Της ΜΑΡΙΑΣ ΓΙΑΧΝΑΚΗ
Στην Ιερουσαλήµ οι µέρες των Παθών έχουν µια ιδιαίτερη αξία για τους Χριστιανούς. Για όποιον βρίσκεται στους Αγίους Τόπους είναι σαν να γυρίζει την ιστορία πίσω, εκεί όπου τα γεγονότα έγραψαν την ιστορία τής µετά Χριστόν εποχής.
Η «Κυριακάτικη Απογευµατινή» επιχειρεί µια περιήγηση στους τόπους των Παθών.
Η αρχή της πορείας προς τα Πάθη. Η πορεία της Μεγάλης Εβδοµάδας ξεκίνησε από ένα ταπεινό χωριό που βρίσκεται στα Ιεροσόλυµα κοντά στο Ορος των Ελαιών, τη Βηθφαγή. Από εκεί ξεκίνησε την θριαµβευτική του είσοδο στα Ιεροσόλυµα ο Χριστός, όπου τον υποδέχθηκαν µετά βαΐων και κλάδων ακριβώς 6 µέρες µετά την Ανάσταση του Λαζάρου.
Πραιτώριο, ο τόπος της καταδίκης και του µαστιγώµατος. Το Πραιτώριο είναι ένα υπόγειο κτίσµα και ήταν το διοικητήριο του Ρωµαίου διοικητή Πόντιου Πιλάτου. Εκεί οδήγησαν τον Ιησού για να δικαστεί µετά τη νυχτερινή παράνοµη δίκη του από τον Καϊάφα. Ο Πιλάτος οµολογεί, µετά την ανάκρισή Του, ότι δεν
βρίσκει τίποτε επιλήψιµο εναντίον Του, γι’ αυτό ρωτάει τον όχλο αν προτιµά ν’ αφήσει ελεύθερο τον Χριστό ή τον Βαραββά. Εκείνοι επιλέγουν τον Βαραββά. Ο Πόντιος Πιλάτος έδωσε εντολή να µαστιγώσουν τον Ιησού και αφού τον καταδίκασαν µε την ποινή της Σταύρωσης τον φυλάκισαν µέσα στο Πραιτώριο.
Η πέτρινη φυλακή που σήµερα είναι τόπος προσευχής. Κατεβαίνοντας στον υπόγειο χώρο της πέτρινης φυλακής, ακόµη µέχρι σήµερα υπάρχει ο βράχος µε τις οπές όπου του τοποθέτησαν τα πόδια µε αλυσίδες. Ενα χαµηλότερο σπήλαιο κάτω από τη φυλακή του Χριστού ήταν κατά την παράδοση η φυλακή των δύο ληστών που σταυρώθηκαν µαζί µε τον Κύριο.
Στον δρόµο προς τον Γολγοθά – το αποτύπωµα. Οι στρατιώτες, αφού Τον βασάνισαν µε ποικίλους τρόπους, Τον ανάγκασαν να σηκώσει τον Σταυρό Του και να βαδίσει προς τον Γολγοθά, ενώ στη διαδροµή κατέρρεε κάθε πέντε βήµατα. Για να αντέξει το βάρος ακούµπησε έναν βράχο αφήνοντας σηµάδι µε την παλάµη Του, που µέχρι σήµερα είναι θεατό.
Ο Γολγοθάς, σηµείο προσευχής για όλη την οικουµένη. Ο Γολγοθάς του Ιησού βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τον Πανάγιο Τάφο. Το ύψωµα του σκουπιδότοπου της εποχής εκείνης έµελλε να γίνει ο τόπος του µαρτυρίου του Χριστού. Ο βράχος του Γολγοθά, ο οποίος σήµερα έχει καλυφθεί µε µαρµάρινη επένδυση, βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του Καθολικού Ναού και υψώνεται περίπου 4,5 µ. από το δάπεδο.
Η ανάδειξη του Ιερού Προσκυνήµατος του Γολγοθά έγινε κατά τα έτη 1986-1988 από το Πατριαρχείο Ιεροσολύµων.
Η µορφή του Ιερού Προσκυνήµατος, όπως διαµορφώθηκε µετά την πυρκαγιά του 1808, µε τις χονδρές πλάκες από τοπικό λίθο, απέκρυπτε τη θέα του αυθεντικού βράχου. Επιθυµία της Αγιοταφιτικής Αδελφότητας ήταν η ανάδειξη του Προσκυνήµατος και η αποκάλυψή του. Από το ισόγειο του Ναού της Αναστάσεως 27 σκαλιά οδηγούν στον χώρο του Προσκυνήµατος όπου υπάρχουν 2 παρεκκλήσια.
