλία με συντονιστή τον Νίκο Καραπιδάκη και ομιλητές τους/τις Κατερίνα Καρπινάτο, Φραντσέσκο Σκαλόρα και Μαρία Καρακάουσι. Το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο θα παρουσιάσει την τριλογία «Αφιέρωμα στον Γ.Θ. Βαφόπουλο», καθώς και το πρόγραμμα δημιουργικής γραφής για εφήβους, My keywords, είμαι οι λέξεις μου. Τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Τόμας Μαν δίνουν το έναυσμα για μια συζήτηση σχετικά με τον δημόσιο λόγο των συγγραφέων και την ευθύνη του διανοουμένου στον σύγχρονο κόσμο.
Διοργανώσεις-θεσμοί της ΔΕΒΘ
Σε συνεργασία με τους συμμετέχοντες εκδότες, φορείς, ινστιτούτα και ομάδες, η 21η ΔΕΒΘ συνεχίζει και φέτος τις διοργανώσεις της που πλέον αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της: Το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών θα μας παρουσιάσει ένα ευρύ και ποικίλο φάσμα ποιητών και πεζογράφων και θα ετοιμάσει και φέτος το πετυχημένο Poetry Black Box, όπου θα φιλοξενούνται videopoems, αλλά αυτή τη φορά και εκδηλώσεις. Οι Λέσχες Ανάγνωσης θα πραγματοποιήσουν την 3η τους πανελλαδική συνάντηση στο πλαίσιο της ΔΕΒΘ. Στο 9ο Φεστιβάλ Μετάφρασης, πέρα από το γνωστό μας ραντεβού με το συναρπαστικό Translation Slam, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη, στις μεταφραστικές σπουδές και το αντίκρισμά τους, καθώς και στις αμοιβές των μεταφραστών, αλλά και στη μετάφραση θεατρικών έργων. Παρουσιάζεται επίσης η πλατφόρμα LEILA, ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα σε συντονισμό της Γαλλίας, που από το 2023 προωθεί τη σύγχρονη αραβική λογοτεχνία στην Ευρώπη, με πάνω από 90 συγγραφείς και 70 τίτλους.
Παιδική και Εφηβική Γωνιά
Από τις 450 εκδηλώσεις της φετινής ΔΕΒΘ, οι 112 απευθύνονται σε παιδιά, εφήβους και εκπαιδευτικούς. Στην κεντρική έκθεση Ρίμας και Εικονογράφησης «Μικρά και Ιταλικά», 50 συγγραφείς και εικονογράφοι μοιράζονται στίχους με ρίμα και ζωγραφιές με έμπνευση τη φετινή τιμώμενη χώρα, τη λογοτεχνία της, τα σύμβολά της, τους ήρωές της, τις γεύσεις και τις μυρωδιές της.
Πενήντα σχολεία κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας θα επισκεφθούν την έκθεση. Τα απογεύματα της Πέμπτης και της Παρασκευής, καθώς και στη διάρκεια του σαββατοκύριακου, μικροί και μεγαλύτεροι βιβλιόφιλοι θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν παρουσιάσεις βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς, εικονογράφους και εμψυχωτές, θεατρικά, μουσικά και εικαστικά δρώμενα, εργαστήρια κ.ά. που θα οργανώσουν εκδοτικοί οίκοι και πολιτιστικοί φορείς.
Χώρος για περιπέτειες, παιχνίδι, γνώσεις αλλά και επαφή με τα συναισθήματα, υπάρχει για όλα τα παιδιά στο πρόγραμμα της φετινής Γωνιάς, που φέτος επιστρέφει στο περίπτερο 13.
Η έκθεση εμπνέει την πόλη
Σαν να μην τη …χωρούν τα 16.000 τ.μ. της HELEXPO, πολλές από τις εκδηλώσεις της ΔΕΒΘ απλώνονται σε αγαπημένα σημεία της πόλης: Ανάμεσά τους, παρουσιάσεις βιβλίων στο Cafe Ζώγια – Βιβλίο Τσάι και Συμπάθεια και στη Μουσική Σκηνή Πριγκιπέσσα.
Μενού εμπνευσμένο από την Ιταλία θα προτείνουν συγκεκριμένα εστιατόρια, όπως το Mare e Monti, το Navona Ristorante και το Tonino Esperienza Italiana. Επίσης, στο πλαίσιο της έκθεσης θα προβληθεί η αυτοσαρκαστική ταινία «Έχω κάτι να πω» του συγγραφέα – σκηνοθέτη Στράτου Τζίτζη, με κεντρικό χαρακτήρα έναν αποτυχημένο σκηνοθέτη που προσπαθεί να βρει εκδότη για να βγάλει ένα βιβλίο φιλοσοφίας.
