Συμβαίνει συχνά στην τέχνη οι παρέες να γράφουν ιστορία -όπως λέει και ο περίφημος στίχος του Διονύση Σαββόπουλου- και αυτό ακριβώς έγινε με τους εξπρεσιονιστές. Ένας κύκλος φίλων που συναντήθηκε για να μεταμορφώσει τελικά τη σύγχρονη τέχνη, το 1911 στο Μόναχο, ως μια άτυπη ένωση ζωγράφων με επικεφαλής τον σπουδαίο Βασίλι Καντίνσκι, την Γκαμπριέλε Μίντερ και τον Φραντς Μαρκ. Κοινό ενδιαφέρον τους οι αφηρημένες μορφές και τα πρισματικά χρώματα που θα έδιναν μία σειρά από αριστουργήματα στην ιστορία της τέχνης.
Αυτή η συναρπαστική ιστορία τους θα παρουσιαστεί σε μία νέα μεγάλη έκθεση με τίτλο «Εξπρεσιονιστές: Καντίνσκι, Μίντερ και ο Γαλάζιος Καβαλάρης», από τις 25 Απριλίου έως τις 20 Οκτωβρίου, στην Tate Modern στο Λονδίνο, η οποία αποθεώνει τους πρωτοποριακούς πειραματισμούς τους με τη μορφή και το χρώμα.
Η έκθεση θα βασιστεί στην πλουσιότερη συλλογή εξπρεσιονιστικών έργων στον κόσμο από το Lenbachhaus του Μονάχου, μαζί με σπάνια δάνεια από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, συμπεριλαμβανομένων έργων που δεν έχουν ξαναεμφανιστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, αποκαλύπτοντας τον πολυπολιτισμικό και υπερεθνικό χαρακτήρα της πρώιμης μοντερνιστικής τέχνης.
Η κολεκτίβα «Γαλάζιος Καβαλάρης» («Der Blaue Reiter») δημιουργήθηκε το 1911 στη βαυαρική πρωτεύουσα και η ονομασία της αναφέρεται σε ένα βασικό μοτίβο στο έργο του Καντίνσκι: το άλογο και τον καβαλάρη, που ήταν για αυτόν ένα σύμβολο για την υπέρβαση της ρεαλιστικής αναπαράστασης. Το άλογο αποτελούσε επίσης εξέχον θέμα στο έργο του Φραντς Μαρκ, το οποίο επικεντρωνόταν στα ζώα ως σύμβολα της αναγέννησης.
Το κίνημα αυτό είχε ρίζες που πήγαιναν πίσω στην Art Nouveau και τον ιμπρεσιονισμό, με το ενδιαφέρον στραμμένο στη λαϊκή τέχνη, τις ιαπωνικές ξυλογραφίες και τη βαυαρική ζωγραφική. Η κολεκτίβα συγκέντρωσε ξεχωριστούς δημιουργούς από όλη τη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη και τις ΗΠΑ, οι οποίοι πειραματίζονταν με το χρώμα, τη μορφή και το φως, δημιουργώντας μια τολμηρή και ζωντανή τέχνη ή αλλιώς «μια ένωση διαφόρων χωρών που θα υπηρετούσε έναν σκοπό». Διακήρυξαν σε πρώιμες εποχές ότι «η τέχνη δεν γνωρίζει σύνορα ή έθνη παρά μόνο την ανθρωπότητα».
Η έκθεση της Tate Modern θα ξεκινήσει με το βασικό ζευγάρι της κολεκτίβας, τον Καντίνσκι και τη Μίντερ, και το δημιουργικό τους δίκτυο στο Μόναχο λίγο πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Μόναχο εκείνη την εποχή ήταν ένας καλλιτεχνικός κόμβος πειραματισμού, όπου συνέκλιναν διαφορετικές κουλτούρες και εμπειρίες και επικρατούσε ένας έντονος δημιουργικός αναβρασμός.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που συσπειρώθηκαν γύρω από τον Καντίνσκι και τον Μαρκ ήταν και πολλές γυναικείες φωνές όπως η Γκαμπριέλε Μίντερ και η Μαρία Φρανκ-Μαρκ – κάτι επίσης ιδιαίτερα πρωτοποριακό για εκείνα τα χρόνια. Όπως θα περίμενε κανείς, η χαρισματική ομάδα διαλύθηκε με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον Αύγουστο του 1914. Ο Καντίνσκι ως Ρώσος πολίτης θα αναγκαστεί να επιστρέψει στην πατρίδα του, ενώ ο Μαρκ θα χάσει τη ζωή του στο πεδίο της μάχης.
Η έκθεση περιλαμβάνει μία αίθουσα με εντυπωσιακά πορτρέτα και αυτοπροσωπογραφίες, που αναδεικνύουν αυτή την ασυνήθιστα δημιουργική κοινότητα, όπως το «Αυτοπορτρέτο της Marianne von Werefkin» γύρω στο 1910 και το «Ακρόαση (Πορτρέτο του Jawlensky)» της Μίντερ του 1909. Όσο για τις φωτογραφίες της Μίντερ από την Εθνογραφική Έκθεση του 1901 και το τολμηρό και εκφραστικό «Τσίρκο 1909» της Έρμα Μπόσι, αποκαλύπτουν τις έντονες αντιθέσεις των καλλιτεχνικών εμπειριών τους.
Και, ακόμη, αποτυπώνονται τα θέματα της σεξουαλικότητας και της περφόρμανς από τη συνεργασία της Werefkin με τον περφόρμερ του Αλεξάντερ Σαχάροφ, συμπεριλαμβανομένου ενός προκλητικού πορτρέτου του 1909 που αντανακλά την ανδρόγυνη προσωπικότητά του. Συνολικά πρόκειται για έργα που διαπνέονται από μια έντονη συναισθηματική αγωνία – άλλωστε, δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά: ο δυτικός πολιτισμός εκείνη τη ζοφερή περίοδο ερωτοτροπούσε με το μηδέν…