Το πρώτο παρεκκλήσι είναι στο σηµείο όπου στήθηκε ο Σταυρός του Μαρτυρίου. Το δεύτερο παρεκκλήσι είναι στο σηµείο όπου οι Ρωµαίοι στρατιώτες κάρφωσαν τον Κύριο στον Σταυρό. Κάτω από την Αγία Τράπεζα του Ορθόδοξου παρεκκλησίου διακρίνεται στον βράχο κυκλικό άνοιγµα, εντός του οποίου στήθηκε ο Σταυρός του Μαρτυρίου. Το άνοιγµα αυτό καλύπτεται από ασπιδόµορφο αργυρό δίσκο και επάνω του έχουν αποτυπωθεί πέντε σκηνές από τα πάθη του Χριστού.
Η αποκαθήλωση, ο τόπος όπου µυρόβλυσε το σώµα του Ιησού. Το πρώτο προσκύνηµα που συναντάµε στον Ναό της Αναστάσεως είναι η Αγία Αποκαθήλωση, η οποία βρίσκεται έναντι της πύλης του Ναού.
Το προσκύνηµα αποτελείται από φυσικό βράχο ο οποίος ταυτίζεται µε τον καθαγιασµένο βράχο του Μυρισµού. Στην πλάκα αυτή οι µαθητές του Κυρίου, ο ευσχήµων Ιωσήφ και ο Νικόδηµος από Αριµαθαία, αφού κατέβασαν από τον Σταυρό το Σώµα του Κυρίου, το άλειψαν µε µύρα, το τύλιξαν µε την Αγία Σινδόνη και το ενταφίασαν στον παρακείµενο Τάφο.
Το ιερό προσκύνηµα είναι σήµερα καλυµµένο από λευκοπορφυρό µάρµαρο για να προφυλάξει από τη συνήθεια των προσκυνητών να αποσπούν µικρά κοµµάτια για φυλαχτά και ενθύµια.
Το ιερό κουβούκλιο του Πανάγιου Τάφου. Το σώµα του Χριστού µεταφέρθηκε µετά την αποκαθήλωση και τοποθετήθηκε στον Πανάγιο Τάφο, ο οποίος µετά σφραγίστηκε. Το Ιερό Κουβούκλιο που περιβάλλει τον Τάφο του Ιησού βρίσκεται στο κέντρο του κυκλικού Ναού της Αναστάσεως ο οποίος θεµελιώθηκε µαζί µε µια βασιλική, το 336 µ.Χ. από την Αγία Ελένη στον χώρο όπου µαρτύρησε ο Ιησούς. Ο τάφος του Ιησού αρχικά είχε τη µορφή των ιουδαϊκών µνηµείων που ήσαν λαξευµένα σε βράχο.
Ο βράχος αυτός ισοπεδώθηκε, όταν έγινε η µεγάλη καταστροφή του Ναού της Αναστάσεως από τον Αλ Χακίµ το 1009-1012 µ.Χ. Με την αποκατάσταση του Ναού επί Κωνσταντίνου του Μονοµάχου (1042-1048), ένα καινούργιο οικοδόµηµα κτίστηκε γύρω από τον Πανάγιο Τάφο, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως το ιερότερο προσκύνηµα του χριστιανικού κόσµου.
Οι αγιογραφίες µε τις µυροφόρες µέσα στο Ιερό Κουβούκλιο αποκαλύφθηκαν από Ελληνες επιστήµονες. Μπαίνοντας στο Ιερό Κουβούκλιο στον προθάλαµο βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγγέλου. Εκεί στάθηκε ο Αγγελος, σύµφωνα µε τις Γραφές, τις κρίσιµες στιγµές µετά την ταφή του Χριστού. Ακριβώς στον ουρανό του Τάφου φαίνονται δύο αγιογραφίες αρχαγγέλων, µία αγιογραφία της Θεοτόκου και των µυροφόρων, όπως η Μαρία του Κλωπά, η Μαρία η Μαγδαληνή, η Μάρθα, η Σαλώµη, η Σωσάνα και η Ιωάννα που κρατούν στα χέρια τους µύρα για να αλείψουν το σώµα του Χριστού, καθώς πήγαιναν στον Τάφο του, πριν µάθουν ότι αναστήθηκε.
Στο παρεκκλήσι του Αγγέλου υπάρχει µια εξίσου συγκλονιστική αγιογραφία µε την επιγραφή: «Η εις Αδου Κάθοδος», που απεικονίζει την κάθοδο του Ιησού στον
Αδη και την Ανάσταση των νεκρών. Αυτές οι αγιογραφίες δεν ήξερε κανείς ότι υπήρχαν, ώσπου Ελληνες επιστήµονες, υπό την καθοδήγηση της Τώνιας Μωροπούλου, καθηγήτριας του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κατάφεραν να τις φέρουν στην επιφάνεια και να τις βλέπουµε σήµερα, µε ζωηρά χρώµατα στους χιτώνες και στα ωµοφόρια, όπως ακριβώς φορούσαν εκείνη την εποχή όχι µόνο η Παναγία, αλλά και όλες οι γυναίκες.
