Αντιμέτωποι με το μεγαλύτερο «πύρινο τέρας» των τελευταίων 50 ετών που έπληξε την Αττική βρίσκονται τις τελευταίες 48 ώρες 700 πυροσβέστες, που δίνουν πραγματική μάχη για να ανακόψουν την καταστροφική μανία του μετώπου αλλά και να σώσουν ανθρώπινες ζωές. Ο αριθμός των καμένων σπιτιών, αυτοκινήτων, δασικών και καλλιεργήσιμων εκτάσεων, κτηνοτροφικών μονάδων και πάσης φύσεως επιχειρήσεων παραμένει άγνωστος. Οι ισχυροί άνεμοι, εντάσεως 6 έως 8 μποφόρ, καθιστούσαν αδύνατη την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς, αφού οι φλόγες έφταναν σε ύψος τα 25-29 μέτρα και προσπερνούσαν κάθε είδους αντιπυρική ζώνη την οποία πάλευαν για ώρες να φτιάξουν τα μηχανήματα του στρατού και της Περιφέρειας.
Η καταστροφή στον Βαρνάβα είναι σχεδόν ολοκληρωτική από τη φωτιά, σύμφωνα με «παλιούς» αλλά εν ενεργεία πυροσβέστες, καθώς οι ζημιές είναι κατά πολύ περισσότερες και από αυτές της μεγάλης φωτιάς του 1994. Γραμματικό, Παλαιά και Νέα Πεντέλη, Καλλιτεχνούπολη, Νέα Μάκρη, Πάτημα Χαλανδρίου και Πάτημα Βριλησσίων είναι μόνο μερικές από τις περιοχές από τις οποίες πέρασαν τα πύρινα μέτωπα, εισβάλλοντας και κατακαίγοντας σπίτια, αυτοκίνητα, ζώα. Η φωτιά δεν αντιμετωπιζόταν ούτε και από τα δεκάδες εναέρια μέσα που επιχειρούσαν στο σημείο. Έριχναν τόνους νερού σε ένα σημείο και οι φλόγες δεν έσβηναν, όπως διαβίβαζαν απελπισμένοι οι χειριστές αεροπλάνων και ελικοπτέρων.
Εύφλεκτες συνθήκες
Σύνθετη κατάσταση χαρακτήρισε ο καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμης Λέκκας την αιτία που η πυρκαγιά του Βαρνάβα εξαπλώθηκε μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Συγκεκριμένα, μιλώντας στον τηλεοπτικό σταθμό «Mega», ο κ. Λέκκας υποστήριξε πως «όταν έχουμε υψηλά επίπεδα ξηρασίας λόγω της ανομβρίας που υπήρχε τον τελευταίο χρόνο σε όλη την Ελλάδα, αυτό δημιούργησε εύφλεκτες συνθήκες. Δεύτερον, έχουμε να κάνουμε με θερμοκρασίες που βρίσκονται σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα, τρίτον, έχουμε ανέμους που έχουν εμφανιστεί πρόωρα στην περιοχή του Αιγαίου και της ηπειρωτικής χώρας. Τα μελτέμια έχουν ξεκινήσει εδώ και ενάμιση μήνα, έχουμε ένα πολυδαίδαλο ανάγλυφο, το οποίο εμποδίζει και την κατάσβεση αλλά και διευκολύνει την ανάφλεξη της πυρκαγιάς. Έχουμε να κάνουμε με παράγοντες που συνθέτουν ένα “εκρηκτικό” κοκτέιλ». Η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει και τους 600-650 βαθμούς, και αυτό δημιουργεί στροβίλους», ανέφερε μεταξύ άλλων ο καθηγητής Γεωλογίας.
Οι αιτίες
Στο τρίπτυχο «υπερβολική καύσιμη ύλη – ξηρές συνθήκες – ισχυροί άνεμοι» αποδίδει ο πυρομετεωρολόγος Θεόδωρος Γιάνναρος τη «μεγα-φωτιά» που πλήττει τη Βορειοανατολική Αττική το τελευταίο 48ωρο. «Η συγκεκριμένη φωτιά του Βαρνάβα είναι πάρα πολύ δύσκολη, αφού στην περιοχή πνέουν πολύ ισχυροί άνεμοι, ενώ η βλάστηση είναι πια εξαιρετικά εύφλεκτη. Όπου η φωτιά βρίσκει βλάστηση, άμεσα κινείται ταχύτατα, πάρα πολύ γρήγορα. Επικρατούν πάρα πολύ ξηρές συνθήκες, καθώς η καύσιμη ύλη είναι εξαιρετικά εύφλεκτη και ακόμα και χωρίς τη βοήθεια του ανέμου, η φωτιά αναπτύσσει πάρα πολύ μεγάλα θερμικά φορτία και κινείται πάρα πολύ γρήγορα», ανέφερε σε δηλώσεις του ο κ. Γιάνναρος. Μάλιστα, όπως διευκρίνισε, «η συγκεκριμένη πυρκαγιά κατά τη διάρκεια της (προχθεσινής) νύχτας εμφάνισε ακραία συμπεριφορά και σε λιγότερο από 12 ώρες διήνυσε μια απόσταση περίπου 40 χλμ.».
