Σε ηλικία 81 ετών πέθανε χθες στο σπίτι του, έπειτα από πολυετή μάχη με τον καρκίνο, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Υπήρξε επί τέσσερις δεκαετίες κορυφαίο στέλεχος των Χριστιανοδημοκρατών και για κάποια περίοδο θεωρούνταν φαβορί να αναλάβει την ηγεσία του κόμματος. Έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ελληνική δημοσιονομική κρίση, προτείνοντας κατ’ επανάληψη την αποχώρηση της χώρας από την Ευρωζώνη. Ο ίδιος, πάντως, δήλωνε φανατικός ευρωπαϊστής: «Δεν νομίζω ότι με θεωρούν το μεγάλο κακό παντού στην Ευρώπη. Πολλοί άνθρωποι εγκρίνουν την προσέγγισή μου. Αλλά, ακόμα κι αν ήταν έτσι, δεν θα με ένοιαζε, γιατί ξέρω ποιος είμαι: είμαι ένας παθιασμένος Ευρωπαίος. Στο δικό μου κόμμα με κατηγορούν ότι είμαι υπερβολικά Ευρωπαίος και ότι δεν υπερασπίζομαι επαρκώς τα γερμανικά συμφέροντα».
Πλούσιο βιογραφικό
Ο Σόιμπλε γεννήθηκε εν μέσω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Φράιμπουργκ, μια πόλη στο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης, στη νοτιοδυτική γωνιά της Γερμανίας, 60 χιλιόμετρα από το Στρασβούργο και 40 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ελβετία. Ο Σόιμπλε υποστήριζε ότι αυτή η γεωγραφική θέση ήταν που τον έκανε τόσο ένθερμο ευρωπαϊστή. Οι… άσπονδοι φίλοι του αντιτείνουν ότι κατάγεται από την περιοχή της αρχαίας Σουαβίας, οι κάτοικοι της οποίας ήταν γνωστοί για τη ροπή τους προς τη σκληρή δουλειά και την αποταμίευση.
Ο νεαρός Βόλφγκανγκ ξεκίνησε καριέρα εφοριακού. Από το 1961 εντάχθηκε στη Νεολαία των Χριστιανοδημοκρατών και το 1972 κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής στο Κοινοβούλιο της (τότε) Δυτικής Γερμανίας. Όταν το 1982 ο Χέλμουτ Κολ κατάφερε να γίνει καγκελάριος, ανέθεσε στον Σόιμπλε τον ρόλο του συντονιστή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Το 1985 ανέλαβε συντονιστής του κυβερνητικού έργου και την 21η Απριλίου 1989 ορκίστηκε υπουργός Εσωτερικών.
Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, έξι μήνες αργότερα, άνοιξε τον δρόμο της ενοποίησης της Γερμανίας. Το 2012, στα 70ά γενέθλια του Σόιμπλε, η Άνγκελα Μέρκελ θα τον χαρακτήριζε «αρχιτέκτονα της γερμανικής ενότητας». Ήταν ο επικεφαλής του κυβερνητικού κλιμακίου της Δ. Γερμανίας στις διαπραγματεύσεις με τους Ανατολικούς και εκείνος που υπέγραψε τη σχετική συμφωνία τον Αύγουστο του 1990. Η ομιλία του στο Κοινοβούλιο υπέρ της μεταφοράς της πρωτεύουσας από τη Βόννη στο Βερολίνο ήταν εκείνη που έγειρε την πλάστιγγα υπέρ της απόφασης. Χρειάστηκε, όμως, να καταβάλει βαρύ προσωπικό τίμημα: εννέα ημέρες μετά την επίσημη επανένωση της Γερμανίας, ο Σόιμπλε υπήρξε στόχος δολοφονικής απόπειρας, που του παραμόρφωσε το πρόσωπο και τον άφησε παράλυτο. Σε λιγότερο από 3 μήνες επέστρεψε στο γραφείο.
