Η τραγωδία με τους 5 νεκρούς της ελληνικής διασωστικής ομάδας στη Λιβύη έχει προκαλέσει τριγμούς στις Ένοπλες Δυνάμεις και κυρίως στον επιχειρησιακό σχεδιασμό.
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, τα αίτια και οι συνθήκες του δυστυχήματος διερευνώνται, ενώ ο επαναπατρισμός των σορών των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων που ενεπλάκησαν στο θανατηφόρο τροχαίο την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2023 ολοκληρώθηκε το πρωί της Δευτέρας 18 Σεπτεμβρίου 2023.
Σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ «κατόπιν ταυτοποίησης των σορών, διαπιστώθηκε ότι οι θανάσιμα τραυματισμένοι είναι η Αντιπλοίαρχος (ΥΝ) Γλυκερία Μεμεκίδου ΠΝ της Διεύθυνσης Υγειονομικού του ΓΕΕΘΑ, η Επισμηναγός (ΥΝ) Ευαγγελία Ανδρεαδάκη της Διεύθυνσης Υγειονομικού του ΓΕΕΘΑ, ο Αρχιλοχίας (ΠΖ) Γεώργιος Βούλγαρης της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου του ΓΕΕΘΑ».
Ωστόσο.. το μείζον πρόβλημα της επικοινωνίας της αποστολής με το κέντρο και η διαχείριση της ενημέρωσης για το φριχτό δυστύχημα δημιούργησε στρεβλώσεις, με αποτέλεσμα να διαρρέουν φήμες και σενάρια για το δυστύχημα. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, Π. Μαρινάκης, διέψευσε τις φήμες ότι μετέβη κλιμάκιο της ΕΥΠ στη Λιβύη για να ερευνήσει το ζήτημα, ενώ κάλυψε πλήρως τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ.
Το ΠΑΣΟΚ έθεσε αίτημα για την άμεση σύγκληση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων για το δυστύχημα στη Λιβύη, ενώ την άποψη ότι ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Κ. Φλώρος, θα έπρεπε να έχει ήδη υποβάλει την παραίτησή του εξέφρασε ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος.
Σε μια σπάνια κίνηση για επιχειρησιακό σχεδιασμό των Ενόπλων Δυνάμεων η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών έστειλε παραγγελία στην Υποδιεύθυνση Δίωξης Εγκλημάτων κατά Ζωής και Ιδιοκτησίας για τη διενέργεια έρευνας, προκειμένου να διαπιστωθούν οι συνθήκες του τροχαίου στη Λιβύη. Αντικείμενο της έρευνας είναι το αν τυχόν έχουν τελεστεί αξιόποινες πράξεις, όπως ανθρωποκτονία κατά συρροή και σωματικές βλάβες κατά συρροή από πρόθεση ή και αμέλεια.
Έρευνα όμως διεξάγει και το υπουργείο Άμυνας. Είναι κεφαλαιώδες ζήτημα που αφορά τη διευκρίνιση των πραγματικών περιστατικών όχι μόνο ως ύψιστος φόρος τιμής της πολιτείας στη μνήμη των νεκρών και στους συγγενείς τους, αλλά είναι και σημαντικό για να εντοπιστούν τα λάθη και οι παραλείψεις ώστε να αποφευχθούν τέτοια γεγονότα στο μέλλον.
Αναπάντητα ερωτήματα και κενά στον επιχειρησιακό σχεδιασμό
Η επίσημη εκδοχή περί «σύγκρουσης», στο οποίο ενεπλάκη το λεωφορείο που μετέφερε την ελληνική αποστολή με ξένο αυτοκίνητο, δείχνει πως πρέπει να ελεγχθεί. Το γεγονός του τροχαίου δεν αποτελεί από μόνο του την ένδειξη δυστυχήματος, καθώς άπειρες επιθέσεις έχουν γίνει με αυτοκίνητα τροποποιημένα σε βόμβες σε όλη την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Το ίδιο είχε συμβεί και στην ελληνική αποστολή στο Αφγανιστάν σε στρατιωτική φάλαγγα οχημάτων με Έλληνες στρατιωτικούς, δύο εκ των οποίων τότε τραυματίστηκαν ελαφρά, όταν το τζιπ τους πάτησε αυτοσχέδια νάρκη σε δρόμο της Καμπούλ.
