Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα συμμετάσχουν στην αυριανή έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες , γνωρίζουν ότι η αρχιτεκτονική ασφαλείας που οικοδομήθηκε μετά το 1945, βασισμένη στην υποστήριξη των ΗΠΑ, θα μπορούσε να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή.
Από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι ηγέτες της Ευρώπης μιλούν συνεχώς για κυριαρχία και άμυνα. Αξιωματούχοι ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δήλωσαν στο Politico ότι αναγνωρίζουν πως έφτασε η στιγμή να μετατραπούν τα λόγια σε πράξεις, όμως κάποιοι ήδη φοβούνται ότι η κατάσταση μπορεί να εκτροχιαστεί. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για την ανάγκη «ενός απίστευτου ξυπνήματος», ενώ ο Γερμανός καγκελάριος εν αναμονή, Φρίντριχ Μερτς, περιέγραψε την Ευρώπη ως «πέντε λεπτά πριν τα μεσάνυχτα». Ωστόσο, όσοι συμμετέχουν στις συζητήσεις εκφράζουν ανησυχία ότι οι εξελίξεις τρέχουν με ταχύτερο ρυθμό απ’ ό,τι μπορούν να διαχειριστούν.
«Το εφιαλτικό σενάριο είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες να ανακοινώσουν σύντομα μια συμφωνία που θα αποδέχεται τις περισσότερες από τις απαιτήσεις της Ρωσίας και κατόπιν να πουν στην Ουκρανία και την Ευρώπη να το δεχθούν ή να το απορρίψουν», δήλωσε ο Μάλκολμ Τσάλμερς, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
Οι φόβοι για την εσωτερική συνοχή της ΕΕ
Οι ηγέτες της Ευρώπης δεν ανησυχούν μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και για τους εσωτερικούς τους διαφωνούντες. Η έκτακτη σύνοδος κορυφής της Πέμπτης, που προγραμματίστηκε λίγες μόλις ημέρες μετά από τις λιγότερο επίσημες συναντήσεις στο Παρίσι και το Λονδίνο, σηματοδοτεί την πρόθεση για εξεύρεση λύσεων. Ωστόσο, διπλωμάτες προετοιμάζονται για πιθανή παρέμβαση μιας φιλορωσικής ομάδας ηγετών με επικεφαλής τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, που θα μπορούσε να ανατρέψει τις συζητήσεις. Η έλλειψη ενότητας και ο μεγάλος αριθμός θεμάτων που θα συζητηθούν αυξάνουν την πολυπλοκότητα της συνόδου. Οι ηγέτες θα εξετάσουν τρόπους για την ταχύτερη ανακατεύθυνση πόρων προς την ενίσχυση των εθνικών στρατών, ενώ παράλληλα θα προσπαθήσουν να εκφράσουν στήριξη στην Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας, για παράδειγμα, την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ. Επιπλέον, αναμένεται να καταδικάσουν το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν και ενδέχεται να δεσμευτούν για έναν νέο γύρο κυρώσεων.
As the bloc’s 27 leaders gather in Brussels tomorrow, they’ll contemplate how they can bolster national armies and demonstrate support for Ukraine.
But diplomats are already bracing for pro-Russian EU governments to derail the whole thing. 👉 https://t.co/lDPjqhCU0X pic.twitter.com/4oSmjhW1iS
— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) March 5, 2025
Τι θα συζητηθεί αύριο στις Βρυξέλλες
Η ευρωπαϊκή άμυνα και το ζήτημα της Ουκρανίας, τα δύο θέματα που θα συζητήσουν αύριο οι ηγέτες των 27 κρατών – μελών της ΕΕ, όπως έγινε σήμερα γνωστό από ανώτερο αξιωματούχο της ΕΕ που πραγματοποίησε οff the record ενημέρωση ενόψει της έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που θα λάβει χώρα αύριο 6 Μαρτίου 2025 στις Βρυξέλλες. Σε σχέση με τα οργανωτικά ζητήματα, ο αξιωματούχος διευκρίνισε ότι οι αφίξεις και οι δηλώσεις κατά τη άφιξη των ηγετών ξεκινούν στις 11.30, ενώ η συνάντηση θα ξεκινήσει στις 12.30. Μετά την ολοκλήρωση των συζητήσεων, θα ακολουθήσει συνέντευξη Τύπου των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο, για το πρώτο ζήτημα, πυξίδα των συνομιλιών αποτελεί η προθυμία όλων των ηγετών να αναλάβει η Ευρώπη σημαντικές πρωτοβουλίες ως προς τη μεγαλύτερη αμυντική της αυτονομία. «Είναι σημαντική στιγμή για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» δηλώνει ο ίδιος, λίγες ώρες πριν οι ηγέτες καθίσουν στο τραπέζι και συζητήσουν τα δυο θέματα, με νέα στοιχεία που προκύπτουν από την άλλη πλευρά του ατλαντικού.