Πλέον τον θεωρούσαν φαβορί να διαδεχθεί τον Κολ. Τον Νοέμβριο του 1991 ο Σόιμπλε ανέλαβε επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών. Κατά τον τελευταίο χρόνο του στην εξουσία, το 1997, ο Χέλμουτ Κολ δήλωσε ότι επιθυμεί να τον διαδεχθεί ο Σόιμπλε κι ότι θα ήθελε αυτό να συμβεί έπειτα από μια πενταετία. Μετά την ήττα στις εκλογές του 1998, ο Σόιμπλε διαδέχθηκε τον Κολ στην προεδρία των Χριστιανοδημοκρατών, όμως 15 μήνες αργότερα εξαναγκάστηκε σε παραίτηση υπό το βάρος των αποκαλύψεων για παράνομη χρηματοδότηση του κόμματος με 100.000 μάρκα από έμπορο όπλων.
Η αποχώρηση
Αποτέλεσμα του σκανδάλου ήταν η αποχώρηση από την ηγεσία της γερμανικής Δεξιάς μιας ολόκληρης γενιάς στελεχών και η ανάδειξη της επόμενης γενιάς, με κορυφαία εκπρόσωπο την Άνγκελα Μέρκελ. Στην πρώτη της κυβέρνηση, το 2005, ανέθεσε στον Σόιμπλε το γνώριμό του υπουργείο Εσωτερικών. Όταν όμως το 2009 επανεξελέγη, με κυβερνητικούς εταίρους αυτή τη φορά τους Φιλελεύθερους κι όχι τους Σοσιαλδημοκράτες, οι συνθήκες είχαν ωριμάσει για να αναλάβει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το υπουργείο Οικονομικών – και… πάνω στην ώρα!
Λίγες εβδομάδες αφού ανέλαβε το νέο υπουργείο, άρχισαν να διαρρέουν πληροφορίες για το ύψος του ελλείμματος στον ελληνικό προϋπολογισμό. Ακολούθησε η εκτόξευση του κόστους δανεισμού και σύντομα η ελληνική οικονομία βρέθηκε στο χείλος της χρεοκοπίας. Είναι η περίοδος που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αρχίζει να γίνεται ευρύτερα γνωστός ως ο «μεγάλος κακός» της Ευρωζώνης. Ο ίδιος υποστήριζε ότι απλώς πιστεύει στην εφαρμογή των κανόνων. Όμως, πρωτοστατούσε ώστε οι δημοσιονομικοί κανόνες να είναι αυστηροί.
Το σχέδιο έξωσης
Όταν το καλοκαίρι του 2011 φαινόταν ότι δύσκολα θα ολοκληρωθεί με επιτυχία το ελληνικό μνημόνιο (με τους «αγανακτισμένους» στις πλατείες και τους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα άπιαστο όνειρο), ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε συναντήθηκε μυστικά, στο υπόγειο μπαρ του ξενοδοχείου «Μονοπόλ» της Βαρσοβίας (όπου συνεδρίαζε το Eurogroup), με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, που μόλις είχε αναλάβει υπουργός Οικονομικών. Του πρότεινε η Ελλάδα να αποχωρήσει για πέντε χρόνια από την Ευρωζώνη και του υποσχέθηκε πλούσια οικονομική βοήθεια.
Ήταν μια πρόταση που θα επανέφερε ξανά και ξανά μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου του 2015, όταν τελικά υπογράφηκε το τρίτο και τελευταίο μνημόνιο. Μέχρι τότε, βέβαια, μεσολάβησε η μετάδοση της δημοσιονομικής κρίσης σε ολόκληρο τον Νότο. Το 2012, με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία επίσης στην «Εντατική» και την Ιταλία να μην… αισθάνεται πολύ καλά, ο Σόιμπλε επέμενε ότι οι ευρωπαϊκές οικονομίες «βρίσκονται στον σωστό δρόμο, της μείωσης των ελλειμμάτων, της βελτίωσης της παραγωγικότητας και άρα της ανταγωνιστικότητας».
