Το καινούργιο «φρούτο» έφτασε από τον πάλαι ποτέ λεγόμενο νέο κόσμο στον παλιό: «Make Europe Great Again» (MEGA). Το «φρούτο» που καλλιεργήθηκε -ως «Make America Great Again» (MAGA)- στη Νέα Υόρκη, όπου μεγάλωσε και ζούσε ο Ντόναλντ Τραμπ, στη Φλόριντα, όπου είναι το περιβόητο εξοχικό του και στο Τέξας, όπου διαμένει ο προεδρικός φίλος και συνεργάτης Έλον Μασκ.
Δεν φύτρωσε στην Ευρώπη ξαφνικά: το χρησιμοποίησε ως σλόγκαν της ουγγρικής προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης πέρυσι ο Βίκτορ Όρμπαν – επίσης εκ των θαυμαστών του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Το πόσταρε στο X (πρώην Twitter) ο ιδιοκτήτης του κ. Μασκ πριν από μερικές εβδομάδες, όταν ξεκίνησε να υποστηρίζει το γερμανικό AfD (το οποίο πέταξαν έξω από το ευρωπαϊκό κόμμα ID η Μαρίν Λεπέν και ο Ματέο Σαλβίνι, γιατί το έβρισκαν πολύ ακραίο). Το αξιοποίησε σε νέα του ανάρτηση μόλις προχθές ο κ. Μασκ, αναπαράγοντας ένα βίντεο του Κύπριου ευρωβουλευτή Φειδία Παναγιώτου.
Αυτή η αόριστη επίκληση ενός εξιδανικευμένου παρελθόντος, μιας μαγικής εποχής στην οποία θα έπρεπε να επιστρέψουμε, είναι ίσως από τα πλέον χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ρεύματος του λαϊκισμού που σαρώνει στη Δύση τα τελευταία χρόνια. Να κάνουμε, λοιπόν, την Ευρώπη μεγάλη ξανά. Σπουδαία και πάλι! Ας μη σταθούμε στο ποιοι είμαστε εμείς, ποιοι ακριβώς θα κάνουν την ήπειρό μας σπουδαία. Ας σταθούμε στο «ξανά». Πότε ήταν μεγάλη και σπουδαία η Ευρώπη; Ποια είναι αυτή η περίοδος που νοσταλγούμε και την οποία θα μας δώσουν πίσω το AfD, ο κ. Παναγιώτου και οι λοιπές -όχι και τόσο- δημοκρατικές δυνάμεις;
Μήπως το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με τον Κριμαϊκό Πόλεμο, τους πολέμους της ιταλικής και της γερμανικής ενοποίησης, τον αυστροπρωσικό πόλεμο κ.ά.; Σίγουρα όχι. Μήπως η συνέχεια, με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που άφησε πίσω του χώρες ρημαγμένες, οικονομίες κατεστραμμένες και πάνω από δέκα εκατομμύρια νεκρούς; Αποκλείεται να εννοούν αυτό. Παρά τον πρόσφατο ναζιστικό χαιρετισμό του, αποκλείεται επίσης να αναφέρεται ο κ. Μασκ στην εποχή του Μεσοπολέμου, με την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Ισπανία και αλλού, καθώς και τη φτώχεια και την ανέχεια σε πλατιά στρώματα του πληθυσμού. Καλύψαμε ήδη μια περίοδο σχεδόν ενός ολόκληρου αιώνα και φτάνουμε στο ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και τους νεκρούς συνολικά να ξεπερνάνε τα εβδομήντα εκατομμύρια. Σίγουρα ούτε τότε η Ευρώπη ήταν σπουδαία – κάθε άλλο μάλιστα.
Φτάνουμε, λοιπόν, στο 1957 και τη Συνθήκη της Ρώμης, με την οποία ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) από τους εκπροσώπους του Βελγίου, της Δυτικής Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας. Πράγματι κάτι σπουδαίο, που εξελίχθηκε αργότερα σε πολύ σπουδαιότερο, αλλά περιείχε ένα κομμάτι μόνο της Ευρώπης, τα πιο προηγμένα και πλούσια κράτη της ηπείρου. Άρα όλη την περίοδο αυτή, μέχρι τη δεκαετία του ’80, η Ευρώπη δεν ήταν σπουδαία, αλλά γινόταν κάτι σπουδαίο σίγουρα σε ένα κλειστό κλαμπ πλούσιων ή αρκετά εύπορων χωρών. Ας μη σταθούμε ίσως στο πόσο καλή και σπουδαία ήταν η Ευρώπη τις πρώτες δύο δεκαετίες μετά την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ, όταν μοίραζε αφειδώς κοινοτικό χρήμα στη χώρα μας (και σε άλλες βέβαια) και ένα μεγάλο κομμάτι των πόρων που προέρχονταν από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους κατασπαταλείτο χωρίς αντίκρισμα στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας…
Τότε όμως, λένε πολλοί, υπήρχε η Ευρώπη των εθνών-κρατών και της εθνικής κυριαρχίας. Αν μη τι άλλο, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1986 και η Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992 δεν υποστηρίζουν τη ρητορική αυτή. Ούτε το «όχι, όχι, όχι» που απάντησε η Μάργκαρετ Θάτσερ στον Ζακ Ντελόρ το 1990 και στην προσπάθειά του για περαιτέρω εμβάθυνση και ενοποίηση της ΕΟΚ. Δύο χρόνια νωρίτερα η σιδηρά κυρία της Μεγάλης Βρετανίας είχε κάνει μάλιστα λόγο για ένα «ευρωπαϊκό υπερκράτος που ασκεί μια νέα κυριαρχία από τις Βρυξέλλες». Η δεκαετία του ’90, επίσης, ξεκίνησε με τον εμφύλιο πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία και έκλεισε με τον βομβαρδισμό της Σερβίας, με τη στάση της ΕΕ όλο αυτό το διάστημα -πλην της γενναίας ανθρωπιστικής βοήθειας- να είναι από αμήχανη έως αμφιλεγόμενη.
Ποια είναι λοιπόν η περίοδος που η Ευρώπη ήταν «great» και πρέπει να γίνει έτσι «again»; Μάλλον, για να είμαστε ειλικρινείς, δεν υπήρξε ποτέ. Όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που το εννοούν από τον Έλον Μασκ μέχρι την Αλίς Βάιντελ του AfD ή τους εν Ελλάδι θαυμαστές και μιμητές τους. Είναι ένας καμβάς που επίτηδες μένει λευκός, για να ζωγραφίζει πάνω του κάθε ψηφοφόρος τη δική του νοσταλγική εποχή ή τις αναμνήσεις του – υπαρκτές ή φανταστικές. Περισσότερα προσεχώς, καθώς είναι περίπου βέβαιο ότι οι υποψήφιοι καλλιεργητές του «MEGA» θα πολλαπλασιάζονται, με ταχείς μάλιστα ρυθμούς.
Εφημερίδα Απογευματινή
