Πέντε σενάρια για μεγαλύτερα ποσά αυξήσεων στις συντάξεις βρίσκονται στο τραπέζι της υπουργού Εργασίας, Δόμνας Μιχαηλίδου. Η επεξεργασία τους έχει ξεκινήσει μετά τη διαπίστωση ότι οι μνημονιακοί νόμοι και ιδιαίτερα οι οριζόντιες περικοπές του νόμου Κατρούγκαλου κατέστησαν τη χώρα μας μια από τις πιο… φειδωλές μεταξύ των χωρών της ΕΕ στις συνταξιοδοτικές δαπάνες, που αναμένεται να μειωθούν ακόμα και κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ μετά το 2035, εφόσον δεν ληφθούν μέτρα.
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ
Παρότι η τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ αναφέρει πως σήμερα η Ελλάδα εξακολουθεί να προχωρά σε σχεδόν διπλάσιες δαπάνες για τις συντάξεις (15,7% του ΑΕΠ) έναντι του μέσου όρου των συνταξιοδοτικών δαπανών στον ΟΟΣΑ (8,9% του ΑΕΠ) και στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (8,5%), προβλέπει πως η χώρα μας είναι η μόνη που θα πετύχει αξιοσημείωτη μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ μακροπρόθεσμα, προφανώς λόγω της «ωρίμανσης» του νόμου Κατρούγκαλου. Έτσι η δαπάνη θα μειώνεται, αν και θα παραμένει υψηλή, έως το 2035 (13,7% έναντι 9,8% στον ΟΟΣΑ και 9,4% στην ΕΕ), ενώ θα πέσει στο 12% του ΑΕΠ λόγω της ωρίμανσης όλων των προηγούμενων συνταξιοδοτικών παρεμβάσεων, το 2060, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα βρίσκεται στο 13,9% του ΑΕΠ και στον ΟΟΣΑ στο 10,3%.
Ειδικότερα, το ασφαλιστικό σύστημα χρηματοδοτείται με σχεδόν 15 δισ. ευρώ τον χρόνο από τους φορολογούμενους. Ωστόσο, σύμφωνα με στελέχη στον χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, προκειμένου να αυξηθούν σημαντικά οι συντάξεις θα πρέπει να υπερπηδηθούν τα παρακάτω εμπόδια:
1.Οι αναπροσαρμογές είναι κατώτερες του επίσημου πληθωρισμού (7,75% με πληθωρισμό 9,6% και 3% φέτος με τιμάριθμο στο 3,6%). Από το 2025 οι αυξήσεις στις συντάξεις θα συνδεθούν με τους μισθούς των εν ενεργεία εργαζομένων για κάθε έτος. Η αλλαγή αυτή θα ωφελήσει με υψηλότερη ανταποδοτική σύνταξη τους νέους συνταξιούχους. Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι «η αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών για το διάστημα έως και το 2024 διενεργείται κατά τη μεταβολή του μέσου ετήσιου Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Η προσαύξηση των συντάξιμων αποδοχών για το διάστημα από το 2025 και εφεξής διενεργείται με βάση τον δείκτη μεταβολής μισθών, που υπολογίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ.
2.Οι κατώτερες του επίσημου πληθωρισμού αυξήσεις ψαλιδίζονται περαιτέρω από τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας και την επιβολή της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχου (ΕΑΣ). Για παράδειγμα, μια σύνταξη 650 ευρώ του 2021, φέτος υπόκειται σε παρακράτηση φόρου καθώς ξεπέρασε (ονομαστικά) τα 720 ευρώ. Με αφορολόγητο όριο τα 8.636 ευρώ τον χρόνο. Μέσα στο καλοκαίρι θα υπάρξει ρύθμιση για πρόσθετες αυξήσεις 20-150 ευρώ τον μήνα σε 400.000 συνταξιούχους με κύρια σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ για αναπροσαρμογή της ΕΑΣ, ώστε να αλλάξει η φιλοσοφία της εισφοράς και από οριζόντια να γίνει κλιμακωτή, χωρίς να καταργηθεί. Το σενάριο αφορά την κράτηση -στο εξής- της διαφοράς του ποσού, πάνω από το οποίο πρέπει να γίνει η κράτηση. Για παράδειγμα, αν κάποιος συνταξιούχος εισπράττει σύνταξη 1.500 ευρώ, η κράτηση να επιβάλλεται στο ποσό των 100 ευρώ, ούτως ώστε ο δικαιούχος να χάνει λιγότερα χρήματα.
3.Μείωση του ποσοστού αναπηρίας βάσει του οποίου θα μπορούν να λάβουν σύνταξη οι αγρότες. Από το 2025 θα έχουν τη δυνατότητα λήψης σύνταξης αναπηρίας με ποσοστό 50%, αντί για 59% που ισχύει σήμερα, όπως και στα άλλα Ταμεία. Αν και η παροχή του ΕΦΚΑ σε τέτοιες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά χαμηλή, το κρίσιμο ποσοστό το συγκεντρώνουν οι ασφαλισμένοι αθροίζοντας επιμέρους ποσοστά από διάφορες παθήσεις, ακόμη και από νόσους που δεν αποδεικνύονται προφανώς (ένα ποσοστό 10%-15% από τη μέση ή ψυχολογικά αίτια). Και, παράλληλα, συνεχίζουν να εργάζονται χωρίς καν το πέναλτι του 10% επί του μισθού που αφορά τους συνταξιούχους λόγω γήρατος.
4.Εξορθολογισμός και ισότητα στο θέμα της απασχόλησης χήρων γυναικών, καθώς σήμερα απαγορεύεται σε χήρες μητέρες να εργαστούν γιατί θα χάσουν το 50% της σύνταξης λόγω θανάτου. Εξετάζεται η δυνατότητα να εργάζονται, πληρώνοντας την εισφορά μόνο του 10%, χωρίς να περικόπτεται η σύνταξη.
5.Αναλογικότερη εθνική σύνταξη και στους έχοντες πάνω από 20 έτη ασφάλισης. Σήμερα, παραμείνει καθηλωμένη στα 426 ευρώ, είτε κάποιος εργάστηκε 20 έτη είτε 45, ενώ για τους κάτω των 20 ετών ασφάλισης μειώνεται αναλογικά. Εξετάζεται μια πιο δίκαιη αναλογία.
