Η ομιλία αυτή καθαυτή του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι ντι Βανς, στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, δεν αντέχει στα σοβαρά σε πολλή κριτική. Ήθελε προφανώς να περάσει ένα σαφές και καθαρό μήνυμα ότι οι διατλαντικές σχέσεις έχουν αλλάξει απότομα και ριζικά, ότι η Ουάσινγκτον δεν αντιμετωπίζει πλέον την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά παράλληλα να στείλει και ένα έμμεσο μήνυμα υποστήριξης σε υπερσυντηρητικά, εθνικιστικά και άλλα φίλια κόμματα της Ευρώπης – ότι οι ΗΠΑ είναι πολιτικά στο πλευρό τους.
Ο τρόπος που επέλεξε να το κάνει αυτό είναι βέβαια άλλο θέμα. Σε διεθνές φόρουμ για την ασφάλεια και εν μέσω δύο πολέμων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, δεν είπε κουβέντα για τα φλέγοντα αυτά ζητήματα. Δεν μάθαμε δηλαδή -όπως εύλογα αναμέναμε-, πώς τα αντιμετωπίζει η νέα αμερικανική κυβέρνηση και ποια πολιτική σκοπεύει να ακολουθήσει σε αδρές γραμμές ή τι ζητάει από τους συμμάχους της στην Ευρώπη.
Μάθαμε, όμως, ότι «στην Ουάσινγκτον υπάρχει καινούργιος σερίφης στην πόλη». Επί λέξει. Είδαμε επίσης τον αντιπρόεδρο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έκανε πολιτικά και νομικά ό,τι μπορούσε για να ακυρώσει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2020, να καταγγέλλει την Ευρώπη επειδή στη Ρουμανία το δικαστήριο ακύρωσε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών. Τον είδαμε να αποκαλεί «κομισάριους» τους επιτρόπους της ΕΕ, παρομοιάζοντάς τους εμμέσως πλην σαφώς με τους κυβερνώντες τη Σοβιετική Ένωση (πιο κάτω στην ομιλία του -ουσιαστικά- έκανε ανοιχτά τη σύγκριση της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ΕΣΣΔ). Να αναπαράγει μια εμφανώς ψευδή είδηση, ότι δήθεν στη Σκοτία απαγορεύουν διά νόμου στον κόσμο να προσεύχεται ιδιωτικά μέσα στο σπίτι του, όταν αυτό είναι κοντά σε κλινική αμβλώσεων! Να εκφωνεί γενικώς μια ομιλία που θα ήταν ίσως ταιριαστή σε έναν ηγέτη αντιπολιτευόμενου κόμματος σε κάποιο από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά δύσκολα θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί κανείς ότι θα την εκφωνεί ο αναπληρωτής ηγέτης της υπερδύναμης.
Το περιεχόμενο, όμως, δεν αντέχει στ’ αλήθεια σε σοβαρή κριτική και πρέπει ίσως όλοι να σταθούν περισσότερο στο μήνυμα που ήθελε να περάσει. Και να το διαβάσουν σωστά: Οι ΗΠΑ θεωρούν ισότιμους και ισάξιους «παίκτες» τη Ρωσία, την Κίνα, μπορεί και κάποιες ακόμα μεγάλες δυνάμεις, όχι όμως την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεγάλο κομμάτι των εγγυήσεων ασφαλείας που παρείχαν στην Ευρώπη, μαζί και με τη χρηματοδότηση μιας σειράς προγραμμάτων, θα αποτελέσει σύντομα παρελθόν ή θα περικοπεί δραστικά. Κόμματα ευρωσκεπτικιστικά, υπερσυντηρητικά και ακροδεξιά θα τύχουν ευνοϊκής αντιμετώπισης και υποστήριξης από την Ουάσινγκτον.
Το εγχείρημα της ένωσης όλων αυτών των πολιτικών δυνάμεων, που δεν προχώρησε πριν από τις τελευταίες ευρωεκλογές, ίσως, αποκτήσει νέα δυναμική πλέον, με τις «ευλογίες» του Ντόναλντ Τραμπ, του Τζέι ντι Βανς και του Έλον Μασκ. Θυμίζουμε, καθώς πολλοί μοιάζει ήδη να το έχουν ξεχάσει, ότι πριν από την ευρωκάλπη του περασμένου Ιουνίου, η Μαρίν Λεπέν απηύθυνε πρόσκληση στην πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, να αφήσουν στην άκρη τις διαφορές τους, να ενώσουν το συντηρητικό ECR και το ακροδεξιό ID, και ίσως και κάποια άλλα μικρά κόμματα, και να δημιουργήσουν ένα κόμμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο -υπό προϋποθέσεις- θα μπορούσε να κερδίσει την πρωτιά. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, αγκάλιασε αμέσως την πρωτοβουλία αυτή, λέγοντας τότε ότι «το μέλλον της ομάδας της εθνικής κυριαρχίας στην Ευρώπη και της Δεξιάς γενικά βρίσκεται τώρα στα χέρια δύο γυναικών».
Κόμματα με εμφανώς (ή λιγότερο εμφανώς) φιλορωσική στάση, που -μεταξύ άλλων- αντιτίθενται σφόδρα στην περαιτέρω εμβάθυνση και την ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα αναζητήσουν -και πιθανώς θα λάβουν- την υποστήριξη, άμεση ή έμμεση, των Ηνωμένων Πολιτειών: από την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που ήδη την έχει λάβει ενόψει των εκλογών αυτής της Κυριακής, μέχρι τον Εθνικό Συναγερμό της κυρίας Λεπέν ενόψει των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία το 2027.
Η αντίδραση Ευρωπαίων ηγετών στην ομιλία Βανς από μόνη της δεν λέει πολλά. Τα σοβαρά ερωτήματα είναι άλλα: Έχει ισχύ η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να ηγηθεί συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, τώρα που πια έχει συμπληρώσει κοντά έξι χρόνια στο τιμόνι της Κομισιόν; Μπορεί ένα άτυπο, έστω, «διευθυντήριο» πέντε έξι κρατών να αντικαταστήσει τον ασθμαίνοντα γαλλογερμανικό άξονα και να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό για την Ευρωπαϊκή Ένωση; Θα κάνουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάτι παραπάνω με τις εκθέσεις Λέτα και Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, εκτός από το να τις εκθειάζουν; Σύντομα θα απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά. Αν οι απαντήσεις θα είναι ικανοποιητικές, αυτό είναι βέβαια ένα άλλο ζήτημα.
Αναδημοσίευση εφημερίδα Απογευματινή
