Σήμερα ή αύριο περιμένουν την ιρανική επίθεση αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, σύμφωνα με το αραβικό δίκτυο Al Arabiya. Αν και παραμένει ασαφές πώς ακριβώς θα επιδιώξει το Ιράν να εκδικηθεί το Ισραήλ για τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, Αμερικανοί αξιωματούχοι τόνισαν πως είναι σίγουρο ότι αυτό θα συμβεί. Σύμφωνα δε με τις τελευταίες πληροφορίες, θα συμβεί Πέμπτη ή Παρασκευή, αφού ολοκληρωθεί η Σύνοδος Κορυφής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας, την οποία κάλεσε το Ιράν προκειμένου να συμβουλευτεί τα αραβικά κράτη σχετικά με την απάντηση που ετοιμάζει.
Η «Washington Post» αναφέρει, πάντως, ότι τις τελευταίες ώρες επικρατεί συγκρατημένη αισιοδοξία μεταξύ των Αμερικανών διπλωματών. Φαίνεται ότι οι πιέσεις προς την Τεχεράνη αλλά και η έλευση πρόσθετων αμερικανικών στρατευμάτων στην περιοχή έπεισαν την ιρανική κυβέρνηση να επιδείξει αυτοσυγκράτηση. «Το Ιράν αντιλαμβάνεται ότι στεκόμαστε αταλάντευτα στην υπεράσπιση των συμφερόντων μας, των εταίρων μας και του λαού μας – εντύπωση που ενισχύσαμε μεταφέροντας σημαντικό όγκο στρατευμάτων», δήλωσε στην «Washington Post» ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Φαίνεται, επίσης, ότι οι ιρανικές έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Χανίγια δολοφονήθηκε από βόμβα (όπως διαρρέει από αμερικανικές πηγές) κι όχι από πύραυλο (όπως αρχικά υποστήριξαν οι Ιρανοί). Άρα, προκειμένου η απάντηση να είναι «στο ίδιο νόμισμα» δεν χρειάζονται πύραυλοι αλλά βομβιστικές επιθέσεις – κάτι που το Ιράν έχει διαπράξει στο παρελθόν. Αντιθέτως μια πυραυλική επίθεση θα είναι μόλις η δεύτερη που δέχεται το Ισραήλ στην ιστορία του, με την πρώτη να είναι εκείνη του Απριλίου, που υπήρξε ιδιαίτερα συγκρατημένη.
Τα σενάρια
Ερώτημα παραμένει κατά πόσο η επίθεση θα γίνει ταυτόχρονα σε πολλά μέτωπα και ποια διάρκεια θα έχει. Τεχεράνη, Χεζμπολάχ και αντάρτες σε Ιράκ και Υεμένη έχουν όλοι λόγους να συμμετάσχουν στην επίθεση. «Θα μπορούσαμε να επιτεθούμε όλοι μαζί ή ο καθένας ξεχωριστά», ανέφερε προχθές ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα.
Περισσότερο όλων την Ουάσιγκτον ανησυχεί το μεγάλο απόθεμα πυραύλων της Χεζμπολάχ. Εφόσον η σιιτική οργάνωση και το Ιράν επιτεθούν ταυτόχρονα, με όλες τις δυνάμεις τους, οι δυνατότητες της ισραηλινής αεράμυνας θα δοκιμαστούν. Σε αυτή την περίπτωση το Al Arabiya, επικαλούμενο Αμερικανούς αξιωματούχους, εκτιμά ότι θα επέμβουν οι ΗΠΑ. Αυτή τη φορά, όμως, είναι αμφίβολο κατά πόσο θα έχουν τη συνεργασία αραβικών κρατών (όπως συνέβη τον Απρίλιο).
Χθες ο νέος πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον πρόεδρο Μακρόν. Απαντώντας στις εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση, ο Ιρανός πρόεδρος προέτρεψε τις χώρες της Δύσης να σταματήσουν να στηρίζουν το Ισραήλ προκειμένου να αποφευχθεί ένας περιφερειακός πόλεμος. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών, Αλί Μπαγκερί Κάνι, δεν άφησε περιθώριο αμφιβολίας για το εάν υπάρξει απάντηση, δηλώνοντας ότι αυτή θα γίνει «την κατάλληλη στιγμή και με την κατάλληλη μορφή».
Από την πλευρά του, το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών ανάρτησε χθες κείμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο απευθύνεται στους πολίτες του Λιβάνου: «Η χώρα σας έχει γίνει όμηρος της Χεζμπολάχ, μιας τρομοκρατικής οργάνωσης που έχει προκαλέσει καταστροφή, τρόμο και αστάθεια σε ολόκληρο τον Λίβανο. Η Χεζμπολάχ δεν αποτελεί απειλή μόνο για εμάς στο Ισραήλ, αλλά και για την ασφάλεια του λαού του Λιβάνου. Τώρα είναι η ώρα να μιλήσετε».
Μετά την… κίνηση της Τεχεράνης η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων
Οι διαπραγματεύσεις για εκεχειρία στη Γάζα και ανταλλαγή αιχμαλώτων θα ξαναρχίσουν μόνο αφού το Ιράν εκδικηθεί για τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη, ανέφεραν οι «Times of Israel» επικαλούμενοι δύο αξιωματούχους με γνώση των διαπραγματεύσεων. Προϋπόθεση επίσης είναι να οριστεί αντικαταστάτης του Χανίγια στην ηγεσία της Χαμάς, κάτι που συνέβη χθες με την επιλογή του Γιαχία Σινουάρ.
