Κίεβο και Ουάσιγκτον συμφώνησαν σε ένα γενικότερο πλαίσιο για την εκμετάλλευση των ορυκτών και των σπάνιων γαιών της Ουκρανίας με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει ότι ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο την Παρασκευή για να υπογράψει συμφωνία για τα ορυκτά και άλλα ζητήματα.
«Ο Ζελένσκι θα έρθει στις ΗΠΑ την Παρασκευή. Θα υπογράψει τη συμφωνία για τα πολύτιμα μέταλλα», ανέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος και συνέχισε τονίζοντας ότι «Το πιο σημαντικό, μακράν, θα κάνουμε μια συμφωνία με τη Ρωσία και την Ουκρανία για να σταματήσουμε να σκοτώνουμε ανθρώπους».
Τι προηγήθηκε
Νωρίτερα αξιωματούχος του Λευκού Οίκου είχε αμφισβητήσει ότι θα γίνει το ταξίδι του Ουκρανού προέδρου στην Ουάσιγκτον την Παρασκευή (28/2).
«Εάν ο Ουκρανός ηγέτης πει ότι η συμφωνία δεν έχει ολοκληρωθεί, δεν καταλαβαίνω γιατί μια πρόσκληση θα είχε νόημα. Υπάρχει μια προσδοκία ότι ο ερχομός του είναι να αναγνωρίσει μια τελική θέση και δεν βρίσκεται σε τελική θέση με τα δικά του λόγια σε αυτή τη νέα διατύπωση», είπε χαρακτηριστικά μιλώντας ανώνυμα στο Reuters.
Οι σπάνιες και πολύτιμες γαίες της Ουκρανίας που θέλει ο Τραμπ – Χάρτες
Η συμφωνία που υπεγράφη με τις ΗΠΑ για τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας συμπεριλαμβανομένου και του ποσού που πάρει το Κίεβο δεν έχουν γνωστοποιηθεί.
Κλειδί για την επίτευξη της συμφωνίας φέρεται να είναι η απόφαση Τραμπ να μην επιμείνει στις αρχικές απαιτήσεις των ΗΠΑ για δικαίωμα σε 500 δισ. δολάρια από πιθανά έσοδα από τη χρήση των φυσικών πόρων της Ουκρανίας.
Η τελική έκδοση του κειμένου της συμφωνίας, που φέρει ημερομηνία 24 Φεβρουαρίου και αποκαλύφθηκε αρχικά από τους Financial Times, προβλέπει τη δημιουργία ενός ταμείου στο οποίο το Κίεβο θα καταβάλει το 50% των εσόδων από τη μελλοντική εμπορευματική εκμετάλλευση των κρατικών ορυκτών πόρων, μεταξύ των οποίων του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και των σχετικών υπηρεσιών logistics.
Τι πολύτιμα ορυκτά της Ουκρανίας
Ο Guardian εξηγεί ότι τα κρίσιμα ορυκτά είναι μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, καθώς χρησιμοποιούνται σε τεχνολογίες όπως τα ηλιακά πάνελ, οι ανεμογεννήτριες και οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων. Επιπλέον, διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην κατασκευή ηλεκτρονικών καταναλωτικών προϊόντων, στις υποδομές τεχνητής νοημοσύνης και στα οπλικά συστήματα. Όπως επισημαίνει, είναι αυξημένη η ζήτηση για ορυκτά που σχετίζονται με τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, όπως το κοβάλτιο, ο χαλκός, το λίθιο και το νικέλιο, τα οποία είναι χρήσιμα για τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών και την κατασκευή ανεμογεννητριών. Τα ίδια ορυκτά, καθώς και άλλα, χρησιμοποιούνται επίσης για την κατασκευή κινητών τηλεφώνων, κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και οπλικών συστημάτων, όπως τα μαχητικά αεροσκάφη F-35, γεγονός που τα καθιστά ιδιαίτερα περιζήτητα.
Όπως σημειώνει ωστόσο, ο όρος κρίσιμα ορυκτά δεν είναι τόσο επιστημονικός όσο πολιτικός και διαφορετικές χώρες έχουν διαφορετικούς καταλόγους κρίσιμων ορυκτών ανάλογα με τους εγχώριους και γεωπολιτικούς στόχους τους.
Όσον αφορά στις ΗΠΑ που μέσω του Τραμπ εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για τις κρίσιμες γαίες της Ουκρανίας, το δημοσίευμα εξηγεί ότι το 2022, το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο (USGS) δημοσίευσε μια λίστα με 50 ορυκτά τα οποία θεωρούσε ότι «παίζουν σημαντικό ρόλο στην εθνική μας ασφάλεια, οικονομία, ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποδομές». Κάποια από αυτά ήταν: το αρσενικό για ημιαγωγούς, το βηρύλλιο που χρησιμοποιείται ως παράγοντας κράματος στην αεροδιαστημική και την αμυντική βιομηχανία, το κοβάλτιο, το λίθιο και ο γραφίτης, ζωτικής σημασίας για την κατασκευή μπαταριών, το ίνδιο που κάνει τις οθόνες να ανταποκρίνονται στο άγγιγμα του δακτύλου και το τελλούριο, το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας.
