Προτάσεις

Τι σηματοδοτούν οι δασμοί Τραμπ για την παγκόσμια οικονομία

Στο στόχαστρο μπαίνει παγκόσμιο εμπόριο 33 τρισ. δολαρίων, ενώ προβλέψεις κάνουν λόγο για ύφεση στις ΗΠΑ
20:51 - 2 Απριλίου 2025

Σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg, oι δασμοί με τους οποίους έχει απειλήσει ο Ντόναλντ Τραμπ συνιστούν τους πιο εκτεταμένους εμπορικούς περιορισμούς των ΗΠΑ εδώ και έναν αιώνα, θα προκαλέσει σε ένα «εγκεφαλικό επεισόδιο», το οποίο θα μπορούσε να ανατρέψει ο μεταπολεμικό παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, θέτοντας δυσεπίλυτα οικονομικά προβλήματα.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Nomura Holdings, Rob Subbaraman, δήλωσε πως «οι προτεινόμενοι αμοιβαίοι δασμοί της κυβέρνησης Τραμπ σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους».

Ο ίδιος ανέφερε πως «υποπτευόμαστε ότι τα κριτήρια για τους αμοιβαίους δασμούς των ΗΠΑ θα είναι πολύ ευρύτερα από αυτό, και μάλιστα πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν».

Στο στόχαστρο εμπόριο 33 τρισ. δολαρίων

Ενώ ο Τραμπ δεν έχει ακόμη προσδιορίσει τους στόχους, αυτός και τα στελέχη του επιτελείου του έχουν καλέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Μεξικό, τον Καναδά, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, το Βιετνάμ και την Ινδία στην προσπάθεια να τιμωρήσουν αυτό που θεωρούν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

Τα προϊόντα της Κίνας έχουν ήδη επισημανθεί με σωρευτικό επιπλέον φόρο 20%.

Περίπου 33 τρισεκατομμύρια δολάρια στο παγκόσμιο εμπόριο βρίσκονται στο στόχαστρο και οι χώρες από τη Βραζιλία μέχρι την Κίνα αντιμετωπίζουν πτώση από 4% έως 90% στις εξαγωγές τους στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Bloomberg Economics.

Ο δείκτης αβεβαιότητας της παγκόσμιας εμπορικής πολιτικής της ομάδας εκτοξεύτηκε την χθες 1 Απριλίου 2025, στο υψηλότερο επίπεδο σε ρεκόρ που χρονολογούνται από το 2009.

Ο μέσος δασμός των ΗΠΑ σε όλες τις χώρες πιθανότατα θα αυξηθεί κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες φέτος, σύμφωνα με οικονομολόγους της Goldman Sachs, προειδοποιώντας ότι θα αυξήσει τον πυρήνα του πληθωρισμού, θα αποδυναμώσει την ανάπτυξη και θα κλιμακώσει τον κίνδυνο ύφεσης.

Το πέρασμα σε ένα «κόσμο δασμών»

Τα μέτρα τα οποία θα ανακοινωθούν σήμερα θα αποτελέσουν την έως τώρα αποκορύφωση των βημάτων που έχουν ήδη γίνει από τότε που ο Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο του 2025.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει επιβάλει σωρευτικό πρόσθετο φόρο 20% σε όλα τα εισαγόμενα αγαθά από την Κίνα και ισχύουν συντελεστές 25% σε τμήματα αγαθών από το Μεξικό και τον Καναδά. Υπάρχει επίσης παγκόσμιος δασμός 25% στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου.

Ο Τραμπ υπέγραψε επίσης μια διακήρυξη για την εφαρμογή δασμών 25% στα αυτοκίνητα και ορισμένες εισαγωγές ανταλλακτικών αυτοκινήτων, η οποία πρόκειται να τεθεί σε ισχύ στις 3 Απριλίου στην Ουάσιγκτον.

Ακολουθούν περαιτέρω δασμοί σε επίπεδο κλάδου, όπως για τα φαρμακευτικά προϊόντα.