Ξέφυγε
Προβληματισμένος εμφανίστηκε σε δηλώσεις του στον ραδιοφωνικό σταθμό Παραπολιτικά 90,1 FM ο δασολόγος Γιάννης Μητσόπουλος ως προς την εξέλιξη της πυρκαγιάς του Βαρνάβα: «Το σημείο-κλειδί είναι ότι αυτές οι πυρκαγιές δεν πρέπει να ξεφύγουν τα πρώτα 30-40 λεπτά. Εφόσον ξέφυγε, δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Έχουμε επί 20 μέρες μια πυρκαγιά που καίει στη Δράμα κοντά στα σύνορα, σε εκείνη την πυρκαγιά είναι πολύ δύσκολο να πας στην πρώτη ώρα, είναι πολύ λογικό να ξεφύγει, γιατί δεν έχεις δυνάμεις εκεί, αλλά, όταν είσαι στην Αττική με πεντάρι και όλες οι δυνάμεις σου είναι εδώ, πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί», σχολίασε ο κ. Μητσόπουλος. Για το πότε θα μπορέσει να επανέλθει η βλάστηση στα καμένα ο δασολόγος εκτίμησε πως «αν δεν ξαναέχουμε πυρκαγιά στο ίδιο σημείο, θέλουμε 25 με 30 χρόνια για να έχουμε μια μορφή κάποιου αρχικού νεανικού δάσους».
Οι καταστροφικές «megafires» και το φαινόμενο της κηλίδωσης
Ολοένα και πιο συχνά ακούγεται τα τελευταία χρόνια ο όρος «megafires», όταν οι ειδικοί καταπιάνονται με πυρκαγιές οι οποίες καίνε επί μέρες χωρίς σταματημό τεράστιες εκτάσεις. Για να προκληθούν αυτές οι «μεγα-φωτιές» πρέπει να υπάρχει εύφλεκτη ξηρή βλάστηση, υψηλές θερμοκρασίες και φυσικά ισχυροί άνεμοι, τονίζουν αξιωματικοί της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, οι οποίοι αναφέρουν πως όλα τα παραπάνω στοιχεία είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.
Μια φωτιά, για να αποκαλείται «megafire», πρέπει να έχει κάψει τουλάχιστον 400.000 στρέμματα και μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πυροσβεστικού Σώματος, τέτοιες φωτιές έχουν καταγραφεί σε ευρωπαϊκό έδαφος, σε Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία. Και σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτού του είδους οι φωτιές θα είναι ολοένα και πιο συχνές.
Ένα ακόμη στοιχείο που συνέβαλε στην ανεξέλεγκτη επέκταση της καταστροφικής πυρκαγιάς του Βαρνάβα ήταν και το φαινόμενο της κηλίδωσης, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Πυροσβεστών, Νίκο Λαβράνο. «Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα αυτό που παρουσιάστηκε, το φαινόμενο της κηλίδωσης. Πρόκειται για καύτρες που λόγω των ισχυρών ανέμων μεταφέρθηκαν εκατοντάδες μέτρα μακριά, προκαλώντας νέα μέτωπα, ακόμη και σε σημεία όπου θεωρούνταν ασφαλή», τόνισε με νόημα σε δηλώσεις του ο κ. Λαβράνος. Το φαινόμενο αυτό, δεν προκαλεί μόνο νέες εστίες πυρκαγιάς, αλλά θέτει σε κίνδυνο τους πυροσβέστες, που μπορεί να δουν ξαφνικά ένα νέο μέτωπο να τους κυκλώνει μέσα σε ελάχιστα λεπτά. Τέτοια περιστατικά έχουν καταγραφεί αρκετές φορές και στις φωτιές του 2007 στην Πελοπόννησο αλλά και στις περυσινές φωτιές σε Εύβοια και Ρόδο, τονίζουν αξιωματικοί της Πυροσβεστικής.