Το τελετουργικό
Η Αφή του Αγίου Φωτός. Το Σάββατο το µεσηµέρι όλη η οικουµένη βιώνει την Αφή του Αγίου Φωτός κατά την τελετή που κάθε χρόνο πραγµατοποιείται γύρω στη µία το µεσηµέρι. Η ελληνική Αγιοταφική Κοινότητα είναι αυτή που έχει την ευθύνη και τη φροντίδα του Πανάγιου Τάφου εκείνη την ηµέρα, ενώ ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης είναι αυτός που γονατίζει να προσευχηθεί στην πλάκα που σκέπασε το σώµα του Χριστού, ώστε να πραγµατοποιηθεί η τελετή της Αφής του Αγίου Φωτός.
Οι θύρες του Πανάγιου Τάφου σφραγίζονται νωρίς το πρωί µε βουλοκέρι, αφού πρώτα το Ιερό Κουβούκλιο έχει ελεγχθεί ώστε να µην υπάρχει τίποτα που να ανάψει κερί ή καντήλι. Εξω απο τις θύρες στέκουν εκπρόσωποι των κοινοτήτων και κατά το µεσηµέρι του Σαββάτου φτάνει ο Ελληνας Πατριάρχης. Του αφαιρούν τα άµφια και µένει µε το λευκό στιχάρι, ανοίγουν οι θύρες και µπαίνει µέσα στο Ιερό Κουβούκλιο γονατίζοντας για να γίνει η τελετή της Αφής του Αγίου Φωτός.
Πώς το Αγιο Φως έσκισε τη µαρµάρινη κολόνα. Το 1520, επί Τουρκοκρατίας, κατά την παράδοση, Λατίνοι και Αρµένιοι δωροδόκησαν τον σουλτάνο Μουράτ και αυτός απαγόρευσε την είσοδο στον Πανάγιο Τάφο του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Σωφρονίου για την Αφή του Αγίου Φωτός. Στον Τάφο µπήκε ο Αρµένιος Πατριάρχης µε σκοπό να πάρει αυτός το Αγιο Φως. Οι Ορθόδοξοι, µαζί µε τον Πατριάρχη, παρέµειναν προσευχόµενοι έξω από τον Ναό κοντά στην Αγία Πόρτα. Ο Αρµένιος Πατριάρχης προσευχόταν για ώρες, αλλά το Αγιο Φως δεν έβγαινε. Ξαφνικά αστραπές κάλυψαν τον Ναό και κεραυνός έσκισε την κολόνα από την οποία βγήκε Φως, που άναψε τα κεριά του Ελληνορθόδοξου Πατριάρχη.
Ο παρευρισκόµενος εµίρης του Τούναµ, που ήταν επικεφαλής της φρουράς και διαπίστωσε το θαύµα, πίστεψε και έγινε Χριστιανός. Οι Τούρκοι ύστερα τον θανάτωσαν. Επειτα από αυτό το θαύµα, ο σουλτάνος έβγαλε φιρµάνι, σύµφωνα µε το οποίο το δικαίωµα να µπαίνει στον Πανάγιο Τάφο και να τελεί την Αφή του Αγίου Φωτός το είχε µόνο ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης, κάτι που σεβάστηκαν όλοι στους επόµενους αιώνες µέχρι σήµερα.
Οι 14 σταθµοί έως την Ανάσταση
Η διαδροµή του Πάθους για τον Γολγοθά έχει 14 σταθµούς:
- Ο πρώτος σταθµός είναι η καταδίκη του Ιησού σε θάνατο.
- Ο δεύτερος, το σηµείο όπου πήρε τον Σταυρό και ξεκίνησε τον δρόµο προς τον Γολγοθά.
- Ο τρίτος σταθµός είναι το σηµείο όπου ο Ιησούς έπεσε πρώτη φορά.
- Ο τέταρτος, εκεί όπου συνάντησε την Παναγία.
- Ο πέµπτος αναφέρεται στο σηµείο που ο Σίµων ο Κυρηναίος σήκωσε τον Σταυρό του Χριστού.
- Στον έκτο η Αγία Βερενίκη φέρεται ότι σκούπισε τον ιδρώτα του Ιησού.
- Ο έβδοµος σταθµός είναι εκεί όπου ο Χριστός έπεσε για δεύτερη φορά.
- Ο όγδοος, το σηµείο όπου παρηγόρησε τις γυναίκες που θρηνούσαν για τον θάνατό Του.
- Ο ένατος σταθµός είναι το σηµείο όπου ο Ιησούς έπεσε για τρίτη φορά.
- Ο δέκατος εκεί όπου, όπως αναφέρουν τα Ευαγγέλια, απεκδύθηκε τα ιµάτιά του.
- Ο ενδέκατος είναι η άνοδος στον Σταυρό.
- Ο δωδέκατος σταθµός αφορά τον Σταυρικό θάνατο.
- Ο δέκατος τρίτος την αποκαθήλωση.
- Ο δέκατος τέταρτος την Ταφή
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευµατινή»
