ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ: Το νησί που κατάπιε η θάλασσα – Η… παλαιότητα των παραμυθιών και οι εκδοχές τους

14:49 - 6 Δεκέμβριος 2023

Το νησί Μπερμέγια, κοντά στις ακτές του Γιουκατάν, το οποίο αποτελούσε σημείο αναφοράς για τον καθορισμό των μεξικανικών χωρικών υδάτων εξαφανίστηκε από προσώπου Γης. Το νησί, που σε ορισμένες αναφορές περιγράφεται ως μία έκταση άμμου, κοραλλιογενούς ή ηφαιστειακής προέλευσης, εμφανίζεται σε χάρτες από τον 15ο αιώνα έως και το 1941. Οι συντεταγμένες του εμφανίζονται σε ένα βιβλίο του Γεωγραφικού Ινστιτούτου του Μεξικού, το οποίο κυκλοφόρησε το 1946. Υπάρχουν στο Google Earth και σε έναν άτλαντα της ClA. Ωστόσο, μεξικανικές ερευνητικές αποστολές, που στάλθηκαν στην περιοχή την τελευταία δεκαετία, δεν κατάφεραν να βρουν το Μπερμέγια (στα ισπανικά σημαίνει «φωτεινό κόκκινο»). Αν και οι Αρχές της χώρας φαίνεται να ήταν ενημερωμένες για το θέμα, το κράτησαν κρυφό προκειμένου να μη δημιουργηθεί ένταση ή πανικός στους πολίτες. Πρόσφατα όμως ήλθε στην επιφάνεια και απέκτησε δημοσιότητα εξαιτίας μιας ανακοίνωσης του ερευνητικού τμήματος της πετρελαϊκής εταιρείας BP. Σύμφωνα με αυτή, έρευνες που διεξήγαγε η εταιρεία στον Κόλπο του Μεξικού έδειξαν ότι πρόκειται για μία πολλά υποσχόμενη περιοχή από πλευράς πετρελαϊκών αποθεμάτων.

Το νησί, λοιπόν, η ύπαρξη του οποίου επιτρέπει την επέκταση των μεξικανικών χωρικών υδάτων κατά 55 μίλια βορειότερα (88 χιλιόμετρα περίπου), αποδεικνύεται ζωτικής οικονομικής σημασίας για τη χώρα, όμως οι έρευνες από αέρα και θάλασσα που έγιναν πρόσφατα από τις Αρχές δεν απέδωσαν καρπούς.

Έτσι, η μυστηριώδης εξαφάνιση του Μπερμέγια έχει οδηγήσει στη δημιουργία συνωμοσιολογικών σεναρίων από εθνικιστικές ομάδες της χώρας, οι οποίες πιστεύουν ότι υπεύθυνες γι’ αυτή είναι οι ΗΠΑ. 0ι πιο συγκρατημένοι, βέβαια, εικάζουν ότι κάποιος σεισμός, η άνοδος της θάλασσας ή άλλο φυσικό φαινόμενο είναι υπεύθυνο για την εξαφάνιση.

O Ελίας Καρντένας, πρόεδρος της Επιτροπής Θαλάσσιων Υποθέσεων της Μεξικανικής Βουλής, ανέφερε σε συνέντευξή του ότι ίσως να μην είναι σωστές οι συντεταγμένες που δίδονται για το νησί και ότι υπάρχουν τέσσερις πιθανές τοποθεσίες όπου μπορεί να αναζητηθεί. Ζήτησε, επίσης, να πραγματοποιηθούν περαιτέρω μελέτες πριν υπογραφεί οποιαδήποτε συμφωνία εξόρυξης πετρελαίου ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Μεξικό. Ανέφερε, τέλος, ότι δεν πιστεύει πως οι ΗΠΑ βομβάρδισαν το νησί για να το εξαφανίσουν.

Η… παλαιότητα των παραμυθιών και οι εκδοχές τους

Τα δημοφιλή παραμύθια, αυτά που συνήθως οι παππούδες και oι γιαγιάδες αφηγούνται στα παιδιά, φαίνεται ότι έχουν πολύ αρχαιότερες ρίζες απ’ όσο φανταζόμαστε μέχρι σήμερα, και διαφορετικές εκδοχές τους παρουσιάζονται σε πολλούς πολιτισμούς ανά την υφήλιο. Σε αυτά τα συμπεράσματα κατέληξε μία μελέτη που διεξήχθη το 2009 από μία ομάδα ανθρωπολόγων.