Το ζήτημα της Ουκρανίας
Η συζήτηση για την Ουκρανία θα αρχίσει από το «σημείο που βρισκόμαστε, ενώ θα υπογραμμίσουμε τη θέση της ΕΕ για τον πόλεμο της Ουκρανίας, το μέλλον των διαπραγματεύσεων, δίνοντας καθαρά μηνύματα υποστήριξης της Ουκρανίας, της ενίσχυσής της αλλά και των εγγυήσεων ασφαλείας». Οι ηγέτες δηλαδή θα απαντήσουν στο ερώτημα «ποια θα είναι η συμβολή της Ευρώπης, τι είναι έτοιμη να κάνει και πως μπορεί να συνεισφέρει με δυνατότητα στρατιωτικής αποστολής», δηλαδή όπως χαρακτηριστικά τονίζει «να συγκεκριμενοποιηθεί τι πρέπει να κάνουμε». Ο ίδιος δηλώνει με νόημα ότι το περιεχόμενο έχει αλλάξει ανάμεσα σε χώρε της ΕΕ, κάποιες είναι πρόθυμες να το κάνουν και αυτή είναι μια καλή στιγμή να το συζητήσουμε, μετά τις συζητήσεις που προηγήθηκαν στο Παρίσι και το Λονδίνο.
«Ελπίζουμε ότι θα καταφέρει να έρθει, διαφορετικά θα συμμετάσχει μέσω τηλεδιάσκεψης», δηλώνει ο Ευρωπαίος αξιωματούχος, για την παρουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην αυριανή Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου, θα ενημερώσουν τους εταίρους για τα αποτελέσματα της Συνόδου, και συγκεκριμένα το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Τουρκία.
Ευρωπαϊκή Άμυνα
«Πριν τρείς μήνες κανείς δεν πίστευε ότι μπορεί να γίνει αυτό», δηλώνει ο Ευρωπαίους αξιωματούχος στην ενημέρωση των δημοσιογράφων, αναφορικά με το σχέδιο για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Άμυνας, τονίζοντας ότι προετοιμάζονται για τη «Λευκή Βίβλο» που θα παρουσιαστεί στο τέλος του μήνα.
Μεγαλύτερη αυτονομία στην άμυνα της Ευρώπης, ελαστικότητα στα κονδύλια που αφορούν την άμυνα και μεγαλύτερη ώθηση και χρηματοδότηση στην αμυντική βιομηχανία, περιλαμβάνουν τα θέματα που έχουν αποφασιστεί να συζητηθούν, με τους ηγέτες να έχουν λάβει ήδη την επιστολή της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» που παρουσίασε η ίδια χθες.
Οι διαφωνίες και οι ΗΠΑ
Η αυριανή Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής έχει να αντιμετωπίσει δυο σημαντικούς σκοπέλους, τις θέσεις της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας που έχουν θέσει ανοιχτά τις διαφωνίες τους σε μια κοινή στάση στήριξης της Ουκρανίας, έχοντας βάλει τους δικούς τους αστερίσκους. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, που συναντήθηκε στη Βουδαπέστη με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, μετά την επιστολή που έστειλε στον Κόστα προτρέποντας την ΕΕ «να ξεκινήσει απευθείας συνομιλίες με τη Ρωσία για μια κατάπαυση του πυρός και μια βιώσιμη ειρήνη στην Ουκρανία» και ζητώντας να μην υπάρξουν γραπτά συμπεράσματα στην έκτακτη σύνοδο, θα προσπαθήσει για ενότητα. Όπως τονίζει στις σημερινές δηλώσεις κορυφαίος αξιωματούχος «υπάρχουν διαφωνίες, θα προσπαθήσουμε για κοινή θέση, θα δούμε τα αποτελέσματα», όσο και αν μοιάζει δύσκολο.
Αξιωματούχος της ΕΕ μίλησε και τις σχέσεις της Ευρώπης με τις ΗΠΑ, λέγοντας πως «υπάρχουν καλές σχέσεις» και τονίζοντας παράλληλα ότι η ΕΕ θέλει να αναπτύξει τη σχέση, αλλά εστιάζει στο να καταστεί πιο αυτόνομη και πιο κυρίαρχη. Παράλληλα, στην πρόταση της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι για Σύνοδο ΕΕ – ΗΠΑ ο ίδιος τόνισε πως «καλωσορίζουμε την ιδέα, πρέπει να δούμε πότε μπορεί να υλοποιηθεί και από τις δυο πλευρές».