Αναλυτές προειδοποιούσαν πάντως ότι ο νέος αρχηγός είναι πολύ λιγότερο ανοιχτός σε υποχωρήσεις από τον προηγούμενο. Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ επισήμαναν ότι η συγκεκριμένη επιλογή καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την επιστροφή των αιχμαλώτων και την κατάπαυση του πυρός. Ήδη η συμφωνία περιλαμβάνει όρους που η ισραηλινή πλευρά δέχεται με δυσκολία: για κάθε όμηρο που θα απελευθερώσει η Χαμάς, το Ισραήλ θα πρέπει να απελευθερώσει από τις φυλακές 50 Παλαιστινίους, πολλοί εκ των οποίων εκτίουν ποινές ισοβίων.
Οι διαπραγματεύσεις το Σαββατοκύριακο στο Κάιρο περιορίστηκαν μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου και αφορούσαν την παρουσία ισραηλινού στρατού στα σύνορα των δύο χωρών. Εκπρόσωπος της Χαμάς δεν συμμετείχε, ενώ ούτε το Κατάρ έστειλε απεσταλμένους. Αν και οι μεσολαβητές επιχείρησαν να εστιάσουν στα διμερή ζητήματα, η ισραηλινή αντιπροσωπεία κατέθεσε νέες απαιτήσεις του Μπενιαμίν Νετανιάχου για να επιτευχθεί συμφωνία εκεχειρίας.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ φέρεται να ζήτησε δύο διασφαλίσεις σχετικά με τη μη επανεμφάνιση του στρατού της Χαμάς: να δημιουργηθούν σημεία ελέγχου όπου ο ισραηλινός στρατός θα εποπτεύει την επιστροφή των Παλαιστινίων προσφύγων στα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα. Και να υπάρξει ενισχυμένη παρουσία ισραηλινών στρατευμάτων στα σύνορα με την Αίγυπτο ώστε να μην ξαναρχίσει το λαθρεμπόριο.
Η αλλαγή στάσης φέρεται να προκάλεσε εντάσεις στο εσωτερικό της ισραηλινής διαπραγματευτικής ομάδας και την οργή των ΗΠΑ, καθώς η συμφωνία φαινόταν να πλησιάζει μετά την αποδοχή από τη Χαμάς να μην υπάρξει εκ προοιμίου δέσμευση του Ισραήλ για μόνιμη κατάπαυση του πυρός. Η ηγεσία των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων και των μυστικών υπηρεσιών φέρεται να υποστήριξε ότι οι ίδιοι στόχοι μπορεί να επιτευχθούν με άλλα μέσα και άρα δεν υπάρχει λόγος να καθυστερεί η επιστροφή των ομήρων.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ επιμένει ότι δεν έθεσε νέους όρους. Καθώς όμως αυτό προκύπτει από το κείμενο που κατέθεσε το Σάββατο η ισραηλινή πλευρά, αναλυτές εκτιμούσαν ότι πρόκειται για υπαναχώρηση του Νετανιάχου μετά την έντονη τηλεφωνική συνομιλία με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.
Το Τελ Αβίβ και η ευθύνη για τη δολοφονία του Χανίγια
Την ευθύνη για τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια ανέλαβε το Ισραήλ λίγο αφότου πραγματοποίησε την επίθεση. Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Washington Post», Αμερικανοί αξιωματούχοι ενημερώθηκαν σχετικά και αντέδρασαν με έκπληξη και οργή. Επισήμως, πάντως, το Τελ Αβίβ συνεχίζει να μην έχει αναλάβει την ευθύνη για τη δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς.
Η ισραηλινή κυβέρνηση επιβεβαιώνει το έντονο κλίμα που υπήρξε στην τηλεφωνική συζήτηση Μπάιντεν – Νετανιάχου τα ξημερώματα της Παρασκευής. Σύμφωνα με αξιωματούχους του Λευκού Οίκου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποστήριξε ότι η δολοφονία ήταν «κακώς συγχρονισμένη, ακριβώς όταν οι Αμερικανοί ήλπιζαν ότι θα προέκυπτε ειρηνευτική συμφωνία». Όταν ο Νετανιάχου ανέφερε ότι στέλνει νέα αντιπροσωπεία στις διαπραγματεύσεις, ο Μπάιντεν του απάντησε σε έντονο τόνο: «Σταμάτα να με κοροϊδεύεις».
Αμερικανοί αναλυτές επισημαίνουν ότι ενώ ο Χανίγια ζούσε στο Κατάρ και ήταν σε άμεση επαφή με τη διαπραγματευτική ομάδα, ο νέος ηγέτης της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, παραμένει στο υπόγειο δίκτυο τούνελ της Γάζας και άρα έχει πολύ λιγότερη επαφή με τις διαπραγματεύσεις, δυσκολεύοντας την εξέλιξη και επιτυχή κατάληξή τους. Εύλογη είναι η απορία που διατυπώνει ο Ντένι Ρος, πρώην επικεφαλής της διαπραγματευτικής αποστολής των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή: «Εάν σκοπεύεις να κλείσεις συμφωνία, γιατί να σκοτώσεις τον Χανίγια και να αναγκάσεις τους Ιρανούς να απαντήσουν;».
