Για τα Τέμπη εκ νέου η θεματική μας. Υπάρχει καταρχάς το αίτημα για ορθή και πλήρη απονομή δικαιοσύνης. Πάνδημο, αν μου επιτρέπεται η γενίκευση. Αν και πολυσύνθετο ζήτημα, με πολλές βασανιστικές τεχνικές λεπτομέρειες, στον πυρήνα του είναι ένα δυαδικό σύστημα στην πιο απλή του μορφή, 0 και 1 δηλαδή. Δύο επιλογές, δύο απαντήσεις σε κάθε ερώτημα. Έγινε μοιραίο ανθρώπινο λάθος και φέρει βαριά ευθύνη ο σταθμάρχης; Ναι ή όχι; Κατά πάσα πιθανότητα, ναι. Ευθύνεται και ο μηχανοδηγός; Πιθανότατα, εξετάζεται ωστόσο. Υπήρχαν πρωτόκολλα επικοινωνίας μεταξύ μηχανοδηγού και σταθμάρχη και εφαρμόζονταν σωστά;
Η προφανής απάντηση είναι όχι, επομένως το επόμενο βήμα είναι ποιος έχει την ευθύνη να ελέγχει την εφαρμογή των πρωτοκόλλων αυτών και αν αυτός που την έχει έκανε σωστά τη δουλειά του. Υπάρχει μήπως και πιο πάνω από αυτόν μία εθνική ή ευρωπαϊκή Αρχή που ελέγχει τον ελέγχοντα; Θα διερευνηθεί και αυτό, αν η εν λόγω Αρχή είχε πράξει τα δέοντα και, αν όχι, γιατί.
Πάμε πίσω στον σταθμάρχη: Είχε καταρχάς τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα και την απαραίτητη εκπαίδευση για να τοποθετηθεί στη θέση αυτή; Διαφορετικός ο υπεύθυνος πίσω από καθένα από αυτά τα ερωτήματα, διαφορετικές και οι ευθύνες. Υπαρκτές ωστόσο. Και σχετικά εύκολα εντοπίσιμες. Πάμε και στο πιο κρίσιμο: Παρά το ανθρώπινο λάθος, υπήρχαν τα ηλεκτρονικά και άλλα σύγχρονα τεχνολογικά συστήματα εν λειτουργία που θα μπορούσαν να αποτρέψουν το σιδηροδρομικό δυστύχημα, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση; Δυαδικό το σύστημα και εδώ: Είτε υπήρχαν είτε δεν υπήρχαν. Είτε φταίει μόνο η τότε διοίκηση του οργανισμού σιδηροδρόμων είτε και οι προηγούμενες.
Η ευθύνη σταματάει σε αυτές ή φτάνει και στις πολιτικές ηγεσίες στις οποίες αναφέρονταν και σε τι βάθος χρόνου; Εδώ κάθε μάνατζερ του δημόσιου οργανισμού, εργολάβος και υπεργολάβος, ίσως δε και κάθε αρμόδιος υπουργός και υφυπουργός, θα πρέπει να δώσει τις σχετικές απαντήσεις με την αντίστοιχη τεκμηρίωση. Αν είχε δείξει δηλαδή την απαιτούμενη επιμέλεια και είχε προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για να προχωρήσει το έργο μέσα στα συμφωνημένα χρονοδιαγράμματα και για να ολοκληρωθεί έγκαιρα. 0: Τα είχε κάνει όλα σωστά. 1: Είχε κάνει λάθη ή και παραλείψεις, που συνέβαλαν στο μοιραίο αποτέλεσμα της 28ης Φεβρουαρίου του 2023. Ανεξάρτητα από το ανθρώπινο σφάλμα και τις τυχόν λανθασμένες πράξεις και παραλείψεις διοικήσεων φορέων ή και πολιτικών ηγεσιών υπουργείων, υπήρξε φορτίο σε οποιαδήποτε από τις δύο αμαξοστοιχίες ή ακόμα και το παραμικρό ηλεκτρολογικό πρόβλημα, που δυνάμωσαν την έκρηξη και επιτάχυναν τη φωτιά κι έτσι χάθηκαν επιπλέον ανθρώπινες ζωές; Δύσκολο -αλλά όχι ακατόρθωτο- να αποδειχθεί. Στον πυρήνα της η απάντηση κρύβει και πάλι είτε ένα ναι είτε ένα όχι.
Το τι έγινε και τι όχι στη συνέχεια, μετά το τραγικό δυστύχημα δηλαδή, απασχολούν και αυτά την κοινή γνώμη και ίσως απασχολήσουν και τη Δικαιοσύνη, σε δεύτερο επίπεδο: Για να τεκμηριωθεί ενδεχόμενη συγκάλυψη, πρέπει πρώτα να τεκμηριωθεί το αντικείμενο που δυνητικά επιχειρήθηκε να συγκαλυφθεί, κάτι δηλαδή από τα προηγούμενα που αναφέραμε. Και όλα τα παραπάνω πρέπει επίσης να έχουν, το καθένα ξεχωριστά, ποινικό ενδιαφέρον, να εμπίπτουν δηλαδή σε ένα από τα αδικήματα που περιγράφει ο ποινικός μας κώδικας. Μπορεί να έγινε εδώ μια κάπως απλοϊκή καταγραφή, στο τέλος ωστόσο, αυτός είναι ουσιαστικά ένας βασικός οδικός χάρτης για τη διερεύνηση των αιτιών του δυστυχήματος. Καθένα όμως από τα παραπάνω ερωτήματα χρειάζεται τόνους ανάλυσης και έρευνας από πίσω για να απαντηθεί. Και να απαντηθεί με τρόπο μάλιστα που δεν θα αφήνει κανένα ίχνος αμφισβήτησης από καλόπιστους τρίτους.
Θα χρειαστεί χρόνος. Πολύς. Ας μην πάρουμε ως παράδειγμα το Μάτι, που η πρωτόδικη απόφαση αναμένεται να εκδοθεί επτά χρόνια μετά τη φονική πυρκαγιά. Ας δούμε μια περίπτωση από ένα προηγμένο και σίγουρα ταχύτερο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, το αγγλικό. Το 2017, συνολικά 72 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τη φωτιά που ξέσπασε στον Πύργο Γκρένφελ στο δυτικό Λονδίνο. Για τη σύνταξη του πορίσματος διεξήχθησαν περισσότερες από 300 δημόσιες ακροάσεις και εξετάστηκαν σχεδόν 1.600 καταθέσεις από μάρτυρες, με το πρώτο πόρισμα να παρουσιάζεται το 2019 και το τελικό το 2024. Οι κατηγορίες θα απαγγελθούν στο τέλος του 2026 και η δίκη προγραμματίζεται να ξεκινήσει το 2027, δέκα ολόκληρα χρόνια μετά τη θανατηφόρα πυρκαγιά. Άγνωστο δε πότε θα τελειώσει. Χρειάζεται υπομονή. Και σίγουρα δεν χρειάζεται να ποτίζεται ο δημόσιος διάλογος από άλλο δηλητήριο, από όσους έχουν άποψη επί του θέματος δυσανάλογα ισχυρή σε σχέση με την πραγματική τους γνώση επί αυτού και πιθανώς κίνητρα όχι τόσο αγνά και ειλικρινή.
Εφημερίδα Απογευματινή