Ο καπνός ταξίδεψε έως την Καλαμάτα, το Γύθειο και το Λιμένι
Οι δορυφόροι της NASΑ και του Ευρωπαϊκού Συστήματος «Κοπέρνικος» που κατέγραψαν το τοξικό σύννεφο και έδειξαν τα θερμά σημεία που ανιχνεύτηκαν κατά τις πρώτες πρωινές ώρες (3.00) και το μεσημέρι (13.00) της Δευτέρας 12 Αυγούστου και ανάρτηση του EUMETSAT που δείχνει μέχρι πού ταξίδεψε ο καπνός
Με μεγάλη ταχύτητα ταξίδεψε το πύρινο μέτωπο στην Αττική και ακόμα πιο γρήγορα επεκτάθηκε ο καπνός στη νοτιοδυτική χώρα. Δορυφόρος της NASΑ κατέγραψε το τοξικό σύννεφο και το σύστημα FIRMS (Fire Information for Resource Management System) έδειξε τα θερμά σημεία που ανιχνεύτηκαν από δορυφόρους πολικής τροχιάς κατά τις πρώτες πρωινές ώρες (3.00) και το μεσημέρι (13.00) της Δευτέρας 12 Αυγούστου.
Σύμφωνα με το σύστημα, που μεταδίδει δορυφορικά δεδομένα από τα ενεργά μέτωπα πυρκαγιών σε όλο τον πλανήτη και σε πραγματικό χρόνο -με απόκλιση έως τριών ωρών-, τα πύρινα μέτωπα στην Αττική ξεπέρασαν σε έκταση τα 51 χιλιόμετρα το πρωί της Δευτέρας. Οι καπνοί είχαν ήδη ταξιδέψει σε απόσταση 300 χιλιομέτρων.
Σύμφωνα με τη Χριστίνα Ρήγου, ο καπνός στις 9.00 το πρωί της Δευτέρας είχε φτάσει μέχρι και την Καλαμάτα. Σημειώνεται ότι κάτοικοι νοτιότερων περιοχών της Πελοποννήσου όπως στο Γύθειο και το Λιμένι δήλωσαν ότι ήταν ορατός και σε εκείνα τα σημεία.
Όπως ανακοίνωσε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, από τις 3.00 μετά τα μεσάνυχτα καταγράφηκε σταδιακή επιβάρυνση των επιπέδων του αέρα στο ανατολικό τμήμα του Λεκανοπεδίου (Βριλήσσια, Χαλάνδρι, Βύρωνας, Ηλιούπολη) και στον Νότιο Τομέα Αθηνών, με ιδιαίτερα υψηλές τιμές να σημειώνονται στην περιοχή της Γλυφάδας. Οι συγκεντρώσεις τοξικών αιωρούμενων σωματιδίων έφτασαν μέχρι και τα 70 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο σε ορισμένες από τις παραπάνω περιοχές, ενώ στη Γλυφάδα ξεπέρασαν τα 200 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο τις πρώτες πρωινές ώρες.
Ο καπνός αλλά και οι φλόγες ήταν ορατές και από το διάστημα.
Σε ανάρτηση του EUMETSAT (Ευρωπαϊκή Οργάνωση για την Εκμετάλλευση των Μετεωρολογικών Δορυφόρων) φαίνεται ότι έχει καταγραφεί ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε η φωτιά από το ξεκίνημά της: ως μια μικρή αρχικά πορτοκαλί κουκκίδα, που σιγά σιγά μεγαλώνει, καταγράφεται η πρώτη εστία της πυρκαγιάς, ενώ πολύ σύντομα και οι πυκνοί καπνοί γίνονται ορατοί από το διάστημα.
ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΠΟΥ ΔΙΝΟΥΝ ΤΗ ΜΑΧΗ ΜΕ ΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ
Οι προσπάθειές τους είναι πλέον κάτι παραπάνω από υπεράνθρωπες. Οι άνδρες της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η μεγάλη φωτιά στον Βαρνάβα μπήκαν μπροστά με όλες τις δυνάμεις τους, παρά το γεγονός ότι φάνηκαν μηδαμινές μπροστά στη μανία της φύσης.
Ξαπλωμένος, με πλήρη εξάρτυση και έχοντας βρει πρόχειρο καταφύγιο στα πέτρινα σκαλιά στην αυλή ενός σπιτιού, ο πυροσβέστης αναπαύεται πρόχειρα προτού ριχτεί ξανά στη μάχη της κατάσβεσης. Σε άλλο σημείο μια ομάδα συναδέλφων του, στριμωγμένοι κάτω από τον ίσκιο ενός δέντρου, έχουν ξαπλώσει στην καυτή άσφαλτο για να ξεκουραστούν. Οι εικόνες των ηρώων των δύο τελευταίων ημερών, που κατάκοποι κλέβουν λίγες στιγμές ανάπαυλας, έχουν κάνει τον γύρο του διαδικτύου, συγκινώντας όλους τους Έλληνες που νιώθουν ευγνωμοσύνη για την προσπάθειά τους.
sompolosgeorge@gmail.com
