Πώς πραγματικά εκλέγεται ο νέος Πάπας

Η εκλογή νέου Πάπα αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και μυσταγωγικά γεγονότα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Όταν ο θρόνος του Αγίου Πέτρου μένει κενός —είτε λόγω παραίτησης είτε λόγω θανάτου του προηγούμενου Πάπα— ξεκινά μια αυστηρά καθορισμένη διαδικασία γνωστή ως Κονκλάβιο. Πώς εκλέγεται ο νέος Πάπας; Μάθετε όλα όσα κρύβονται πίσω από αυτήν τη διαδικασία.

Ο Πάπας Φραγκίσκος απεβίωσε την Δευτέρα του Πάσχα (21/4/25) από εγκεφαλικό που υπέστη, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση από το Βατικανό. Ο 88χρονος Ποντίφικας αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας και το τελευταίο διάστημα είχε νοσηλευτεί για αρκετές ημέρες στο νοσοκομείο.

Η σορός του πάπα Φραγκίσκου πρόκειται να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα μεθαύριο, 23 Απριλίου. Απόψε, σύμφωνα με πληροφορίες, υψηλόβαθμος κληρικός πρόκειται να ευλογήσει την σορό, στο εσωτερικό του ξενώνα της Αγίας Μάρθας, τον οποίο είχε επιλέξει ως τόπο διαμονής ο ποντίφικας.

Πώς εκλέγεται ο νέος Πάπας

Πρόκειται για μια διαδικασία που συνδυάζει ιστορία, πίστη και μυστήριο. Οι Καρδινάλιοι του Βατικανού συγκεντρώνονται για να αποφασίσουν ποιος θα αναλάβει τον ηγετικό ρόλο στην Καθολική Εκκλησία. Αλλά πώς εκλέγεται ο νέος Πάπας; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα που απασχολεί τους πιστούς σε όλο τον κόσμο.

Η εκλογή του πάπα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι μια αυστηρά καθορισμένη διαδικασία που πραγματοποιείται στο Κονκλάβιο, τη σύνοδο των καρδιναλίων στο Βατικανό. Οι ιεράρχες “κλειδώνονται” στο ναό μέχρι να εκλέξουν νέο Ποντίφικα. Μέσα από μυστικές ψηφοφορίες ανακοινώνεται το αποτέλεσμα με τον λευκό ή μαύρο καπνό που βγαίνει από την καπνοδόχο.

Τι είναι το Κονκλάβιο;

Το Κονκλάβιο είναι η μυστική σύνοδος των Καρδιναλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας που έχουν δικαίωμα ψήφου (ηλικίας κάτω των 80 ετών), οι οποίοι συγκεντρώνονται στο Βατικανό για να εκλέξουν τον νέο Ποντίφικα. Η λέξη προέρχεται από τα λατινικά cum clave, που σημαίνει «με κλειδί», υποδηλώνοντας τον αποκλεισμό των Καρδιναλίων από τον έξω κόσμο.

Οι 8 καρδινάλιοι που ξεχωρίζουν ως επικρατέστεροι διάδοχοι του Πάπα Φραγκίσκου:

Πίτερ Τούρκσον (Γκάνα): Πρώην επίσκοπος του Κέιπ Κόουστ, θεωρείται πιθανός υποψήφιος για να γίνει ο πρώτος μαύρος Πάπας. Με καταγωγή από τη Γκάνα, είχε σταλεί από τον Πάπα Φραγκίσκο ως απεσταλμένος ειρήνης στο Νότιο Σουδάν.
Λουίς Αντόνιο Τάγκλε (Φιλιππίνες): Η εκλογή του θα σήμαινε την άνοδο του πρώτου Ασιάτη Πάπα, σε μια περιοχή με ταχέως αυξανόμενο καθολικό πληθυσμό. Παρότι έχει εκφράσει αντίθεση στο δικαίωμα στην άμβλωση στις Φιλιππίνες, θεωρείται από τις πιο φιλελεύθερες φωνές στο Βατικανό.
Πιέτρο Παρολίν (Ιταλία): Ο Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, πρώην υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού και στενός συνεργάτης του Πάπα Φραγκίσκου, αποτελεί τον «υποψήφιο της συνέχειας».
Πέτερ Έρντο (Ουγγαρία): Αρχιεπίσκοπος της Εστεργκομ-Βουδαπέστης, θα ήταν ο δεύτερος Πάπας μετά τον Ιωάννη Παύλο Β΄ που προέρχεται από το πρώην σοβιετικό μπλοκ.
Χοσέ Τολεντίνο (Πορτογαλία): Προερχόμενος από τη Μαδέρα, είναι ένας από τους νεότερους υποψήφιους και παρουσιάζεται ως εκπρόσωπος μιας πιο σύγχρονης Εκκλησίας.
Ματέο Ζούπι (Ιταλία): Αρχιεπίσκοπος της Μπολόνια από το 2015 και καρδινάλιος από το 2019, επελέγη από τον Πάπα Φραγκίσκο ως απεσταλμένος ειρήνης για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μάριο Γκρεκ (Μάλτα): Πρώην επίσκοπος της Γκόζο και νυν Γενικός Γραμματέας της Συνόδου των Επισκόπων, έχει καλέσει την Εκκλησία να υιοθετήσει «μια νέα γλώσσα» για την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν ομόφυλα ζευγάρια και διαζευγμένους.
Ρόμπερτ Σαρά (Γαλλική Γουινέα): Ένας ακόμα πιθανός υποψήφιος που θα μπορούσε να γίνει ο πρώτος μαύρος Πάπας. Η ηλικία του λειτουργεί ως μειονέκτημα, αλλά διαθέτει μακρά εμπειρία στο Βατικανό, ήδη από την εποχή του Ιωάννη Παύλου Β΄.