Οι θέσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Στο σχέδιο συμπερασμάτων που εκπόνησε το Ευρωπαϊκό Συμβουλίου, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, ως προς την τελική ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει εκ νέου τη συνεχή και ακλόνητη υποστήριξή του στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, τονίζοντας πως «ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει ευρύτερες συνέπειες για την ευρωπαϊκή και διεθνή ασφάλεια. Από την έναρξη του πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα μέλη της κράτη έχουν, μαζί με τους εταίρους και συμμάχους τους, υπογραμμίσει την ανάγκη να δοθεί τέλος σε αυτόν μέσω μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης που θα βασίζεται στις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του Χάρτη και του διεθνούς δικαίου». Αναφορικά με τις διαπραγματεύσεις, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο γίνεται γνωστό ότι «ενόψει της νέας δυναμικής των διαπραγματεύσεων που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια τέτοια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία των ακόλουθων αρχών: α) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία, β) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς την Ευρώπη συμμετοχή. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες. Η επίτευξη της «ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις δικές της ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες να αποτελούν ουσιαστική συστατικό στοιχείο. Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου». Παράλληλα, γίνεται γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει στην Ουκρανία τακτικές και προβλέψιμες οικονομική στήριξη. Το 2025, θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το Συμβούλιο εξετάζει τις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης προς Ουκρανία, «ιδίως την παράδοση αντιαεροπορικής άμυνας συστημάτων, πυρομαχικών και πυραύλων, την παροχή της απαραίτητης εκπαίδευσης και εξοπλισμού». Παράλληλα, υπό το πρίσμα των διαπραγματεύσεων «η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν περαιτέρω στις εγγυήσεις ασφαλείας που βασίζονται με βάση τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και ικανότητές τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μεταξύ άλλων με τη διερεύνηση της πιθανής χρήσης της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας», με τις εγγυήσεις ασφαλείας να λαμβάνονται σε συνεννόηση με την Ουκρανία, όπως και εταίρους του ΝΑΤΟ. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει «ότι κάθε στρατιωτική στήριξη καθώς και οι εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία θα παρέχονται με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών κρατών μελών».
Στο δεύτερο σκέλος που αφορά την Ευρωπαϊκή Άμυνα, στόχος της Ευρώπης, όπως επισημαίνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και θα συζητηθεί στην αυριανή, έκτακτη Σύνοδο, αλλά και όπως παρουσιάστηκε από το Σχέδιο για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης», από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λαιεν πρέπει «να είναι σε θέση να προμηθεύει καλύτερα εξοπλισμό στις ποσότητες και στις επιταχυνόμενο ρυθμό που απαιτείται. Αυτό θα συμβάλει επίσης στην τόνωση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής και τεχνολογικής ανταγωνιστικότητα». Η Επιτροπή, προσδιορίζει τον ακόλουθο πρώτο κατάλογο τομέων προτεραιότητας για δράση σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα δυνατοτήτων, λαμβάνοντας υπόψη «τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σε σύμφωνα με τις εργασίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Οργανισμού και σε πλήρη συνοχή με το ΝΑΤΟ: αεράμυνα και πυραυλική άμυνα- πυροβολικό πυραύλων και πυρομαχικών, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών- στρατηγικοί καταλύτες, μεταξύ άλλων σε σχέση με το διάστημα και την προστασία κρίσιμων υποδομών- στρατιωτική κινητικότητα- κυβερνοχώρος- τεχνητά νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος, ενώ υπογραμμίζει ότι η προστασία και η άμυνα των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της».
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει επίσης ότι μια ισχυρότερη και ικανότερη Ευρωπαϊκή Ένωση σε στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας «θα συμβάλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και είναι συμπληρωματική προς το ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει, για τα κράτη που είναι μέλη του, το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας». Καλεί τα κράτη μέλη που είναι επίσης σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ «να συντονιστούν ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο του 2025, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της συνεργασίας με εταίρους εκτός ΕΕ».
Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει με ενδιαφέρον τη Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής Άμυνας, συμπεριλαμβανομένων των περαιτέρω στοιχείων της που αποσκοπούν στην ουσιαστική ενίσχυση της χρηματοδότησης για την ευρωπαϊκή άμυνα και να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάσης, θέματα που θα συζητηθούν στις συνόδους του Μαρτίου και του Ιουνίου.
