Με την εκλογή του διαδόχου του Τόμας Μπαχ και δέκατου προέδρου της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, που έχει προγραμματιστεί σήμερα στο πλαίσιο της 144ης Συνόδου στο Κόστα Ναβαρίνο, η μνήμη επαναφέρει τέσσερις ηγέτες του ολυμπιακού κινήματος, οι οποίοι, όχι απαραίτητα για θετικούς λόγους, έμειναν στην ιστορία.
Από την ίδρυσή της το 1894 εννέα πρόεδροι έχουν αναλάβει τα ηνία της ΔΟΕ. Πρόκειται για τους Δημήτριο Βικέλα (1894-1896), Πιερ ντε Κουμπερτέν (1896-1925), Ανρί ντε Μπαγιέ Λατούρ (1925-1942), Σίγκφριντ Έντστρομ (1946-1952), Έιβερι Μπράντεζ (1952-1972), Λόρδο Μάικλ Κιλάνιν (1972-1980), Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ (1980-2001), Ζακ Ρογκ (2001-2013) και Τόμας Μπαχ (2013-2025). Μόνο Δυτικοί δηλαδή, καμία γυναίκα και μόλις τρεις Ολυμπιονίκες. Καθένας από αυτούς έχει αφήσει το στίγμα του στο ολυμπιακό κίνημα, αντιμετωπίζοντας πολιτικές κρίσεις, πολέμους και μποϊκοτάζ. Τέσσερις από αυτούς προκάλεσαν μεγάλες… συζητήσεις.
Ο βαρόνος
Ο βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν (1896-1925), ένας Γάλλος αριστοκράτης, θεωρείται ο αναβιωτής των σύγχρονων Αγώνων. Υπό την ηγεσία του η ΔΟΕ καθιέρωσε τις θεμελιώδεις αρχές του Ολυμπισμού. Ο Κουμπερτέν δημιούργησε επίσης το ολυμπιακό έμβλημα των πέντε αλληλένδετων δακτυλίων, καθιέρωσε το σύνθημα «Citius, Altius, Fortius» («πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνατά») και υπερασπίστηκε την ιερή αρχή του αποκλεισμού της πολιτικής από τους Αγώνες.
Θεωρήθηκε όμως και ένας φανατικός αποικιοκράτης που πίστευε στη φυλετική ανωτερότητα των λευκών και εναντιώθηκε στη συμμετοχή των γυναικών σε δημόσιους αθλητικούς αγώνες. Ο βαρόνος, του οποίου η καρδιά έχει ταφεί στην Αρχαία Ολυμπία κατόπιν δικής του επιθυμίας, ήταν επίσης πολέμιος -και μάλιστα φανατικός- της ιδέας οι Αγώνες να διεξάγονται μόνιμα στην Ελλάδα.
Ο φιλοναζί
Οι ευαισθησίες του Αμερικανού επιχειρηματία Έιβερι Μπράντεζ (1952-1972) όσον αφορά την Ακροδεξιά, συμπεριλαμβανομένης μίας φιλοναζιστικής ομιλίας που εκφώνησε μετά την επιστροφή του από τους Αγώνες του Βερολίνου το 1936, επισκίασαν τη θητεία του. Η Γερμανία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία του εντός της ΔΟΕ. Εξελέγη μέλος το 1936 στο Βερολίνο και η θητεία του ως προέδρου έληξε με την τρομοκρατική επίθεση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972.
Είχε το «προνόμιο» να εμφανιστεί στις σελίδες του πολυβραβευμένου αστυνομικού μυθιστορήματος «If The Dead Rise Not» του Σκωτσέζου Φίλιπ Κερ, στο οποίο γίνεται εκτενής αναφορά στα φιλοναζιστικά αισθήματά του. Ως επικεφαλής της ΔΟΕ, ο Μπράντεζ πίεσε την ομάδα των ΗΠΑ να εκδιώξει τους αθλητές Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλο μετά τη συμβολική διαμαρτυρία τους με τις υψωμένες γροθιές στο Μεξικό το 1968. Χαρακτήρισε τη σκηνή ως «κακή διαδήλωση των μαύρων ενάντια στην αμερικανική σημαία». Κατά τη διάρκεια των Αγώνων του Μονάχου το 1972, ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε τη σφαγή 11 Ισραηλινών ομήρων από την παλαιστινιακή τρομοκρατική ομάδα «Μαύρος Σεπτέμβρης» επικρίθηκε έντονα. Παρά τις διαμαρτυρίες αξιωματούχων, ο Μπράντεζ δήλωσε απλώς: «Οι Αγώνες πρέπει να συνεχιστούν». Και έγιναν κανονικά.