Εκ των υστέρων (το 2022) θα δήλωνε: «Έχω ήσυχη τη συνείδησή μου για τις επιλογές μου αναφορικά με την Ελλάδα, αφού κίνητρο είχα να βοηθήσω και όχι να βλάψω τους Έλληνες. Η Ελλάδα πέτυχε πολλά! Και αυτό δείχνει ότι η δουλειά που έγινε δεν πήγε χαμένη. Χρειάστηκε να απαιτήσουμε πολλά από την Ελλάδα, αλλά πρωτίστως η Ελλάδα χρειάστηκε να απαιτήσει πολλά από τον εαυτό της. Το αντίτιμο για την εσωτερική υποτίμηση, την οποία έπρεπε να υποστεί η Ελλάδα, είναι πολύ βαρύ για τους Έλληνες πολίτες. Αλλά αυτή ήταν μία απόφαση των Ελλήνων και όχι άλλων Ευρωπαίων».
Καμία εξαίρεση
Στον πυρήνα της επιχειρηματολογίας του Σόιμπλε βρισκόταν η αναγκαιότητα «να μην εξαιρεθεί οποιοσδήποτε από τους κανόνες για λόγους υποτιθέμενης γενναιοδωρίας ή αλληλεγγύης – δεν πρόκειται για πείσμα, αλλά για την αποδοχή της αλήθειας ότι στις Δημοκρατίες οι πλειοψηφίες λαμβάνουν δυσάρεστες αποφάσεις μόνο όταν δεν υπάρχει ευκολότερη εναλλακτική». Ο αντίλογος, βέβαια, ήταν ότι υπήρχε ευκολότερη εναλλακτική. Η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει τα ομόλογα του Νότου για να στηρίξει το ευρώ (τότε δήλωσε ο Μάριο Ντράγκι το περίφημο «θα κάνουμε ό,τι κι αν χρειαστεί») και οι πιέσεις των αγορών σταδιακά υποχώρησαν. Οι επικριτές της πολιτικής Σόιμπλε θα επικρατούσαν την επόμενη δεκαετία, με αποτέλεσμα η πανδημία και η ενεργειακή κρίση να τύχουν διαφορετικής οικονομικής αντιμετώπισης επιτυγχάνοντας σαφώς ταχύτερη ανάκαμψη.
Η Γερμανία, αντιθέτως, παλεύει με την ύφεση και πλέον αντιμετωπίζει δημοσιονομικά προβλήματα, επιμένοντας στη συνταγή Σόιμπλε: τον εμβληματικό κανόνα του «schwarze null» (μαύρο μηδέν) που απαιτεί μηδενικό έλλειμμα στον προϋπολογισμό. Κανόνα που εισήγαγε και εφάρμοσε επί χρόνια ο Σόιμπλε. Ήταν μάλιστα τέτοια η εμμονή του με το συγκεκριμένο του επίτευγμα, ώστε όταν αποχώρησε το 2017 από το υπουργείο Οικονομικών, οι υπάλληλοι του έκαναν δώρο μια φωτογραφία όπου όλοι φορούν μαύρα ρούχα και έχουν παραταχθεί για να σχηματίσουν ένα μηδενικό.
Μιλώντας για τον Σόιμπλε, η Άνγκελα Μέρκελ είχε υποστηρίξει ότι εκπροσωπούσε «τη μακρύτερη μνήμη της γερμανικής δημοκρατίας μας – χωρίς αυτόν η χώρα θα ήταν διαφορετική». Μετά τις εκλογές του 2017 αποχώρησε από το υπουργείο Οικονομικών και εκλέχτηκε πρόεδρος της γερμανικής Βουλής. Κατά την πρώτη μετεκλογικά συνεδρίαση της Βουλής, ο Σόιμπλε έγινε ο μακροβιότερος βουλευτής στη γερμανική ιστορία.