Ο Τραμπ είπε ότι οι λεγόμενοι αμοιβαίοι δασμοί του θα έχουν ως στόχο να ταιριάζουν με τους δασμολογικούς και μη δασμολογικούς φραγμούς που θέτουν οι εμπορικοί εταίροι στις αμερικανικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων αυτών που οι αξιωματούχοι θεωρούν μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα με τις ΗΠΑ, ορισμένους φόρους και φόρους.

Για λίγο περισσότερο από ένα μήνα, οι αξιωματούχοι προσπαθούν να ακολουθήσουν την οδηγία του που ανακοινώθηκε στις 13 Φεβρουαρίου για «δίκαιο και αμοιβαίο εμπόριο».

Αντίκτυπος στο ΑΕΠ των ΗΠΑ, της Ε.Ε., της Κίνας και της Ινδίας

Για μήνες, οι αναλυτές προσπάθησαν να προβάλουν τις πιθανές συνέπειες των άμορφων δασμών, βασιζόμενοι σε ποικίλα σενάρια.

Η Bloomberg Economics λέει ότι μια μέγιστη προσέγγιση θα προσθέσει έως και 28 ποσοστιαίες μονάδες στους μέσους δασμολογικούς συντελεστές των ΗΠΑ – δημιουργώντας ένα χτύπημα 4% στο ΑΕΠ των ΗΠΑ και αυξάνοντας τις τιμές κατά σχεδόν 2,5%, σε μια περίοδο δύο έως τριών ετών.

Ο αντίκτυπος στους εμπορικούς εταίρους, σε όλα τα σενάρια, θα ήταν σοβαρός. Η Κίνα, η ΕΕ και η Ινδία θα μπορούσαν να είναι στην κορυφή της λίστας με τον πόνο όσον αφορά τον αντίκτυπο στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ — αν και οι οικονομίες τους μπορεί να τα καταφέρουν.

Ο Καναδάς και οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας πιθανότατα θα αισθανθούν μεγαλύτερο συνολικό αντίκτυπο, σύμφωνα με την ανάλυση του Bloomberg Economics.

Κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού

Ο στασιμοπληθωρισμός, όπου η αργή ανάπτυξη συνδυάζεται με επίμονα αυξημένες πιέσεις τιμών, αποτελεί επίσης ανησυχία.

Υπάρχουν παραλληλισμοί με το στασιμοπληθωριστικό επεισόδιο της δεκαετίας του 1970 που προκλήθηκε από το πετρελαϊκό σοκ, σύμφωνα με τον Shang-Jin Wei του Columbia Business School στη Νέα Υόρκη και πρώην επικεφαλής οικονομολόγο της Asian Development Bank: «Και οι δύο ήταν πολύ δυσάρεστες περίοδοι στην αμερικανική κοινωνία που προκάλεσαν δυστυχία σε πολλά νοικοκυριά. Αυτή τη φορά, κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε τη δυσάρεστη πολιτική».

Πολλά, ωστόσο, εξαρτώνται από τα άγνωστα – πολλά από τα οποία πιθανότατα δεν θα απαντηθούν στις σημερινές ανακοινώσεις Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων των ακριβών τελικών δασμών ανά προϊόν και χώρας, τα αντίποινα των εμπορικών εταίρων και την ανταπόκριση των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.

Ποικιλόμορφες αντιδράσεις 

Οι εμπορικοί εταίροι έχουν υιοθετήσει μια ποικιλία προσεγγίσεων μέχρι στιγμής. Η Κίνα, που εδώ και καιρό εστίαζε ο Τραμπ, ανταπέδωσε τους δασμούς νωρίτερα φέτος, αν και ο επιπλέον φόρος ήταν μικρότερος από τον αμερικανικό και ίσχυε για ένα πιο περιορισμένο σύνολο αμερικανικών προϊόντων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Καναδάς ανέλαβαν άμεσα αντίποινα κατά των καθηκόντων του Αμερικανού προέδρου στα μέταλλα.

Πολλές μεγάλες οικονομικές δυνάμεις προσπάθησαν να διαπραγματευτούν τους αποκλεισμούς από τις εισφορές. Χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Βιετνάμ, έχουν δεσμευτεί να αγοράσουν περισσότερα αμερικανικά προϊόντα για να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν τα πλεονάσματά τους με τις ΗΠΑ και μείωσαν τις εισφορές εισαγωγής σε μια σειρά προϊόντων.