Ο λόρδος
Ο Λόρδος Μάικλ Κιλάνιν (1972-1980) ανέλαβε τα καθήκοντά του σε μια δύσκολη περίοδο που χαρακτηρίστηκε από πολιτικά μποϊκοτάζ. Ο προκάτοχός του, Έιβερι Μπράντεζ, αρνήθηκε να τον ψηφίσει, πιστεύοντας ότι δεν είχε το πνευματικό βάρος που απαιτείται για να διατηρήσει το ολυμπιακό κίνημα υγιές. Ο Κιλάνιν απάντησε ότι η ΔΟΕ ήταν στάσιμη για δύο δεκαετίες υπό την ηγεσία του Αμερικανού. Ο δημοσιογράφος από την Ιρλανδία είχε συμμετάσχει στον σχεδιασμό των αποβάσεων της D-Day κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτές οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θεωρούνται μερικές από τις πιο περίπλοκες και σημαντικές στην ιστορία, σηματοδοτώντας την αρχή της απελευθέρωσης της Δυτικής Ευρώπης από τη ναζιστική κατοχή. Να είσαι μέλος αυτής της ομάδας απαιτούσε ένα εξαιρετικό επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων. Ωστόσο, ο Κιλάνιν στη διάρκεια της οκταετούς θητείας του βίωσε πρωτοφανείς για το ολυμπιακό κίνημα κρίσεις. Οι Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976 ήταν μια οικονομική καταστροφή και αρκετές αφρικανικές χώρες τούς μποϊκόταραν σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της Νέας Ζηλανδίας, της οποίας η ομάδα ράγκμπι είχε παίξει στη Νότια Αφρική την εποχή του απαρτχάιντ. Τέσσερα χρόνια αργότερα οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα έθνη μποϊκόταραν τους Αγώνες της Μόσχας ως απάντηση στη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν.
Ο κύριος «Ατενς»
O πρώην υπουργός Αθλητισμού της Ισπανίας του δικτάτορα Φρανσίσκο Φράνκο, ο Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ-ι-Τορέγιο, αντιμετώπισε το μποϊκοτάζ από το μεγαλύτερο μέρος του ανατολικού μπλοκ στους Αγώνες του Λος Άντζελες το 1984 ως αντίποινα για το μποϊκοτάζ της Μόσχας. Όμως, επί των ημερών του τα έσοδα της ΔΟΕ εκτινάχθηκαν σε δυσθεώρητα ύψη, χάρη στις συμφωνίες για τα τηλεοπτικά δικαιώματα και το πρόγραμμα του 1985 για μεγάλους χορηγούς. Το τελευταίο μέρος της θητείας του επισκιάστηκε από το σκάνδαλο εξαγοράς ψήφων γύρω από την ανάθεση στο Σολτ Λέικ Σίτι των Χειμερινών Αγώνων του 2002.
Έξι μέλη εκδιώχθηκαν και ο Σάμαρανκ παραδέχθηκε το 2001 ότι το μποϊκοτάζ του Λος Άντζελες και το σκάνδαλο του Σολτ Λέικ Σίτι ήταν οι πιο δύσκολοι «μήνες και εβδομάδες της προεδρίας του». «Η κληρονομιά που μας άφησε είναι ότι έχουμε Ολυμπιακούς Αγώνες», δήλωσε το πρώην στέλεχος μάρκετινγκ της ΔΟΕ Τέρενς Μπερνς και εξήγησε: «Τους έσωσε από οικονομική και πολιτική καταστροφή». Βέβαια, για τους περισσότερους Έλληνες είναι απλώς ο άνθρωπος που στις 5 Σεπτεμβρίου 1997 διάβασε «Άτενς» ανοίγοντας τον φάκελο στη Λωζάννη και η Αθήνα επελέγη να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
Εφημερίδα Απογευματινή
Διαβάστε επίσης:
Κ. Τασούλας από Αρχαία Ολυμπία: «Ιερή υποχρέωση η διατήρηση της ολυμπιακής κληρονομιάς»