Αν και χθες όλοι οι αρμόδιοι αναφέρονται σε καθαρό τροχαίο δυστύχημα, υπάρχουν συγκεκριμένες -αλλά ανεπιβεβαίωτες- πληροφορίες ότι στο λεωφορείο σημειώθηκε έκρηξη και τυλίχθηκε στις φλόγες, οδηγώντας έτσι στην τραγωδία και στις απώλειες. Θερμικό κύμα που προκλήθηκε από έναν αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό θα μπορούσε να το πράξει αυτό. Οι Αμερικανοί τέτοιου είδους αποστολές τις χαρακτηρίζουν ως High Value Targets, στόχους υψηλής αξίας, καθώς το ιατρικό υλικό, η τροφή και το νερό θεωρούνται πολύτιμα και αποτελούν στόχο πολλών ομάδων που δρουν πειρατικά σε αυτές τις περιοχές. Αν λάβουμε υπόψη ότι η διαφθορά και ο χρηματισμός βασιλεύουν σε αυτά τα μέρη, τότε είναι σίγουρο πως μια τέτοια βοήθεια πιθανόν να είχε στοχοποιηθεί. Σε αυτού του είδους τις αποστολές λοιπόν προηγείται αναγνώριση της περιοχής από ανθρώπους στο πεδίο που γνωρίζουν τον τόπο και τους κατοίκους του, τις ομάδες που δρουν και τις ισορροπίες ανάμεσα στις διάφορες φυλετικές ομάδες. Έπρεπε να έχει προηγηθεί ενημέρωση από τα assets μας στην περιοχή (οδηγοί, πληροφοριοδότες, διπλωμάτες), πρόσωπα απολύτου εμπιστοσύνης, που θα καταστήσουν τις πληροφορίες του πεδίου ακριβείς. Ποιος ενεπλάκη στην αποκαλούμενη «αξιολόγηση απειλής» (threat assessment) και ποιος είχε το γενικό πρόσταγμα;
Είναι δε γεγονός ότι η Λιβύη έχει χαρακτηριστεί hostile, εχθρική, και βρίθει από Τούρκους πράκτορες της ΜΙΤ και ομάδες παραστρατιωτικών που χρηματίζονται από τους Τούρκους. Πρόκειται για μια χώρα η οποία ελέγχεται από μία τουρκόφιλη κυβέρνηση, ειδικά στο τμήμα στο οποίο θα επιχειρούσε η ελληνική αποστολή και μάλιστα κοντά στην πόλη Ντέρνα, η οποία ελέγχεται από ισλαμιστικές ένοπλες ομάδες από το 2011.
Αν έπρεπε λοιπόν να συνοδευθούν τα εφόδια έπρεπε να υπάρχει διαχωρισμός του προσωπικού σε πολλά οχήματα. Να υπάρχουν προπομποί και οπισθοφυλακή, να έχουν δοθεί διαταγές σαφείς στο προσωπικό ασφαλείας για κανόνες εμπλοκής και να φέρουν όπλα.
Το όχημα μετακίνησης ήταν ελεγμένο και πιστοποιημένο; Ποιος ήταν ο οδηγός του; Υπήρχε φάκελος γι’ αυτόν; Ποιος ήταν ο εγγυητής του;
Ένα άλλο κύριο ερώτημα είναι αν υπήρχε εσωτερική επικοινωνία ανάμεσα στα στοιχεία ασφαλείας, ώστε να επικοινωνούν μεταξύ τους. Και αν αυτοί αντίστοιχα είχαν επικοινωνία με το κέντρο επιχειρήσεων ανά 15 λεπτά, όπως συνηθίζεται από εφαρμοσμένα πρωτόκολλα α΄ βαθμού, είτε με δορυφορικές φορητές μονάδες ή με το συντονιστικό κέντρο ελέγχου, όπως τα ελληνικά εναέρια ραντάρ.
Τέλος, γιατί ζητήθηκε από το Ειδικό Τμήμα Αλεξιπτωτιστών να συνδράμει σαν στοιχείο ασφαλείας στην προκειμένη περίπτωση; Δεν υπήρχαν άλλες μονάδες να επιφορτιστούν με αυτό το έργο; Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα και οι απαντήσεις πρέπει να δοθούν άμεσα, προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον παρόμοιες καταστάσεις που υπονομεύουν το κύρος καθοριστικών για τη λειτουργία του κράτους φορέων…
