Η Ελλάδα δηµοσίευσε τον χάρτη του λεγόµενου Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασµού(ΘΣΧ), αποτυπώνοντας όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας µας και την υφαλοκρηπίδα των νησιών, που δεν
αναγνωρίζει η Τουρκία. Πρόκειται για µια κοινοτική υποχρέωση που εξαρχής συνοδευόταν από αρκετές δυσκολίες. Η Ελλάδα όφειλε να έχει υποβάλει τον ΘΧΣ από το 2021. Οι τεχνικές, διπλωµατικές και νοµικές λεπτοµέρειές του, όµως, αλλά και ο παράγων «Αγκυρα» καθυστερούσαν τη διαδικασία. Τελικά τα υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσίασαν τον χάρτη τη Μεγάλη Τετάρτη. Σύµφωνα µε αποκλειστικές πληροφορίες της «Κυριακάτικης Απογευµατινής», ο ΘΧΣ θα υποβληθεί στην Κοµισιόν περί τα τέλη Απριλίου µε αρχές Μαΐου. Ετσι, οι ελληνικές θέσεις θα αποκτήσουν και επισήµως ευρωπαϊκή «σφραγίδα». Για τον λόγο αυτό, η Τουρκία αντέδρασε έντονα, απαντώντας µε δικό της -προκλητικό- χάρτη.
Τι είναι ακριβώς ο ΘΧΣ
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασµός δεν σχετίζεται µε τα θαλάσσια πάρκα, πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά διακυβεύµατα. Από άγνοια ή (και) σκοπιµότητα, ορισµένοι τα συγχέουν, εξού
και κρίνεται σκόπιµη η εξής διευκρίνιση: Σύµφωνα µε τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία (2014/89/Ε.Ε.), ο ΘΧΣ αποτυπώνει τη χρήση των κρατών-µελών της Ε.Ε. στις θαλάσσιες περιοχές τους και τις επιτρεπόµενες ή απαγορευµένες δραστηριότητες σ’ αυτές τις περιοχές, στο πλαίσιο του γενικότερου σχεδιασµού της Ε.Ε. για τις ευρωπαϊκές θάλασσες.
Συγκεκριµένα, ο ΘΧΣ αποσκοπεί στην οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες περιοχές κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να επιτυγχάνονται διάφοροι οικολογικοί και οικονοµικοί στόχοι. Σ’ αυτούς τους στόχους συγκαταλέγονται η ανάπτυξη βιώσιµης γαλάζιας οικονοµίας, η βιώσιµη χρήση των θαλάσσιων πόρων και η διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστηµάτων και της βιοποικιλότητας.
Στο πλαίσιο της ολοκληρωµένης θαλάσσιας πολιτικής της Ενωσης, το εν λόγω πλαίσιο προβλέπει τη θέσπιση και την εφαρµογή ΘΧΣ από τα κράτη-µέλη µε σκοπό τη συµβολή στην επίτευξη των στόχων της Οδηγίας. Ο ΘΧΣ πρέπει να λαµβάνει υπόψη τις αλληλεπιδράσεις µεταξύ χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων, να µειώνει τις συγκρούσεις και να δηµιουργεί συνέργειες, καθώς και να προωθεί τη διασυνοριακή συνεργασία µεταξύ των χωρών της Ε.Ε. (π.χ. για ανάπτυξη ΑΠΕ, καθορισµό οδών ναυσιπλοΐας, τοποθέτηση αγωγών και καλωδίων κ.ο.κ.). Κατ’ αυτόν τον τρόπο θέτει επίσης σε εφαρµογή τις σχετικές διατάξεις της Σύµβασης των Ηνωµένων Εθνών για το ∆ίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Ο χάρτης, που δηµοσιεύθηκε προ ηµερών, περιλαµβάνει όλες τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας, συµπεριλαµβανοµένης της ΑΟΖ στο Ιόνιο που οριοθέτησε η χώρα µας µε την Ιταλία και της ΑΟΖ
που οριοθετήσαµε µε την Αίγυπτο, «εµβολίζοντας» το παράνοµο τουρκολιβυκό µνηµόνιο. Αξίζει να παρατηρηθούν ιδιαιτέρως οι διακεκοµµένες κόκκινες γραµµές στον χάρτη. ∆ηλώνουν ότι τα νησιά
έχουν υφαλοκρηπίδα, γεγονός που διαχρονικά αµφισβητεί η Τουρκία. Ετσι, η Ελλάδα δηλώνει ότι εµείς «χωρίζουµε» το Αιγαίο από το τέλος της υφαλοκρηπίδας των νησιών έως τις τουρκικές ακτές.
Στον αντίποδα, οι Τούρκοι χωρίζουν το Αιγαίο στα δύο, τραβώντας τη γραµµή από το τέλος της ηπειρωτικής Ελλάδος έως τις τουρκικές ακτές.
