Ο Γκέερτ Βίλντερς δεν είναι καινούργιος στο πολιτικό σκηνικό. Προ εικοσαετίας αποχώρησε από το Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD, βασικό κόμμα της Δεξιάς), το 2006 ίδρυσε το Κόμμα Ελευθερίας (PVV) που στις εκλογές του 2010 ήρθε τρίτο με 15,45% και στις εκλογές του 2017 δεύτερο κόμμα με 13,1%. Φέτος κατάφερε να αποσπάσει 37 έδρες με 23,5%. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό που έχει πετύχει κόμμα στην Ολλανδία την τελευταία δεκαετία.
Δεύτερος με 15,5% και 25 έδρες ήρθε ο κεντροαριστερός συνασπισμός Εργατικών – Πρασίνων, σε μικρή απόσταση ακολούθησε το (κυβερνών από το 2010) VVD με 15,1% και 24 έδρες, ενώ το νεοϊδρυθέν κεντρώο Νέο Κοινωνικό Κεφάλαιο (NSC) ήρθε τέταρτο με 12,8% και 20 έδρες. Εκπροσώπηση στη Βουλή εξασφάλισαν συνολικά 15 κόμματα (!), ενώ η συμμετοχή στις εκλογές «άγγιξε» το 78%.
Το PVV τάσσεται υπέρ ενός δημοψηφίσματος αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ζητά την απαγόρευση του Κορανίου, των τζαμιών και της μαντίλας και αντιτίθεται σε οποιαδήποτε περαιτέρω χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Ήδη πάντως πριν από τις εκλογές ο Βίλντερς έβαλε νερό στο κρασί του, αποδεχόμενος να κάνει μεγάλους συμβιβασμούς για να συμμετέχει σε μια κυβέρνηση. Κάτι που πάντως δεν είναι σίγουρο παρά την πρώτη θέση.
Παραδοσιακά όλα τα κόμματα απέκλειαν κάθε συνεργασία με το PVV, πλην όμως η νέα ηγέτιδα του VVD, Ντιλάν Γεσιλγκόζ, προεκλογικά άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο. Σύμφωνα με τους αναλυτές, αυτό άνοιξε την πόρτα της πρώτης θέσης για το PVV, καθώς πολλοί δεξιοί ψηφοφόροι συμπαθούσαν τον Βίλντερς, αλλά απέρριπταν το PVV επειδή δεν αποτελούσε κυβερνητική επιλογή. Ένα δεύτερο λάθος που καταλογίζουν στη Γεσιλγκόζ είναι ότι εστίασε την προεκλογική εκστρατεία στο Μεταναστευτικό – αγαπημένο θέμα του Βίλντερς. «Οι ψηφοφόροι σκέφτηκαν ότι εφόσον αυτό είναι το θέμα, γιατί να μην επιλέξουν το αυθεντικό από το αντίγραφο», εξηγεί η Σάρα ντε Λάνγκε, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ.
Οι συσχετισμοί
Το VVD με το PVV υπολείπονται 15 εδρών της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, οπότε χρειάζονται τη στήριξη του NSC που προεκλογικά απέρριπτε κάθε συνεργασία με τον Βίλντερς. Μία άλλη επιλογή είναι μία κεντροαριστερή κυβέρνηση με κορμό τη συμμαχία Εργατικών – Πρασίνων και του NSC, που όμως θα πρέπει να εξασφαλίσει τη στήριξη τουλάχιστον επτά μικρότερων κομμάτων ή να είναι κυβέρνηση μειοψηφίας.
Υπάρχει, επίσης, το ενδεχόμενο κυβέρνησης μειοψηφίας με κορμό το VVD και το NSC. Τέλος, τις απαιτούμενες έδρες συγκεντρώνει και ένας μεγάλος συνασπισμός VVD, Εργατικών – Πρασίνων, NSC και του κεντρώου D66. Οι πολύπλοκες διαπραγματεύσεις ξεκινούν σήμερα και πιθανότατα θα διαρκέσουν πολλούς μήνες. Μέχρι τότε στο «τιμόνι» θα παραμείνει η κυβέρνηση Ρούτε, που το 2021 προέκυψε ύστερα από διαπραγματεύσεις 299 ημερών…
