Τον «άγνωστο Χ» της εξίσωσης «από το χωράφι έως το ράφι» προσπαθεί να βρει το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως το μεγαλύτερο ποσοστό στη διαμόρφωση της τελικής τιμής προέρχεται από τον παραγωγό με ποσοστό 43%, από το λιανεμπόριο με 24%, από το χονδρεμπόριο με 21% και από το κράτος μέσω του ΦΠΑ με 12%.
Τι διαπιστώθηκε από την έρευνα του ΙΕΛΚΑ
Για την έρευνα που πραγματοποίησε το ΙΕΛΚΑ εξετάστηκε το «ταξίδι» από την παραγωγή στην κατανάλωση έξι προϊόντων: πατάτα, ντομάτα, κρεμμύδι και μήλο, πορτοκάλι, λεμόνι. Διαπιστώθηκε πως το μεγαλύτερο κόστος είναι των logistics με ποσοστό 22%, το οποίο περιλαμβάνει καύσιμα, μεταφορές και αποθήκευση. Ακολουθεί το εργατικό-μισθολογικό κόστος με ποσοστό 18%, το κόστος ενέργειας με ποσοστό 14%, οι πρώτες ύλες με 12%, η φύρα με 9% και λοιπά κόστη 2%. Σημαντική κατηγορία είναι και το 12% για τον ΦΠΑ.
Για τη μέτρηση των βασικών πηγών κόστους ανά εμπλεκόμενο στην εφοδιαστική αλυσίδα που έχει ως τελικό σημείο πώλησης το σουπερμάρκετ υπολογίστηκαν:
• Για τον παραγωγό: νερό, ηλεκτρική ενέργεια, καύσιμα, πρώτες ύλες (σπόροι, δενδρύλλια, λιπάσματα, φυτοφάρμακα), μισθοδοσία, φύρα, άλλα κόστη (π.χ. διασφάλιση ποιότητας κ.ά.), κόστος γης (π.χ. ενοικίαση), logistics, καθαρά κέρδη.
• Για τον χονδρέμπορο: logistics, μισθοδοσία, φύρα, καθαρά κέρδη.
• Για τον λιανέμπορο: logistics, μισθοδοσία, φύρα, κόστη πώλησης (π.χ. καταστήματος), .αθαρά κέρδη.
• Και τέλος ο ΦΠΑ.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του ΙΕΛΚΑ τον Ιούλιο του 2024, το κύριο κανάλι πώλησης για φρούτα και λαχανικά είναι η λαϊκή αγορά. Αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα προϊόντα, το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων φαίνεται ότι πραγματοποιείται από τις λαϊκές αγορές, σε ποσοστό περί το 50%, 30% από τις αλυσίδες σουπερμάρκετ, 12% από οπωροπωλεία και 8% απευθείας από τον παραγωγό. Μεγαλύτερα ποσοστά της τάξης του 34% φτάνει το κανάλι του σουπερμάρκετ στις αγορές πατάτας και κρεμμυδιού, ενώ υψηλότερα ποσοστά επιτυγχάνει η λαϊκή αγορά σε ντομάτα-54%, πορτοκάλι-52% και μήλο-51%.
Ποιές είναι οι ανατιμήσεις των τελευταίων χρόνων
Όσον αφορά την πορεία των τιμών, τα τελευταία 4 χρόνια ακολουθούν αντίστοιχη πορεία. Συγκεκριμένα, οι τιμές των λαχανικών του παραγωγού έχουν αυξηθεί 46,1% ενώ του καταναλωτή 31,8% και οι τιμές για τα φρούτα του παραγωγού 31,8% και του καταναλωτή 31,3%.
Η δυσοίωνη πρόβλεψη της έρευνας είναι πως «δεν υπάρχει κάποια κατηγορία κόστους με σημαντικές προοπτικές μείωσης. Το μισθολογικό κόστος δεν αναμένεται να μειωθεί, το κόστος ενέργειας επίσης δεν αναμένεται να μειωθεί. Το κόστος των logistics λόγω της πολυπλοκότητας της αγοράς (πολλοί μικροί παραγωγοί και δύσκολη γεωγραφία) και λόγω της φύσης των προϊόντων (νωπά) δεν έχει σημαντικά περιθώρια μείωσης».