Όταν δώρισε πυροσβεστικό στη Μακρακώμη!
Την ευαίσθητη πτυχή του χαρακτήρα του εκλιπόντος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κατάφεραν να δουν πριν από μερικά χρόνια οι κάτοικοι της Μακρακώμης Φθιώτιδας, με αποτέλεσμα σήμερα να τον θυμούνται ως έναν δοτικό άνθρωπο, την ώρα που η πλειονότητα των Ελλήνων τον φέρνει στον νου σαν δυνάστη…
Το 1990, ο τότε δήμαρχος Μακρακώμης, Μιλτιάδης Ριζάκης, έστειλε τηλεγράφημα στον πρώην υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας με ευχές για ταχεία ανάρρωση, μετά την απόπειρα δολοφονίας εις βάρος του. Συγκινημένος, ο Σόιμπλε του είπε πως ήταν διαθέσιμος να τον βοηθήσει σε ό,τι χρειαστεί κι έτσι ο δήμαρχος ζήτησε ένα πυροσβεστικό όχημα. Ο Γερμανός πολιτικός ανταποκρίθηκε αμέσως, με αποτέλεσμα η δημοτική Αρχή να τον ανακηρύξει επίτιμο δημότη.
Τι είπαν για τον «εχθρό» τους Τσακαλώτος – Βαρουφάκης
«Η Ιστορία θα κρίνει πολύ αυστηρά τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε», υποστήριξε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, σχολιάζοντας τον θάνατο του πρώην υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας. Ο βουλευτής της Νέας Αριστεράς, μιλώντας στον Σκάι, πρόσθεσε: «Σε στιγμές που πεθαίνει ένας αντίπαλος, γιατί ήταν αντίπαλος, είναι καιρός για αναστοχασμό. Ήταν ηγέτης που κυριάρχησε στο Eurogroup για πάρα πολλά χρόνια, το Eurogroup ήταν η αυλή του, είχε χώρες-δορυφόρους. Είχε μεγάλη επιβολή, αλλά πρέπει να είμαστε και δίκαιοι και αυστηροί, παρά την περίσταση. Δεν θα τον κρίνει καλά η Ιστορία». Ο ίδιος ο Σόιμπλε είχε δηλώσει για τον Τσακαλώτο ότι «είναι ένας εξαιρετικός υπουργός Οικονομικών, ο οποίος έχει μεταδοτικότητα προς τους διαπραγματευτικούς του εταίρους».
Οι Γιάνης Βαρουφάκης (πάνω) και Ευκλείδης Τσακαλώτος (κάτω) ως υπουργοί Οικονομικών επί ΣΥΡΙΖΑ σε συναντήσεις με τον Γερμανό ομόλογό τους τότε
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι δηλώσεις του έτερου υπουργού Οικονομικών της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Γιάνη Βαρουφάκη. Με ανάρτησή του στο Χ (πρώην Twitter), ο γραμματέας του ΜέΡΑ25 τονίζει ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε «ήταν η προσωποποίηση της πολιτικής στήριξης (με μέσα βίαιης λιτότητας και κατάλυσης των δημοκρατικών θεσμών) μιας νομισματικής ένωσης στην οποία ο ίδιος δεν πίστευε». Ο Γερμανός πολιτικός «προσωποποιούσε την εκρηκτική αντίφαση που γέννησε την κρίση του ευρώ και τις (αναπόφευκτα αποτυχημένες) πολιτικές αντιμετώπισής της που οδήγησαν από τη μία μεριά στη φτωχοποίηση της Ελλάδας και από την άλλη στη σημερινή αποβιομηχάνιση της Γερμανίας, αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης. Η Ιστορία θα τον κρίνει σκληρά, όχι όμως σκληρότερα από εκείνους που υπέκυψαν στις καταστροφικές του πολιτικές», κατέληξε ο ίδιος.
