Το ισχυρότερο κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα είναι εκείνος ο παράγοντας ο οποίος έχει γλιτώσει, μέχρι τώρα, τη Γηραιά Ήπειρο από τραγωδίες σαν την πρόσφατη, η οποία συνέβη στο Μέιν των ΗΠΑ, όταν ένας μεσήλικας άνδρας, με ιστορικό βαριάς ψυχικής νόσου, δολοφόνησε σε κατάσταση αμόκ 18 ανθρώπους, ενώ τραυμάτισε άλλους δεκατρείς… Σχεδόν ανύπαρκτο κοινωνικό κράτος και ευρεία αλλά και εύκολη οπλοκατοχή από τον γενικό πληθυσμό, στις ΗΠΑ, δημιουργούν το εκρηκτικό κοκτέιλ.
Αυτό τονίζει σήμερα στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» ο ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας, Παύλος Σακκάς, ο οποίος μας εξηγεί επίσης ότι είναι καλύτερα να νοσηλεύεται κάποιος ο οποίος δεν είναι εντελώς καλά στην ψυχική του υγεία παρά να κυκλοφορεί στην κοινωνία χωρίς να λαμβάνει τη φαρμακευτική αγωγή του.
Τι συμβαίνει στις ΗΠΑ, κύριε καθηγητά; Ακούει κάποιος φωνές, διαγιγνώσκεται προφανώς με σχιζοφρένεια, νοσηλεύεται για δύο εβδομάδες σε ψυχιατρική κλινική και λαμβάνει εξιτήριο, ενώ, στη συνέχεια, έχει στην κατοχή του όπλο και σκοτώνει μαζικά συμπολίτες του;
Όλοι οι ψυχίατροι αντιλαμβάνονται ότι μια τόσο σύντομη νοσηλεία δεν μπορεί να επιφέρει ευαισθησία, δηλαδή να γίνει τόσο καλά ο σχιζοφρενής, ώστε να αντιληφθεί ότι είναι άρρωστος και επομένως χρειάζεται να παίρνει τα φάρμακά του. Σε τόσο σύντομο διάστημα, απλώς μειώνεται η συμπτωματολογία. Μπορεί να σταματά να ακούει τις απειλητικές ή υβριστικές φωνές, αλλά σίγουρα θα εξακολουθεί να πιστεύει ότι κάποιοι τον επιβουλεύονται. Το ασφαλιστικό όμως σύστημα των ΗΠΑ δεν επιτρέπει μακρές νοσηλείες. Οι νοσηλείες κοστίζουν!
Θα λέγατε ότι το σύστημα της ψυχιατρικής περίθαλψης στις ΗΠΑ είναι διαλυμένο; Αυτό προκύπτει, εάν κρίνουμε από το γεγονός ότι ένας ψυχικώς πάσχων σε κρίση έχει τη δυνατότητα να βρεθεί με αυτόματο όπλο στο χέρι… Λάθος;
Όπως γνωρίζετε, δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό στις ΗΠΑ. Ας παραδεχθούμε ότι το μυαλό του ανθρώπου δεν μπορεί να παρακολουθείται. Κάποιοι σχιζοφρενείς θα πιστέψουν ότι κάποιοι τους παρακολουθούν και τους επιβουλεύονται και πολύ πιθανόν να αισθανθούν ότι βρίσκονται σε άμυνα. Εδώ μπορεί να βρίσουν, να φωνάξουν και σπανίως να προσπαθήσουν να χτυπήσουν κάποιον. Με τη διαδεδομένη όμως οπλοκατοχή είναι εύκολο να προξενήσουν πολλά θύματα. Όπως έχω γράψει και στο βιβλίο μου, η οπλοκατοχή μετατρέπει τον τρελό του χωριού σε ομαδικό δολοφόνο.