Οι ερευνητές υιοθέτησαν τεχνικές που χρησιμοποιούν οι βιολόγοι για να δημιουργήσουν ένα «γενεαλογικό δέντρο» των παραμυθιών, το οποίο μπορεί να καταδείξει ότι οι διαφορετικές εκδοχές τους μπορούν να ταξινομηθούν κατά ομάδες και αυτές προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο, ένα πρότυπο παραμύθι, με άλλα λόγια.

Ο δρ ΤΖέιμι Τερανί, πολιτισμικός ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Ντούραμ της Βρετανίας, ήταν o υπεύθυνος της ομάδας που μελέτησε 35 εκδοχές του παραμυθιού της «Κοκκινοσκουφίτσας», οι οποίες προέρχονταν από διάφορους λαούς. Στις ευρωπαϊκές εκδοχές του παραμυθιού, ένας λύκος ξεγελάει το μικρό κορίτσι και τρώει τη γιαγιά του.

Στην κινεζική εκδοχή, o λύκος αντικαθίσταται από μία τίγρη. Στο Ιράν, όπου θα ήταν παράξενο ένα κορίτσι να τριγυρνάει στο δάσος, τη θέση του παίρνει ένα μικρό αγόρι. Όσον αφορά την ηλικία του παραμυθιού, οι ειδικοί πίστευαν ότι είχε δημιουργηθεί γύρω στον 17ο αιώνα, λίγο καιρό πριν o Γάλλος Σαρλ Περό το καταγράψει πρώτη φορά.

Ο δρ Τερανί, ωστόσο, ανακάλυψε ότι οι διάφορες εκδοχές του υποδείκνυαν έναν αρχαιότερο πρόγονο. Η ηλικία του οποίου έφθανε τα 2.600 χρόνια. «Στην πορεία του χρόνου, αυτά τα παραμύθια τροποποιούνται, κάπως εξελίσσονται, όπως ένας ζωντανός οργανισμός», εξηγεί o δρ Τερανί.

Επειδή η διάδοσή τους βασιζόταν στον προφορικό λόγο, το όποια κενά συμπληρώθηκαν διαφορετικά από γενιά σε γενιά, σε συνάρτηση με την ικανότητα και το περιβάλλον όπου βρισκόταν o αφηγητής. «Εξετάζοντας πώς διαδόθηκαν και μεταλλάχτηκαν αυτά τα παραμύθια, μπορούμε να συμπεράνουμε κάποια πράγματα για την ανθρώπινη ψυχολογία και το είδος των στοιχείων που θεωρούμε αξιομνημόνευτα», εξηγεί o δρ Τερανί.

«Πάντως, η αρχαιότερη σχετική αφήγηση που βρήκαμε, είναι ένας μύθος του Αισώπου, γύρω στον 6 αιώνα π.Χ., και σίγουρα o κοινός πρόγονος όλων αυτών των εκδοχών είναι ακόμη αρχαιότερος. Μελετήσαμε πραγματικά ένα πολύ αρχαίο παραμύθι που εξελίχτηκε στον χρόνο». O δρ Τερανί, o οποίος παρουσίασε τη μελέτη του στο Βρετανικό Φεστιβάλ Επιστήμης, στο Γκίλντφορντ, κατάφερε να ταξινομήσει τις εκδοχές της «Κοκκινοσκουφίτσας» σε ξεχωριστές οικογένειες. ανάλογα με το πώς εξελίχτηκε το παραμύθι ανά τους αιώνες.

Σύμφωνα με την άποψή του, η «Κοκκινοσκουφίτσα» έχει κοινό πρόγονο με τον «Λύκο και τα 7 κατσικάκια», όπου o λύκος προσπαθεί να ξεγελάσει τα κατσικάκια και να μπει στο σπίτι τους για να τα φάει. Oι εκδοχές, λοιπόν, από την Αφρική φαίνεται να βρίσκονται πιο κοντά στον κοινό πρόγονο, ενώ αυτές από την Ιαπωνία, την Κορέα. την Κίνα, την Μπούρμα φαίνεται να ανήκουν σε μία αδελφή οικογένεια. Οι εκδοχές από το Ιράν και τη Νιγηρία φαίνεται να σχετίζονται περισσότερο με την ευρωπαϊκή, που κατέγραψαν ο Περό και οι αδελφοί Γκριμ τον 19ο αιώνα. Αυτό που προβληματίζει βέβαια τον δρα Τερανί είναι το πώς διαδίδονταν αυτά τα παραμύθια από πολιτισμό σε πολιτισμό. «Είναι πιθανόν ότι διαδίδονταν μέσω των εμπορικών δρόμων ή με τις μετακινήσεις των λαών»…