Στα βίντεο που δημοσιοποιεί ο ισραηλινός στρατός από τους βομβαρδισμούς στη Γάζα μάς εκπλήσσει η ακρίβεια της στόχευσης: ένας όροφος πολυκατοικίας ή μια εξοχική κατοικία εξαφανίζονται, ενώ τα γύρω κτίρια μένουν άθικτα.
Κι όμως, η πανίσχυρη στρατιωτική μηχανή του Ισραήλ πιάστηκε στον ύπνο από την αιφνιδιαστική -και καλά μελετημένη- επίθεση της «Χαμάς», που κόστισε τη ζωή σε εκατοντάδες πολίτες της χώρας. Στο γιατί συνέβη αυτό, οι απαντήσεις είναι ακόμα ζητούμενο. Ωστόσο, μέρα με τη μέρα αποκαλύπτονται πτυχές που δείχνουν την αχίλλειο πτέρνα του αμυντικού σχεδιασμού του Ισραήλ.
Γράφει ο Ευτύχης Παλλήκαρης
Ο Fareed Zakaria αναρωτιέται πώς είναι δυνατό να αιφνιδιαστεί το Ισραήλ, αφού μόνο τα 15 τελευταία χρόνια έχει εμπλακεί πέντε φορές σε πολεμικές συγκρούσεις με τη «Χαμάς». Μια πρώτη εξήγηση είναι η μακρόχρονη πολιτική κρίση εντός του Ισραήλ, με τον Νετανιάχου να σχηματίζει ένα ετερόκλητο κυβερνητικό σχήμα ακροδεξιάς απόκλισης και να προκαλεί έναν βαθύ κοινωνικό και πολιτικό διχασμό, που έκανε ακόμα και τον πρόεδρο Μπάιντεν να προσφεύγει σε εκκλήσεις αυτοσυγκράτησης. Μια άλλη προτεραιότητα του Ισραήλ -οι «Συμφωνίες του Αβραάμ», βασισμένες σε μια χωρίς προηγούμενο προσέγγιση Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας- οδήγησε σε υπολογισμούς αλλαγής συσχετισμών στην ευρύτερη περιοχή, με κοινό παρονομαστή την υποτίμηση της μαχητικής ικανότητας της «Χαμάς».Παρ’ όλ’ αυτά, τα σημάδια της επίθεσης της «Χαμάς» θα έπρεπε να είχαν εκτιμηθεί έγκαιρα. Αλλωστε, φαίνεται πως η Αίγυπτος είχε προειδοποιήσει την ισραηλινή κυβέρνηση για τα σχέδια της «Χαμάς», που όμως δεν ελήφθησαν υπ’ όψιν. Το ερώτημα είναι, γιατί;
Η υπεροψία του Ισραήλ φαίνεται ότι συνοδεύτηκε από μια μεγάλη επιχείρηση παραπλάνησης των επίσης παντοδύναμων ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών από τη «Χαμάς». Το δίκτυο που έχει αναπτυχθεί -και εντός της Λωρίδας της Γάζας- δεν έχει όμοιό στον κόσμο, από άποψη ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και τεχνολογικής και ψηφιακής εξέλιξης. Ομως, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, Γιώργος Πρεβελάκης, η πληθώρα των πληροφοριών ώθησε τους ιθύνοντες να εισαγάγουν συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης (A.I.) για την αξιολόγησή τους. Και σημειώνει: «Οι τρομοκράτες της ‘‘Χαμάς’’, με τη βοήθεια των συμμάχων τους, κατόρθωσαν να στρέψουν την τεχνολογία αυτή προς όφελός τους. Τροφοδότησαν τις ισραηλινές ηλεκτρονικές μηχανές με παραπλανητικά στοιχεία, ώστε να κρυφτούν οι τεράστιες και περίπλοκες προετοιμασίες της επίθεσης» («Το Βήμα», 15.10.23). Η χρήση της A.I. αποδείχθηκε η αχίλλειος πτέρνα στην τελική αξιολόγηση των μυστικών υπηρεσιών, με μια πρωτοφανή προσπάθεια παραπλάνησης, που συνέτριψε τις ψευδαισθήσεις της ισραηλινής ηγεσίας για έναν «ελεγχόμενο» και «μικρού βεληνεκούς» αντίπαλο. Κι ακόμα, μας διδάσκει πως η χρήση υπερσύγχρονων τεχνολογιών -ιδιαίτερα της A.I.- δεν μπορεί να υποκαταστήσει βασικές κατευθύνσεις πολιτικών επιλογών και γεωπολιτικού προσανατολισμού.