Αρνητική επίδραση στις αμερικανικές αγορές

Οι αμερικανικές μετοχές της Ripple Effects κατέγραψαν τη χειρότερη τριμηνιαία επίδοσή τους από το 2023 τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους, αν και μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου σημείωσε κέρδη.

Τα αμερικανικά ομόλογα ανέβηκαν σχεδόν 3%, εν μέρει χάρη στις αυξανόμενες ανησυχίες για την ανάπτυξη.

Ο χρυσός έχει φτάσει σε υψηλά ρεκόρ ενώ το δολάριο έχει αποδυναμωθεί. Ορισμένοι επενδυτές υποστηρίζουν ότι η απαισιοδοξία είναι υπερβολική και επισημαίνουν τις δυνατότητες για εμπορικές συμφωνίες εγκαίρως.

Ανήσυχες οι μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις

Πολλές αμερικανικές εταιρείες έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για νέους δασμούς που αυξάνουν το κόστος και οδηγούν σε περιθώρια κέρδους.

Τα ξένα στελέχη πρέπει να σταθμίσουν αν θα μεταφέρουν τουλάχιστον μέρος της παραγωγής στις ΗΠΑ για να παρακάμψουν τους δασμούς.

«Σαφώς, η παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα το βλέπει με τρόμο» δεδομένης της έλλειψης σαφήνειας και των υψηλών διακυβεύσεων που εμπλέκονται στην εξισορρόπηση μιας οικονομίας που αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου ΑΕΠ, δήλωσε ο Τζον Ντέντον, πρώην Αυστραλός διπλωμάτης που είναι τώρα γενικός γραμματέας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου.

Αντίμετρα στα αμερικανικά προϊόντα

Σύμφωνα με την ανάλυση του CNNi, υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα οι εξηγήσεις, δεν θα ανακουφίσουν τις επιχειρήσεις που αποζητούν τη βεβαιότητα από τη νίκη του Τραμπ τον Νοέμβριο. Αντίθετα, θα ανοίξει ένα εντελώς νέο κύκλο ανησυχίας, καθώς οι χώρες θα απαντήσουν στους νέους δασμούς με αντίμετρα στα αμερικανικά προϊόντα, θέτοντας τις βάσεις για μια νέα φάση διαπραγματεύσεων που θα μπορούσε να κλιμακώσει έναν ήδη πικρό εμπορικό πόλεμο.

Παρόλο που ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους το βράδυ της Δευτέρας ότι «συμβιβάστηκε» με ένα σχέδιο δασμών, οι σύμβουλοι του Λευκού Οίκου εξακολουθούσαν να του παρουσιάζουν επιλογές την Τρίτη, λίγες ώρες πριν από την προθεσμία που είχε θέσει ο ίδιος, μετέδωσε το CNNi.

Μεταξύ των σχεδίων που εξετάζονταν ήταν η προσαρμογή των δασμολογικών συντελεστών για κάθε εμπορικό εταίρο των ΗΠΑ, η επιβολή δασμών σε ορισμένες χώρες αλλά όχι σε άλλες ή η επιβολή ενός ενιαίου συντελεστή έως και 20% σε όλες τις εισαγωγές. Ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε στο CNNi ότι δεν πίστευε ότι ο Τραμπ θα καταλήξει σε μια απόφαση, παρά μόνο λίγο πριν από την τελετή ανακοίνωσης των δασμών, την Τετάρτη στις 4 μ.μ. (11.00 μ.μ. ώρα Ελλάδας) στον Κήπο των Ρόδων.

Ό,τι αποφασίσει τελικά να ανακοινώσει ο Τραμπ για τους δασμούς θα έχει «άμεση ισχύ», δήλωσε την Τρίτη η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Καρολίν Λέβιτ. Αυτό είναι λογικά αμφίβολο, αλλά αν ισχύει κάτι τέτοιο, τα άλλα έθνη θα έχουν ελάχιστο χρόνο για διαπραγματεύσεις και θα μπορούσαν να αντιδράσουν επιβάλλοντας αμέσως αντίμετρα, όπως ανταποδοτικούς δασμούς.

