Τις στρόφιγγες της χρηματοδότησης σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν ανοίξει οι τράπεζες, όπως πιστοποιούν τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος για το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2024. Τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής 2024 αποδεικνύουν αυτό που διαμηνύουν οι τράπεζες: ότι «λεφτά υπάρχουν», για να χρηματοδοτηθεί κάθε βιώσιμο επενδυτικό πλάνο των επιχειρήσεων, όπως επίσης και για τα νοικοκυριά, εφόσον υπάρχει υγιής ζήτηση.
Πιστωτική επέκταση
Τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν ότι ατμομηχανή της πιστωτικής επέκτασης των τραπεζών είναι τα επιχειρηματικά δάνεια. Όπως προβλέπει η ΤτΕ, το προσεχές διάστημα ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της χρηματοδότησης προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα, υποστηριζόμενος από την αύξηση του ΑΕΠ, τη συμμετοχή των τραπεζών στη συγχρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων τα οποία εντάσσονται στον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και τους πόρους χρηματοδότησης εκ μέρους των πιστωτικών ιδρυμάτων και του Ομίλου ΕΤΕπ που θα διοχετευθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027, καθώς και από τα κονδύλια που διαχειρίζεται η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2024, τα επιχειρηματικά δάνεια «έτρεξαν» με ετήσιο ρυθμό κατά μέσο όρο 8,5% έναντι μέσης τιμής 6,5% το 2023. Την ίδια στιγμή ανέκαμψαν και τα δάνεια προς νοικοκυριά, με την καταναλωτική πίστη να τρέχει με θετικούς ρυθμούς και τη στεγαστική να καταγράφει μειωμένο ρυθμό συρρίκνωσης.
Ειδικότερα, το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2024, η μέση μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις (εκτός αυτών του χρηματοπιστωτικού τομέα) ήταν 590 εκατ. ευρώ έναντι 430 εκατ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2023. Παρομοίως, η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή τραπεζικών δανείων καθορισμένης διάρκειας (τακτής λήξης) ανήλθε σε 2 δισ. ευρώ (έναντι 1,3 δισ. ευρώ το δεκάμηνο του 2023).
Η αντίστοιχη ροή δανείων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (451 εκατ. ευρώ) αυξήθηκε κατά 24,7% το δεκάμηνο του 2024 έναντι του ίδιου διαστήματος του 2023. Επίσης, το μέσο μηνιαίο υπόλοιπο της τραπεζικής χρηματοδότησης χωρίς καθορισμένη διάρκεια (δηλ. των πιστωτικών γραμμών και άλλων διευκολύνσεων) προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 9,6% το δεκάμηνο του 2024 σε σύγκριση με το δεκάμηνο του 2023.
Σε ό,τι αφορά τα δάνεια προς νοικοκυριά, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής των τραπεζικών δανείων παραμένει αρνητικός, όμως έγινε λιγότερο αρνητικός (τους πρώτους δέκα μήνες του 2024 στο -1,1%) σε σύγκριση με τη μέση τιμή του 2023 (-2,4%). Αυτή η εξέλιξη οφείλεται αφενός στα στεγαστικά δάνεια, τα οποία κατέγραψαν μειωμένο ρυθμό συρρίκνωσης, και αφετέρου στην καταναλωτική πίστη, ο ρυθμός μεταβολής της οποίας ήταν θετικός και συνέχισε να επιταχύνεται. Η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή των καταναλωτικών δανείων καθορισμένης διάρκειας καθώς και των στεγαστικών αυξήθηκε την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου του 2024 έναντι του αντίστοιχου δεκαμήνου του 2023 (καταναλωτικά δάνεια: 144 εκατ. ευρώ από 105 εκατ. ευρώ το 2023, στεγαστικά δάνεια: 112 εκατ. ευρώ από 92 εκατ. ευρώ το 2023). Η διαρκώς ανοδική τάση της καταναλωτικής πίστης είναι συνεπής με την πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Όσον αφορά τα στεγαστικά δάνεια, η ΤτΕ αναφέρει ότι η ανοδική πορεία του δείκτη τιμών των κατοικιών συνεχίζει να επηρεάζει θετικά την ετήσια αύξηση της μέσης ακαθάριστης ροής στεγαστικών δανείων. Αντίθετα, καθώς τα τραπεζικά επιτόκια των στεγαστικών δανείων παρέμειναν σε υψηλότερο μέσο επίπεδο το δεκάμηνο του έτους έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2023, η επίδρασή τους στη ζήτηση στεγαστικής πίστης ήταν αρνητική. Ωστόσο, ζήτηση από πλευράς των νοικοκυριών για στεγαστικές ανάγκες, αλλά και συνολική χρηματοδότηση είτε τραπεζική είτε μέσω του Δημοσίου, υπάρχει.
Ενδεικτικό είναι ότι τα δάνεια που διοχετεύθηκαν μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου» και χρηματοδοτούνται ως επί το πλείστον από δημόσιους πόρους (και μόνο κατά 25% από τραπεζικούς) κατέγραψαν γρήγορη απορρόφηση και ανήλθαν σε 339 εκατ. ευρώ (νέες συμβάσεις, με τραπεζική συμμετοχή 85 εκατ. ευρώ). Επίσης, το 2025 αναμένεται να ξεκινήσει και η επέκταση του εν λόγω προγράμματος, δηλαδή το στεγαστικό πρόγραμμα «Σπίτι μου 2», με συνολικό προϋπολογισμό 2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων δανειακά κεφάλαια 1 δισ. ευρώ θα προέλθουν από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και 1 δισ. ευρώ από τις τράπεζες. Το 50% του δανείου -αυτό που θα χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης- θα είναι άτοκο και το υπόλοιπο θα χορηγείται με έντοκο τραπεζικό δανεισμό.
Μέγιστο ποσό
Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, το ανώτατο ποσό δανείου που θα χορηγείται είναι 190.000 ευρώ. Το δάνειο θα καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου, όπως αυτή ορίζεται στο συμβόλαιο αγοράς. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι αν η αξία του ακινήτου είναι 200.000 ευρώ, το μέγιστο ποσό δανείου θα είναι 180.000 ευρώ (90% της αξίας). Ο δανειολήπτης τότε θα πρέπει να καταβάλει τουλάχιστον 20.000 ευρώ από δικούς του πόρους. Αν η αξία του ακινήτου είναι 250.000 ευρώ, το δάνειο θα περιοριστεί στο ανώτατο όριο των 190.000 ευρώ και ο δανειολήπτης θα πρέπει να καλύψει το υπόλοιπο ποσό.
