Ριζικές αλλαγές και δομική αναδιάρθρωση της πρωτοβάθμιας, ποινικής και πολιτικής, Δικαιοσύνης προβλέπεται στο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης «Ενοποίηση του πρώτου βαθμού Δικαιοδοσίας, Χωροταξική Αναδιάρθρωση των Δικαστηρίων». Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, χαρακτήρισε «ιστορική στιγμή για το υπουργείο Δικαιοσύνης και την κυβέρνηση» τη δημιουργία του νέου δικαστικού χάρτη και εκτίμησε πως η εφαρμογή από το νέο δικαστικό έτος, στις 16 Σεπτεμβρίου 2024, θα μειώσει τον χρόνο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης από τις 1.482 ημέρες στις 900, με τελικό στόχο στο τέλος της τετραετίας τις 637 -λιγότερο από δύο χρόνια-, όσος είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΟΜΕΣ
Το προωθούμενο νομοσχέδιο στηρίζεται σε τρεις βασικές τομές, με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον να συγκεντρώνει αυτή της ενοποίησης του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, δηλαδή των Ειρηνοδικείων και Πρωτοδικείων. Η δεύτερη τομή αφορά την ορθολογική αναδιάρθρωση και κατανομή των δικαστηρίων, ενώ η τρίτη αφορά τον διαχωρισμό των δικαιοδοτικών, δικαστικών και υπηρεσιακών καθηκόντων των προϊσταμένων των δικαστηρίων.
– Οι αλλαγές ξεκινούν από την Αθήνα, καθώς άμεσα θα προχωρήσει σε εφαρμογή ο διαχωρισμός του Πρωτοδικείου Αθηνών (υπό ενιαία διοίκηση) σε Ποινικό που θα στεγαστεί στην Ευελπίδων και Πολιτικό με έδρα τη Λουκάρεως, στο κτίριο όπου στεγάζονται το Ειρηνοδικείο Αθηνών και τμήμα του Πρωτοδικείου. Με το δεδομένο της κατάργησης όλων των Ειρηνοδικείων της χώρας, στην Αθήνα θα δημιουργηθούν τρία περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρες το Μαρούσι, το Κορωπί και το Περιστέρι, με πλήρη αρμοδιότητα από 1/1/2026. Μέχρι τότε θα λειτουργούν ως περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείων με την καθ’ ύλην αρμοδιότητα των πρώην Ειρηνοδικείων (για υποθέσεις μέχρι 20.000 ευρώ).
– Παράλληλη πορεία θα ακολουθήσει και ο Πειραιάς, που θα «γιγαντωθεί», αφού θα λειτουργήσουν και δύο περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρα την Καλλιθέα και τα Μέγαρα, ενώ το μεγάλο στοίχημα αφορά το παραλιακό μέτωπο (Φάληρο, Άλιμος, Γλυφάδα, Βούλα, Καλλιθέα κ.λπ.), αφού πάνω από 1.500.000 πολίτες θα δικάζουν πλέον τις υποθέσεις τους στον Πειραιά, οι υπηρεσίες του οποίου θα στεγαστούν σε νέο κτίριο.
– Οι αρχικές πληροφορίες για κατάργηση και κάποιων Πρωτοδικείων διαψεύστηκαν, καθώς με την αναδιάρθρωση από τα 13 παραγωγικά δικαστήρια στα 217 της χώρας, με τον νέο δικαστικό χάρτη θα δημιουργηθούν 32 παραγωγικά δικαστήρια στα 58, πιάνοντας με αυτό τον τρόπο τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε το υπουργείο Δικαιοσύνης. Έτσι, ορίζονται 56 κεντρικά Πρωτοδικεία και επτά παράλληλες έδρες αυτών, ενώ καταργούνται 63 Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στις έδρες των 63 Πρωτοδικείων και τα κτίριά τους θα χρησιμοποιούνται ως χώροι του Πρωτοδικείου. Από τα εναπομείναντα 91 Ειρηνοδικεία τα 48 αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείου και τα υπόλοιπα 43 καταργούνται εντελώς, δηλαδή κλείνουν και ως κτίρια.
– Καμία αλλαγή δεν θα υπάρξει σε περιοχές στα σύνορα και σε νησιά για εθνικούς λόγους, ενώ -μετά και τις αντιδράσεις- στις Περιφερειακές Ενότητες όπου υπάρχουν δύο ή τρία Πρωτοδικεία, οι έδρες των Πρωτοδικείων (πλην της κεντρικής) μετατρέπονται σε παράλληλες με πλήρη καθ’ ύλην αρμοδιότητα. Για παράδειγμα, στη Λακωνία η κεντρική έδρα θα είναι στη Σπάρτη, αλλά θα υπάρχει παράλληλη έδρα στο Γύθειο, ενώ στην Αιτωλοακαρνανία η κεντρική έδρα θα είναι στο Αγρίνιο με παράλληλη έδρα στο Μεσολόγγι.
– Με την κατάργηση των Ειρηνοδικείων, οι 962 ειρηνοδίκες -έπειτα από εκπαίδευση- θα μπορούν πλέον να εκδικάζουν υποθέσεις με οικονομικό αντικείμενο έως 250.000 ευρώ, από έως 25.000 ευρώ που είναι το όριο σήμερα και θα προστεθούν στους υφιστάμενους πρωτοδίκες. Με την ενοποίησή τους 1.100 πρωτοδίκες θα συνδράμουν 1.000 ειρηνοδίκες, με τον συνολικό αριθμό πλέον των πρωτοδικών να φτάνει τους 2.100.