Τι κρύβεται πίσω από τις προθέσεις του Τραμπ

Ο Τραμπ θεωρεί τους δασμούς ως μέσο για την επίτευξη τεσσάρων βασικών στόχων: τον περιορισμό της ροής της φαιντανύλης και της παράνομης μετανάστευσης στις ΗΠΑ, την εξίσωση των όρων ανταγωνισμού με τους εμπορικούς εταίρους, την αύξηση των κρατικών εσόδων και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής.

Έχει συνδέσει τη φαιντανύλη και τα ζητήματα που σχετίζονται με τα σύνορα με τους δασμούς 20% που έχει ήδη επιβάλει στις κινεζικές εισαγωγές και τους δασμούς 25% που έχει απειλήσει για τον Καναδά και το Μεξικό.

Κατά την άποψη του Τραμπ, κλέβουν τις ΗΠΑ οι χώρες με υψηλότερους δασμούς στα προϊόντα που παράγονται στις ΗΠΑ ή οι χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό έλλειμμα – δηλαδή από χώρες από τις οποίες η Αμερική εισάγει περισσότερα από όσα εξάγει. Είπε ότι αυτός είναι ο λόγος για την επιδίωξη αμοιβαίων δασμών, οι οποίοι θα μπορούσαν επίσης να λάβουν υπόψη αυτό που η κυβέρνηση Τραμπ αντιλαμβάνεται ως μη δασμολογικά εμπορικά εμπόδια, όπως οι φόροι προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και οι φόροι ψηφιακών υπηρεσιών (DST).

Ποιους θα πλήξουν περισσότερο οι δασμοί

Αυτοί οι δασμοί θα μπορούσαν να πλήξουν ιδιαίτερα σκληρά τις αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως την Ινδία, τη Βραζιλία, το Βιετνάμ και άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Αφρικής. Οι χώρες αυτές έχουν μερικές από τις μεγαλύτερες διαφορές στους δασμολογικούς συντελεστές που επιβάλλονται στα αμερικανικά προϊόντα που εισάγονται στις χώρες τους σε σύγκριση με αυτούς που τους επιβάλλουν οι ΗΠΑ, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Morgan Stanley.

Οι οικονομολόγοι της επενδυτικής τράπεζας σημειώνουν ότι η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Ινδία, η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ έχουν το υψηλότερο ποσοστό προϊόντων με δασμολογική διαφορά μεγαλύτερη του 5% σε σύγκριση με τον συντελεστή με τον οποίο οι ΗΠΑ φορολογούν τα αγαθά των χωρών τους.

Αλλά και πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επίσης ΦΠΑ και DST, καθιστώντας έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής πιθανό στόχο για υψηλότερους δασμούς.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προσπάθησε να προειδοποιήσει τον Τραμπ, λέγοντας ότι η ΕΕ έχει «ένα ισχυρό σχέδιο» για να αντεπιτεθεί στις ΗΠΑ. Διάφορες άλλες χώρες, όπως ο Καναδάς, το Μεξικό, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, έχουν επίσης σταθεροποιήσει σχέδια αντιποίνων.

Το Πεκίνο σε τροχιά αντεπίθεσης

Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι δήλωσε σε σχόλια που δημοσίευσε την Τρίτη ο κρατικός ραδιοτηλεοπτικός φορέας CCTV ότι το Πεκίνο θα «αντεπιτεθεί» εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να επιδίδονται σε «εκβιασμούς».

«Το “Πρώτα η Αμερική” δεν θα πρέπει να είναι αμερικανικός εκφοβισμός και δεν θα πρέπει να οικοδομεί τα δικά της συμφέροντα στη βάση της ζημίας των νόμιμων δικαιωμάτων και συμφερόντων άλλων χωρών», ανέφερε ο ίδιος στο RT, ένα κρατικό ρωσικό ειδησεογραφικό δίκτυο.