Φέτος, ο κατάλογος αυτός θα τεθεί υπό αναθεώρηση καθώς ο νόμος για την ενέργεια των ΗΠΑ ορίζει ότι πρέπει να ενημερώνεται κάθε τρία χρόνια.
Τα στοιχεία σπανίων γαιών
Ο Guardian εξηγεί και τι είναι τα στοιχεία σπανίων γαιών (REEs). Όπως αναφέρει πρόκειται για μια υποκατηγορία 17 κρίσιμων ορυκτών, τα οποία είναι απαραίτητα για τη κατασκευή κινητών τηλεφώνων, ηλεκτρικών οχημάτων, συστημάτων καθοδήγησης πυραύλων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών, καθώς και για διάφορες βιομηχανικές και ενεργειακές εφαρμογές.
Σημειώνει ωστόσο ότι τα περισσότερα από τα στοιχεία σπανίων γαιών δεν είναι ιδιαίτερα σπάνια, αλλά είναι ιδιαίτερα δύσκολη όπως και καταστροφική για το περιβάλλον η εξόρυξη και η επεξεργασία τους. Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή συγκεντρώνεται σε ελάχιστες περιοχές, κυρίως στην Κίνα.
Στις σπάνιες γαίες περιλαμβάνονται το ευρώπιο που χρησιμοποιείται σε ράβδους ελέγχου πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, τα δυσπρόσιο, γκανδολίνιο και πρασεοδύμιο που χρησιμοποιούνται στους μαγνήτεςτων κινητών, και γαδολίνιο, όλμιο και υττέρβιο που χρησιμοποιούνται μεταξύ άλλων σε λέιζερ.
Οι χάρτες με τα ορυκτά στην Ουκρανία
Σε δημοσίευμά του το BBC αναφέρεται στα ορυκτά που διαθέτει η Ουκρανία και στην αξία τους.
Σύμφωνα με αυτό, το Κίεβο εκτιμά ότι περίπου το 5% των «κρίσιμων πρώτων υλών» στον κόσμο βρίσκονται στην Ουκρανία. Αυτό περιλαμβάνει περίπου 19 εκατομμύρια τόνους αποδεδειγμένων αποθεμάτων γραφίτη, για τα οποία η κρατική υπηρεσία γεωλογικής έρευνας της Ουκρανίας λέει ότι καθιστά τη χώρα «μία από τις πέντε κορυφαίες χώρες» για την προμήθεια του ορυκτού.
Ο γραφίτης χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα.
Η Ουκρανία διαθέτει επίσης το ένα τρίτο όλων των ευρωπαϊκών κοιτασμάτων λιθίου, το βασικό συστατικό στις τρέχουσες μπαταρίες.
Επίσης, πριν από τη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία παρήγαγε το 7% τιτανίου στον κόσμο. Πρόκειται για ένα ελαφρύ μέταλλο που χρησιμοποιείται στην κατασκευή των πάντων, από αεροπλάνα μέχρι σταθμούς παραγωγής ενέργειας.
Το δημοσίευμα στέκεται και στα κοιτάσματα σπανίων γαιών που διαθέτει η χώρα τονίζοντας ότι είναι σημαντικά. Εξηγώντας περί τίνος πρόκειται αναφέρει ότι είναι μία ομάδα 17 στοιχείων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή όπλων, ανεμογεννητριών, ηλεκτρονικών συσκευών και άλλων προϊόντων ζωτικής σημασίας στον σύγχρονο κόσμο.
Ωστόσο ορισμένα από τα κοιτάσματα ορυκτών έχουν κατασχεθεί από τη Ρωσία. Σύμφωνα με την Yulia Svyrydenko, υπουργό Οικονομίας της Ουκρανίας, πόροι αξίας 350 δισ. δολαρίων βρίσκονται σήμερα σε κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές.
Σύμφωνα με το BBC, το 2022, η SecDev, μια εταιρεία συμβούλων γεωπολιτικών κινδύνων με έδρα τον Καναδά, διεξήγαγε μια αξιολόγηση, η οποία διαπίστωσε ότι η Ρωσία είχε καταλάβει το 63% των ουκρανικών ανθρακωρυχείων και τα μισά κοιτάσματα μαγγανίου, καισίου, τανταλίου και σπάνιων γαιών.
Ο Δρ Ρόμπερτ Μάγκα, επικεφαλής της SecDev, αναφέρει ότι αυτά τα ορυκτά προσθέτουν μια «στρατηγική και οικονομική διάσταση» στη συνεχιζόμενη επιθετικότητα της Ρωσίας. Καταλαμβάνοντάς τα, όπως λέει, η Μόσχα στερεί έσοδα από την Ουκρανία, επεκτείνει τη δική της βάση πόρων και επηρεάζει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
