Περίπου μισό τρισεκατομμύριο ευρώ παραμένει αδιάθετο στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Politico. Τα κράτη-μέλη καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να περιορίσει τη γραφειοκρατία στις διαδικασίες ένταξης έργων και εκταμίευσης κονδυλίων, ώστε να αντληθεί μέχρι το τέλος του 2026 το σύνολο των διαθέσιμων πόρων. Ήδη αυτοί έχουν περιοριστεί από 723.000.000 σε 648.000.000 ευρώ, καθώς τα κράτη-μέλη δεν κατέθεσαν αιτήματα μέχρι τη λήξη της ενδιάμεσης προθεσμίας, στο τέλος του 2023.
«Δεν αξίζει ο κόπος να κάνεις αίτηση για δάνειο από το Ταμείο, δεδομένης της γραφειοκρατίας που αυτό προϋποθέτει», δήλωσε αξιωματούχος ευρωπαϊκής κυβέρνησης στο Politico. Με «έλεγχο ορκωτών λογιστών» παρομοίασε τις διαδικασίες του Ταμείου ένας δεύτερος αξιωματούχος. Κι όμως, παρά την ύπαρξη ελέγχων και προϋποθέσεων, τα φαινόμενα κακοδιαχείρισης δεν έχουν εκλείψει, όπως αποκάλυψε και σκάνδαλο που ήρθε στο φως τις τελευταίες ημέρες στην Ιταλία, εμπλέκοντας πάνω από 20 άτομα, σε μια απάτη που ξεπερνά τα 600.000.000 ευρώ.
Μέχρι σήμερα το Ταμείο έχει χορηγήσει 225 δισ. ευρώ, με κάποιες χώρες να λαμβάνουν ελάχιστους πόρους σε σχέση με εκείνες που δικαιούνται: Η Ισπανία, δεύτερος μεγαλύτερος ωφελούμενος του Ταμείου, με 83 δισ. ευρώ, έχει λάβει μέχρι τώρα μόλις 340.000.000 ευρώ. Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμφανίζονται, πάντως, καθησυχαστικοί, εκτιμώντας ότι μέχρι το τέλος του έτους θα έχει εκταμιευτεί το 54% των πόρων του Ταμείου.
Η δημιουργία του Ταμείου, ως απάντηση στην κρίση της πανδημίας, διέλυσε το ταμπού της αποφυγής ανάληψης κοινού χρέους από τα κράτη-μέλη. Τώρα, όμως, όσοι μπορούν να δανείζονται φθηνότερα μόνοι τους, προτιμούν να αποφεύγουν την άντληση πόρων από το Ταμείο, καθώς αυτή συνοδεύεται με προϋποθέσεις. Προκειμένου να λάβουν τη χρηματοδότηση τα κράτη-μέλη, οφείλουν να καταθέσουν ένα Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (το αντίστοιχο του Ελλάδα 2.0), που περιγράφει πώς θα αξιοποιηθούν οι πόροι και σειρά μεταρρυθμίσεων που θα προωθηθούν.
Πολλές κυβερνήσεις θεωρούν ότι η Κομισιόν χρησιμοποιεί το Ταμείο ως εργαλείο για να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις που εκείνη θεωρεί σωστές (π.χ. στο ασφαλιστικό σύστημα ή στην απονομή της δικαιοσύνης) αλλά όχι απαραίτητα και όλα τα κράτη-μέλη. Τα ορόσημα που αναφέρονται στα Εθνικά Σχέδια θυμίζουν σε πολλούς τα «προαπαιτούμενα» των μνημονίων για να καταβληθούν οι δόσεις των δανείων προς την Ελλάδα. Εφόσον τελικά η λειτουργία του Ταμείου δεν δικαιώσει τις προσδοκίες, οι πολέμιοι των ευρωομολόγων θα αποκτήσουν ένα ισχυρό επιχείρημα.
