Και άλλη φορά από αυτή εδώ τη θέση έχω γράψει για τη σύγχυση της κοινωνίας. Οφείλω να διευκρινίσω ότι αυτό δεν οφείλεται μόνο σε μια αντιφατική πολιτική επιχειρηματολογία που διατυπώνεται κυρίως από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Οφείλεται και στην άγνοια της κοινωνίας, και για την ακρίβεια στη δυσανεξία σημαντικού τμήματός της να πληροφορηθεί λεπτομέρειες ή για το βάθος των πραγμάτων που καλείται να κρίνει, απαντώντας σε σχετικές ερωτήσεις στις δημοσκοπήσεις.
Σε μία από τις πιο πρόσφατες έρευνες της κοινής γνώμης και σε ερώτημα που αναφέρεται στην εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης, η πλειοψηφία απαντά ότι την κρίνει αρνητικά. Όχι με μεγάλη διαφορά από τις θετικές γνώμες, πάντως αρνητικά. Είμαι βέβαιος όμως ότι αν συμπληρωνόταν η ερώτηση αυτή με μία άλλη που θα περιελάμβανε ένα «γιατί», μάλλον είναι βέβαιο ότι ένα μεγάλο τμήμα της αρνητικής αυτής πλειοψηφίας θα αδυνατούσε να απαντήσει, ένα άλλο τμήμα θα έλεγε κάποια ασυναρτησία και ίσως ένα ακόμη να απαντούσε με κάτι ανυπόστατο.
Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ενδεχομένως σημεία της εξωτερικής πολιτικής που θα μπορούσαν να είναι αντικείμενο κριτικής, απλώς οι ερωτώμενοι το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μπορούσαν να τα διατυπώσουν. Επίσης, δεν θα πρέπει να αποκλείεται οι αρνητικές γνώμες, στον ειδικό αυτό κυβερνητικό τομέα, να επηρεάζονται από το γενικότερο συναίσθημα, που διατυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, μιας κοινωνικής δυσφορίας με αφορμή θέματα της καθημερινότητας, ειδικά μάλιστα αν δεν μπορούν οι ερωτώμενοι να εξειδικεύσουν τους λόγους για τους οποίους απαντούν αρνητικά.
Το ότι κατά τα άλλα υπάρχει κολοσσιαία απόσταση μεταξύ του πρωθυπουργού και των λοιπών πολιτικών αρχηγών ως προς το ποιον προτιμάει η κοινή γνώμη να εκπροσωπεί τη χώρα στην Ευρώπη και γενικώς στο εξωτερικό, αυτό δεν αρκεί για να δικαιολογήσει την άγνοια του κόσμου να εντρυφήσει περισσότερο σε θέματα της χώρας, όπως λ.χ. η εξωτερική πολιτική.
Το συμπέρασμα είναι κατ’ αρχάς ότι κρίσεις που διατυπώνονται με ελλιπή γνώση μιας πραγματικότητας και των παραμέτρων της είναι αμφισβητήσιμες. Από την άλλη πλευρά όμως δεν είναι δυνατόν να μη ληφθεί υπόψη η βάσιμη υποψία ότι τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων μπορεί να επηρεάζουν μερίδα της κοινωνίας που θα ήθελε να συνταχθεί με την πλειοψηφία. Ίσως όχι πάντα αλλά θα ήταν μάλλον επιπόλαιο να παραγνωριστεί και αυτό το ενδεχόμενο, ειδικώς μάλιστα όσον αφορά συμπολίτες μας ευεπίφορους στον επηρεασμό.
Η ψήφος των πολιτών παραμένει ένα ισχυρό όπλο των κοινωνιών στις δημοκρατίες. Μπορεί όμως να «εκπυρσοκροτήσει» στα χέρια τους, αν κατά τη χρησιμοποίησή του δεν ξέρουν πώς και γιατί πυροβολούν. Σε τελευταία ανάλυση, έχουμε δει πώς γίνεται λαοί «να αυτοκτονούν» από ασύγγνωστη άγνοια. Και όταν μετανιώνουν, είναι συνήθως αργά για να αποτρέψουν τη σε βάρος τους βλάβη…