Υπάρχει όμως και μια άλλη πιο σκοτεινή απόχρωση πολιτικής, που οδηγεί στο πρόσωπο του πρωθυπουργού Νετανιάχου. Και αυτή έχει να κάνει με την επιλογή του τα τελευταία χρόνια να ενισχύει τη «Χαμάς», κυρίως μέσω των οικονομικών σχέσεων – και όχι μόνο. Η εφημερίδα «Haaretz» έγραφε πως «για χρόνια ο Νετανιάχου ανέπτυσσε το δόγμα ότι η ενδυνάμωση της ‘‘Χαμάς’’ εις βάρος της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Οχθη θα δημιουργούσε ένα χάσμα που θα αποδυνάμωνε το αίτημα για ίδρυση παλαιστινιακού κράτους». Το 2019 ο Νετανιάχου, στο συνέδριο του κόμματός του Λικούντ, υποστήριξε τη χορήγηση μεγάλων ποσών από το Κατάρ προς τη «Χαμάς». Η εφημερίδα «The Times of Israel» επικρότησε αυτό το σενάριο, γράφοντας ότι «όλα αυτά τα χρόνια η πολιτική του Νετανιάχου ήταν να συμπεριφερθεί στη νόμιμη Παλαιστινιακή Αρχή ως παρία και στη ‘‘Χαμάς’’ ως όφελος (asset)». Δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος για γιγάντωση του εφησυχασμού από την υιοθέτηση μιας τέτοιας ολέθριας στρατηγικής.
Μήπως, συνεπώς, οι εκρηκτικές δηλώσεις της ισραηλινής ηγεσίας, περί εξάλειψης της Λωρίδας της Γάζας από τον χάρτη, έρχονται να καλύψουν τις τεράστιες ευθύνες για την ψευδαίσθηση ότι έχει στο χέρι και ελέγχει τους τρομοκράτες της «Χαμάς»; Μήπως με τις κραυγές αυτές -και τη σχεδιαζόμενη επίθεση στα βόρεια της Λωρίδας της Γάζας- επιχειρείται να καλυφθούν οι βαριές ευθύνες της Μοσάντ, που έπεσε θύμα της «έξυπνης παραπληροφόρησης»; Μήπως το αίμα των αθώων θυμάτων της βάρβαρης επίθεσης της «Χαμάς» επιχειρείται να καλυφθεί με ένα λουτρό αίματος και μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, που κάνει ακόμα και τους παραδοσιακούς συμμάχους του Ισραήλ -τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.- να σπεύδουν κατευναστικά;
Το τοπίο είναι θολό μέχρι στιγμής, μέχρι να ολοκληρωθεί η επιχείρηση εισβολής των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στη Γάζα. Ο στόχος, βέβαια, είναι ξεκάθαρος: η «Χαμάς» πρέπει να ηττηθεί μετά την πολύνεκρη επίθεση που εξαπέλυσε. Αν το πετύχει, θα πάρουν θάρρος και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις -με τη βοήθεια των συμμάχων τους- για να υλοποιήσουν τα σχέδιά του. Ομως το πώς θα επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να είναι ένας συνδυασμός όχι μόνο πολεμικών, αλλά πολιτικών και διπλωματικών χειρισμών, ώστε να μη χάσει το Ισραήλ το δίκιο του, αλλά και να μη θαφτεί η ιδέα για ένα παλαιστινιακό κράτος, κάτω από εκατόμβη θυμάτων.
