Σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα διαμορφώθηκε το «κενό ΦΠΑ» στην Ελλάδα το 2022, δηλαδή τα χρήματα που χάνει το Δημόσιο από την κλοπή και την απάτη στον φόρο. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Κομισιόν, αυτό διαμορφώθηκε στα 2,959 δισ. ευρώ από 3,209 δισ. ευρώ που ήταν το 2021. Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα το 2022 παρουσίασε μείωση στο «κενό ΦΠΑ» κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή στο 13,7% έναντι 17,5% τον προηγούμενο χρόνο, καταδεικνύοντας την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Ποιές παρεμβάσεις συνέβαλαν στο “χτύπημα” της φοροδιαφυγής
Οι ψηφιακές συναλλαγές, τα ηλεκτρονικά βιβλία, η ευρεία χρήση των POS είναι ορισμένες από τις παρεμβάσεις που βοήθησαν, ώστε να μειωθεί το «κενό ΦΠΑ» κατά 250 εκατ. ευρώ μέσα σε έναν χρόνο. Στόχος του οικονομικού επιτελείου είναι το έλλειμμα στα έσοδα από ΦΠΑ που χάνει το Δημόσιο να υποχωρήσει κάτω από το ψυχολογικό φράγμα του 10% το 2023 και το 2024, για να συγκλίνει με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο 7%) έως το 2026-2027.
Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα κατατάσσεται στην πέμπτη θέση των χωρών της ΕΕ με το μεγαλύτερο έλλειμμα ΦΠΑ, με τη Ρουμανία να καταλαμβάνει την πρώτη με ποσοστό 30,6%. Ακολουθεί η Μάλτα στη δεύτερη με ποσοστό 25,9%, ενώ την τρίτη θέση μοιράζονται η Λετονία και η Σλοβακία με 14,6%. Στον αντίποδα, οι χώρες με τις μικρότερες αποκλίσεις στις εισπράξεις είναι η Κύπρος που παρουσιάζει αρνητικό έλλειμμα ΦΠΑ ύψους -18 εκατ. ευρώ ή -0,7% και η Ιρλανδία με ποσοστό μόλις 1,6% που αντιστοιχεί σε 302 εκατ. ευρώ.
Συνολικά, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα έσοδα από τον ΦΠΑ το 2022 ανήλθαν σε 1,187 τρισ. ευρώ με το «κενό ΦΠΑ» να διαμορφώνεται σε 89 δισ. ευρώ ή στο 6,99% της συνολικής φορολογικής υποχρέωσης σημειώνοντας αύξηση κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2021. Πάντως, μεταξύ 2018 και 2022 το έλλειμμα συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ μειώθηκε από 11,2% σε 6,99%.
Πηγές από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών υποστηρίζουν ότι με τις αλλαγές που έγιναν στο φορολογικό καθεστώς για τους ελεύθερους επαγγελματίες και με την καθολική εφαρμογή των ηλεκτρονικών βιβλίων και τιμολογίων θα προκύψουν επιπλέον έσοδα τουλάχιστον 2-2,5 δισ. ευρώ από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, τα οποία θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν νέες φοροελαφρύνσεις για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Αξιοποίηση των εσόδων για τη μείωση των άμεσων φόρων
Μάλιστα, το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή εκτίμησε ότι οι εισπράξεις από τα χτυπήματα στο «μαύρο χρήμα» θα είναι σταθερές και επαναλαμβανόμενες. Παρουσιάζοντας την τριμηνιαία έκθεση, ο επικεφαλής του Γραφείου, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, υπογράμμισε ότι τα επιπλέον έσοδα θα ήταν σκόπιμο να αξιοποιηθούν για τη μείωση των άμεσων φόρων με στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης. Παράλληλα, εκτίμησε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2024 θα κινηθεί υψηλότερα από την πρόβλεψη του προϋπολογισμού, φτάνοντας το 2,8% του ΑΕΠ, έναντι του αρχικού στόχου για 2,5%.
Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, το Γραφείο προβλέπει ρυθμούς 2,3% τόσο για φέτος όσο και για το 2025. Τονίζεται ωστόσο ότι σε ένα περιβάλλον «βέβαιης αβεβαιότητας», που χαρακτηρίζεται από διεθνείς προκλήσεις όπως η πολιτική, οικονομική, εμπορική και γεωπολιτική ρευστότητα, η ελληνική οικονομία συνεχίζει να παρουσιάζει σταθερή βελτίωση στα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά μεγέθη της κατά το τρίτο τρίμηνο του 2024. Οι βασικές οικονομικές επιδόσεις της Ελλάδας συγκαταλέγονται στις καλύτερες της Ευρωζώνης παρά την ανθεκτικότητα του πληθωρισμού, ο οποίος, αν και μειώνεται, παραμένει υψηλός ιδιαίτερα στους τομείς των υπηρεσιών.