Έχουμε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό νοσηλειών σε ψυχιατρικά νοσοκομεία έπειτα από εισαγγελικές εντολές, εάν συγκρίνουμε με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Κι, όμως, σας έχω ακούσει σε διάλεξή σας να υποστηρίζετε ότι, παρά τα αριθμητικά στατιστικά στοιχεία, τα οποία βοούν, η χώρα μας δεν εμφανίζει, στην πραγματικότητα, υψηλά ποσοστά αναγκαστικών νοσηλειών. Μας εξηγείτε τη σκέψη σας;
Το περιστατικό στο Μέιν μάς δείχνει ότι είναι καλύτερα να νοσηλεύεται κάποιος που δεν είναι εντελώς καλά από το να κυκλοφορεί χωρίς αγωγή. Όχι μόνο για την ευρύτερη κοινωνία, αλλά και για τον ίδιο, γιατί προλαμβάνουμε την εμπλοκή του σε επεισόδια που θα τον εκθέσουν. Θα εκθέσουν τόσο αυτόν όσο και τη σχιζοφρένεια και την Ψυχιατρική γενικότερα. Η αναγκαστική νοσηλεία είναι επομένως μέρος της πρόληψης. Μπορεί να φαίνεται αυταρχικό, αλλά ζούμε σε μια κοινωνία που οφείλει να προλαμβάνει επιβάλλοντας κανόνες. Προλαμβάνει θανάτους επιβάλλοντας την απαγόρευση του καπνίσματος ή τη ζώνη ασφαλείας ή το κράνος. Δυστυχώς, η φύση του ανθρώπου είναι τέτοια, που εάν αφεθούμε στην ατομική ευθύνη και ελευθερία, το κοινωνικό κράτος θα καταρρεύσει και γρήγορα θα γίνουμε ζούγκλα. Αναγνωρίζω ότι η επιβολή δεν είναι δημοφιλής, αλλά είναι το μόνο αποτελεσματικό μέσο. Η αναγκαστική νοσηλεία και η απειλή της επιβάλλουν στον σχιζοφρενή να πάρει την αγωγή του. Στην υπόλοιπη Ευρώπη παρατηρούμε μεγάλο αριθμό σχιζοφρενών να περιφέρονται στις πόλεις, άστεγοι, ενώ εάν τους επιβαλλόταν μια θεραπεία αυτοί θα μπορούσαν να απολαύσουν μια σχεδόν φυσιολογική ζωή. Το ζητούμενο επομένως δεν είναι οι λιγότερες ακούσιες νοσηλείες, αλλά οι καλύτερα θεραπευμένοι ασθενείς.
Με δραματικά γεγονότα σαν αυτό του Μέιν, όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας αναρωτιούνται εάν και πότε θα δούμε τέτοιες τραγωδίες και στην Ευρώπη, αν όχι και στην Ελλάδα. Σας φοβίζει μία τέτοια προοπτική ή τη βρίσκετε πολύ μακρινή;
Ευτυχώς, στην Ευρώπη η οπλοκατοχή είναι ελεγχόμενη και δεν πιστεύω ότι αυτό θα αλλάξει. Βέβαια, είδαμε φανατικούς ή σχιζοφρενείς ή ανθρώπους κάτω από την επήρεια ουσιών να επιχειρούν επιθέσεις με μαχαίρι ή με αυτοκίνητα που πέφτουν σε πλήθος. Οπωσδήποτε όμως το αυτόματο πυροβόλο όπλο είναι πιο εύχρηστο και πιο καταστροφικό. Εάν βρίσκεται στο σπίτι κάθε οικογένειας, όπως στις ΗΠΑ, τότε τέτοια τραγικά περιστατικά είναι βέβαιο ότι θα είναι συχνά.
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΙΣΧΥΡΟ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
Γιατί στην Ευρώπη έχουμε διαμορφώσει άλλη κουλτούρα και άλλους θεσμούς σχετικούς με την ψυχιατρική περίθαλψη; Είμαστε πιο ευαίσθητοι ως πολίτες και κράτη ή η επιστήμη της Ψυχιατρικής στην Ευρώπη είναι τόσο μα τόσο διαφορετική, σε σχέση με την αμερικανική Ψυχιατρική;
Η αμερικανική κοινωνία κτίστηκε από μετανάστες που πήγαν εκεί για να πλουτίσουν. Το αίσθημα της αλληλεγγύης είναι μικρότερο από αυτό της Ευρώπης. Στην Ευρώπη υπάρχει ισχυρότερο κοινωνικό κράτος. Αυτό επηρεάζει και την άσκηση της Ιατρικής.