Η διαφορετική προσέγγιση του Ισραήλ

Το Ισραήλ ακολούθησε διαφορετική προσέγγιση: Ανακοίνωσε ότι θα ακυρώσει όλους τους δασμούς που επιβάλλει στα αμερικανικά προϊόντα την Τρίτη, αποτελώντας την πρώτη χώρα που θα το πράξει μετά την επανεκλογή του Τραμπ. Η κίνηση αυτή είχε πιθανότατα ως στόχο να βγάλει τη χώρα από το ραντάρ του προέδρου, αν και το Ισραήλ είχε μόνο ένα περιορισμένο ποσό δασμών στις αμερικανικές εξαγωγές.

Ωστόσο, οι χώρες που θα ακολουθήσουν τα βήματα του Ισραήλ ενδέχεται να μην προστατευτούν πλήρως από τους δασμούς.

Τι έχει επιβληθεί μέχρι τώρα

Ήδη, ο Τραμπ έχει επιβάλει δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου και δασμούς 25% στα ξένα αυτοκίνητα που πρόκειται να τεθούν σε ισχύ την Πέμπτη. Ένας δασμός 25% στα ξένα ανταλλακτικά αυτοκινήτων πρόκειται να τεθεί σε ισχύ στις αρχές Μαΐου.

Αυτοί οι δασμοί θα έρθουν επιπλέον των δασμών ανά χώρα – για παράδειγμα, ένας δασμός 10% σε όλες τις εισαγωγές από τη Νότια Κορέα θα σήμαινε ότι τα αυτοκίνητα, το αλουμίνιο και ο χάλυβας από εκεί θα υπόκεινται σε συνολικούς δασμούς 35%.

Επιπλέον, ο Τραμπ μπορεί να αποφασίσει να επιβάλει ακόμη περισσότερους κλαδικούς δασμούς την Τετάρτη.

Ο πρόεδρος έχει διαφημίσει αυτούς τους δασμούς ως έναν τρόπο για να βοηθήσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ να βασίζεται λιγότερο στους φόρους εισοδήματος ως κύρια μορφή εσόδων. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να πει ότι τα έσοδα από τους δασμούς θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν εξ ολοκλήρου τους φόρους εισοδήματος.

Αυξάνονται οι φόβοι για ύφεση

Οι ισχύοντες δασμοί και η αβεβαιότητα από αυτούς που δεν έχει ακόμη ανακοινώσει ο Τραμπ έχουν ήδη συμπαρασύρει την αμερικανική οικονομία σε μια επισφαλή περίοδο, όταν ένα αυξανόμενο ποσοστό καταναλωτών αγωνίζεται οικονομικά.

Μια δασμολογική προσέγγιση «τα πάντα, παντού, όλα μαζί» θα μπορούσε όχι μόνο να αυξήσει σημαντικά τις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές και να προκαλέσει πτώση των χρηματοπιστωτικών αγορών, αλλά και να γείρει την αμερικανική οικονομία προς την ύφεση.

Οι οικονομολόγοι έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις των δασμών. Οι αναλυτές της Goldman Sachs σε σημείωμά τους την περασμένη εβδομάδα ανέφεραν ότι η οικονομική ανάπτυξη που οδηγείται από τις δημοσιονομικές πολιτικές του Τραμπ δεν θα είναι σε θέση να αντισταθμίσει τη ζημία που προκαλεί το τεράστιο σχέδιο δασμών του.

Ωστόσο, ο Τραμπ και οι σύμβουλοί του έχουν επανειλημμένα απορρίψει την άποψη ότι το σχέδιο του Τραμπ θα μπορούσε να αποτύχει με οποιονδήποτε τρόπο. Η Λέβιτ δήλωσε την Τρίτη ότι τα σχέδια του Trump για φορολογικές περικοπές και απορρύθμιση θα βοηθήσουν στη μείωση του πληθωρισμού, αντισταθμίζοντας ίσως την επίδραση των δασμών.

«Θα λειτουργήσει», δήλωσε η Λέβιτ.

Περισσότερες Ειδήσεις

Σχετικα Αρθρα

Τελευταία άρθρα στη κατηγορία Κόσμος