Το διάταγμα του 1059 και οι κανόνες ψηφοφορίας

Πώς εκλέγεται ο νέος Πάπας; Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο με τον οποίο οι ψήφοι συγκεντρώνονται και καταμετρώνται, με σκοπό να επιλεγεί ο κατάλληλος ηγέτης για την Εκκλησία.

Το 1059, ο πάπας Νικόλαος Β’ εξέδωσε διάταγμα, το οποίο καθόριζε τη διαδικασία με την οποία θα εκλέγονταν οι πάπες στο μέλλον, περιγράφοντας το ρόλο των των καρδιναλίων επισκόπων ως εκλεκτόρων.

Το 1179, καθιερώθηκε η πλειοψηφία των δύο τρίτων, για την εκλογή του πάπα. Τότε, οι καρδινάλιοι ήταν περίπου 30 ενώ το 1586 αυξήθηκαν σε 70, όσοι όσοι και οι γέροντες που ακολούθησαν τον Μωυσή.

Τι ισχύει σήμερα

Το 1975, ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ όρισε τον μέγιστο αριθμό των καρδιναλίων που ψηφίζουν σε 120 και το όριο ηλικίας τους τα 80 έτη. Με κάθε πάπα, ο αριθμός των καρδιναλίων αυξάνεται. Σήμερα, υπάρχουν 222 καρδινάλιοι, εκ των οποίων οι 120 έχουν δικαίωμα ψήφου. Όταν ένας πάπας πεθάνει ή παραιτηθεί, όλα τα μέλη του Κολλεγίου των Καρδιναλίων είναι υποχρεωμένα να παραστούν στο κονκλάβιο (στην εκλογή του πάπα), εκτός εάν έχουν κακή υγεία ή υπερβαίνουν το όριο ηλικίας.

Μόλις η Αγία Έδρα χηρεύσει, το επίσημο παπικό κονκλάβιο ξεκινά εντός 15 έως 20 ημερών. Αυτό το χρονικό διάστημα καθιερώθηκε το 1922, για να δοθεί στους καρδινάλιους αρκετός χρόνος για να οργανώσουν τις διαδικασίες.

Ποια είναι η διαδικασία εκλογής;

Η διαδικασία είναι αυστηρά μυστική και ακολουθεί τα εξής βήματα:

Σύγκληση του κονκλαβίου με ειδικό τελετουργικό, 15 έως 20 ημέρες μετά τη χηρεία του παπικού θρόνου.
Ορκωμοσία μυστικότητας από όλους τους συμμετέχοντες.
Μυστική ψηφοφορία, έως και τέσσερις φορές την ημέρα.
Για να εκλεγεί κάποιος Πάπας, απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων.
Μόλις επιλεγεί ο νέος Πάπας και αποδεχθεί την εκλογή, ερωτάται: “Acceptasne electionem?” (Αποδέχεσαι την εκλογή;)
Εφόσον απαντήσει καταφατικά, δηλώνει και το όνομα που θα φέρει ως Πάπας.

Ο λευκός καπνός

Το κάψιμο των ψηφοδελτίων (fumata) είναι η ένδειξη για το πλήθος, σχετικά με το τι συμβαίνει μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα.

Πριν ξεκινήσει το κονκλάβιο, τοποθετείται μια σόμπα. Αν ο καπνός που βγει είναι μαύρος, σημαίνει ότι δεν εξελέγη νέος πάπας. Αντίθετα, αν ο καπνός είναι λευκός, σημαίνει ότι η διαδικασία ολοκληρώθηκε με επιτυχία.

Μέχρι το 2005, το Βατικανό πρόσθετε φυσικά υλικά όπως υγρό άχυρο (για λευκό) και πίσσα (για μαύρο) στα ψηφοδέλτια. Από το 2013, χρησιμοποιήθηκε ένα μείγμα χλωρικού καλίου, λακτόζης και ρητίνης κωνοφόρων για λευκό και υπερχλωρικού καλίου, ανθρακένιου και θείου για μαύρο.