«Για πρώτη φορά αποτυπώνουµε σε επίσηµο ρυθµιστικό κείµενο της Ευρωπαϊκής Ενωσης τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Ο σχεδιασµός καλύπτει όλο το εύρος της δικαιοδοσίας µας, που περιλαµβάνει τις θαλάσσιες ζώνες µας, σύµφωνα µε τα δικαιώµατα που απορρέουν από το ∆ιεθνές ∆ίκαιο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου. Ακόµα ένα λιθαράκι
στην αποκωδικοποίηση του χάρτη προσέφερε ο εµπειρότατος καθηγητής και βουλευτής, Αγγελος Συρίγος. Συγκεκριµένα, εστίασε σε τρία σηµεία:
Πρώτη φορά αποτυπώνονται οι ελληνικές θέσεις για 480.000 τετραγωνικά χιλιόµετρα θαλάσσιων ζωνών, περίπου 4 φορές το µέγεθος της χώρας. ∆εύτερον, αποδίδεται πλήρης επήρεια σε όλες τις ηπειρωτικές και νησιωτικές ακτές της χώρας. Τρίτον, αποδίδεται πλήρης επήρεια στο Καστελόριζο και τη Στρογγύλη, µε αποτέλεσµα τα ανατολικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας να ακουµπούν πάνω στα δυτικά όρια της κυπριακής ΑΟΖ. Εχουµε πλέον οριοθέτηση µε την Κύπρο.
Οι απειλές της Αγκυρας
Η Τουρκία αντέδρασε δηµοσιεύοντας τον δικό της, προκλητικό, χάρτη, µολονότι δεν έχει σχετική κοινοτική υποχρέωση, αφού δεν είναι κράτος-µέλος της Ε.Ε. Σ’ αυτόν, αποτύπωσε τη «γαλάζια πατρίδα», προαναγγέλλοντας µάλιστα ότι το εν λόγω έγγραφο θα υποβληθεί στην UNESCO και στα Ηνωµένα Εθνη.
Το δε τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, σε ανακοίνωσή του, έβαλε κατά της χώρας µας: «Ορισµένες από τις περιοχές που καθορίζονται στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασµό, που έχει δηλώσει η Ελλάδα, σύµφωνα µε τη νοµοθεσία της Ε.Ε., παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της χώρας µας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Τονίζουµε για άλλη µια φορά ότι οι µονοµερείς ενέργειες και διεκδικήσεις της Ελλάδας δεν θα έχουν καµία νοµική συνέπεια για τη χώρα µας». Το τουρκικό ΥΠ.ΕΞ. είχε αντιδράσει και τον Νοέµβριο του 2024, επειδή η Κοµισιόν είχε δηµοσιεύσει τον (µη επικαιροποιηµένο) ΘΣΧ της Ελλάδας.
Η απάντηση της Αθήνας
Η αντίδραση της Αγκυρας ήταν αναµενόµενη, µε το θέµα να συζητείται και στο πρόσφατο ΚΥΣΕΑ. Η Αθήνα διαµηνύει πως «το γεγονός ότι λύνουµε εκκρεµότητες του παρελθόντος δεν σηµαίνει ότι δεν επιδιώκουµε τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Το ότι διαφωνούµε δεν σηµαίνει ότι δεν συζητάµε. Το ότι συζητάµε δεν σηµαίνει ότι κάνουµε εκπτώσεις από τις θέσεις µας και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη». Κοινώς, η Ελλάδα διά πηγών από τα συναρµόδια υπουργεία ξεκαθαρίζει ότι επιθυµεί θετικό κλίµα στις σχέσεις µε την Τουρκία και ότι τα δύο θέµατα δεν συνδέονται. Εξάλλου, ο ΘΧΣ αφορά µια ουσιαστική υποχρέωση της χώρας µας έναντι της Ε.Ε. που ήδη είχε καθυστερήσει.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία απαιτούσε από τα παράκτια κράτη-µέλη της Ε.Ε. να καταρτίσουν Θαλάσσιους Χωροταξικούς Σχεδιασµούς έως τις 31 Μαρτίου του 2021 και να τους κοινοποιήσουν στην Επιτροπή
και στα άλλα ενδιαφερόµενα κράτη-µέλη, εντός τριών µηνών από τη δηµοσίευσή τους. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν κινήθηκε εντός του προβλεπόµενου χρονοδιαγράµµατος, λόγω της τεχνικής, νοµικής
και (κυρίως) πολιτικής πολυπλοκότητας του ΘΧΣ, µε αποτέλεσµα η Επιτροπή να παραπέµψει την Ελλάδα στο ∆ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το οποίο κατέληξε στην απόφαση της καταδίκης.
Τα «ψιλά γράµµατα»
Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο ΘΧΣ δεν συνιστά ανακήρυξη ΑΟΖ, απλώς ορίζει τους κανόνες για όλες τις δραστηριότητες στη θάλασσα, από το ψάρεµα, µέχρι τις έρευνες υδρογονανθράκων. Εξού και οι ίδιες υπουργικές πηγές αναφέρουν ότι: «Σε ό,τι αφορά µη οριοθετηµένες περιοχές, αποτυπώνεται η µέση γραµµή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, µέχρι τη σύναψη συµφωνιών οριοθέτησης µε γειτονικά κράτη». Εύλογα µπορεί κάποιος να αντιληφθεί ότι αυτή η έκφραση αποτελεί ένα µήνυµα (και) προς την Τουρκία.
Κυριακάτικη Απογευματινή
