Αν κάτι γνωρίζουν καλά οι Αμερικανοί, αυτό είναι η σόουμπιζ, μια λάμψη από την οποία φροντίζουν διαχρονικά να δίνουν και κατά την τελετή ορκωμοσίας των νέων προέδρων. Είναι η τελετή που γίνεται κατά την ανάληψη των καθηκόντων του εκάστοτε προέδρου των ΗΠΑ, η οποία από το 1937 πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια, στις 20 Ιανουαρίου, στον περιβάλλοντα χώρο του Καπιτωλίου. Και όπως θα ανέμενε κανείς, τουλάχιστον τα τελευταία (πολλά) χρόνια προσελκύει το παγκόσμιο ενδιαφέρον.
Πάντως, η πρώτη τελετή έγινε στις 30 Απριλίου 1789 στη Νέα Υόρκη (τότε πρωτεύουσα της χώρας), όταν ο Τζορτζ Ουάσινγκτον ορκίστηκε πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ. Κατά κανόνα, η τελετή ανάληψης των καθηκόντων τού νέου προέδρου πλαισιώνεται από επίσημους χορούς, πάρτι και συναυλίες – αλλά όχι πάντα…
Για την Ιστορία, ο Φράνκλιν Ρούζβελτ είναι ο μόνος πρόεδρος που ορκίστηκε τέσσερις φορές, λόγω των συνεχόμενων θητειών του (20 Ιανουαρίου 1933, 1937, 1941 & 1945). Η πρώτη τελετή έγινε σε μια περίοδο τεράστιας οικονομικής κρίσης, στο απόγειο της Μεγάλης Ύφεσης. Ο Ρούζβελτ τότε εκφώνησε την ιστορική του ομιλία, η οποία περιλάμβανε τη διάσημη φράση: «Το μόνο που πρέπει να φοβόμαστε είναι ο ίδιος ο φόβος». Η Marine Band των ΗΠΑ έπαιξε πατριωτικά τραγούδια, ενώ ο ύμνος «God Bless America» τραγουδήθηκε από μια μικρή χορωδία.
Η τελετή έγινε με απλότητα, με έμφαση στο μήνυμα αναγέννησης και θάρρους απέναντι στις δυσκολίες. Αλλά η τέταρτη και τελευταία ορκωμοσία του Ρούζβελτ έμελλε να είναι η πιο σύντομη στην αμερικανική ιστορία, καθώς πραγματοποιήθηκε στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Ρούζβελτ ήταν ήδη σε κακή κατάσταση υγείας και πέθανε λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1945. Η τελετή έγινε στον Λευκό Οίκο, αντί για το Καπιτώλιο, λόγω της λιτότητας και των πολεμικών συνθηκών.
Οι 559 λέξεις στο JFK
Η ομιλία του Ρούζβελτ περιελάμβανε μόλις 559 λέξεις, επικεντρωμένη στη νίκη του πολέμου και την ελπίδα για ειρήνη. Η Marine Band έπαιξε μόνο λίγα τραγούδια.
Απ’ την άλλη, η τελετή ορκωμοσίας του Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι στις 20 Ιανουαρίου 1961 ήταν γεμάτη με αξιοσημείωτες καλλιτεχνικές και πολιτιστικές στιγμές. Ένα από τα κυριότερα καλλιτεχνικά γεγονότα ήταν η ερμηνεία του εθνικού ύμνου από τη θρυλική κοντράλτο Marian Anderson, η οποία ήταν μια πρωτοποριακή προσωπικότητα για τα πολιτικά και φυλετικά δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ερμηνεία της Anderson του εθνικού ύμνου άνοιξε την τελετή, αποτελώντας μια συγκινητική στιγμή που έδωσε έμφαση στην ενότητα και την πρόοδο. Ο διάσημος ποιητής Ρόμπερτ Φροστ, με τη σειρά του, συμμετείχε διαβάζοντας το ποίημα του «The Gift Outright». Αλλά, το φως του ήλιου εμπόδισε τον Φροστ να διαβάσει ένα νέο ποίημα που είχε γράψει για την περίσταση, οπότε το απήγγειλε από μνήμης – συμβαίνουν και αυτά!
Όσο για τον λόγο που εκφώνησε ο Κένεντι κατά την τελετή ορκωμοσίας, ήταν εμπνευσμένος, υπερκομματικός και ενωτικός – όσο ποτέ άλλοτε. Η φράση: «Μη ρωτάτε τι μπορεί να κάνει η χώρα για εσάς – ρωτήστε τι μπορείτε να κάνετε εσείς για τη χώρα σας» έχει μείνει στην ιστορία. Η συγκεκριμένη τελετή σηματοδότησε μια εποχή ανανέωσης για την Αμερική, καθώς ο Κένεντι έφερε μαζί του ένα νέο πνεύμα αισιοδοξίας και πολιτιστικής άνθησης.
Οι καλλιτεχνικές και λογοτεχνικές συμμετοχές ενίσχυσαν το όραμα του προέδρου για την ενότητα και την πρόοδο, καθιστώντας την ορκωμοσία του ορόσημο στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ώσπου ήρθε η δολοφονία του, στις 22 Νοεμβρίου 1963, να βάλει ένα πρόωρο, βίαιο και ανάξιο τέλος σε αυτήν την εποχή.
Πατριωτισμός και «Watergate»
Η τελετή ορκωμοσίας του Λύντον Τζόνσον στις 20 Ιανουαρίου 1965 ήταν η πρώτη πλήρης τελετή ορκωμοσίας του, καθώς η προηγούμενη ορκωμοσία του το 1963, μετά τη δολοφονία του Τζον Κένεντι, ήταν σύντομη και χωρίς τη συνηθισμένη επισημότητα. Αυτή τη φορά, η τελετή ήταν μεγαλύτερη και πιο εορταστική: Η United States Marine Band ερμήνευσε τον εθνικό ύμνο και άλλα πατριωτικά κομμάτια, διατηρώντας την παράδοση της συμμετοχής της στις προεδρικές ορκωμοσίες.
Σε αντίθεση, όμως, με τις μεταγενέστερες ορκωμοσίες, η παρουσία καλλιτεχνών ήταν περιορισμένη. Η έμφαση δόθηκε στη λιτότητα και την παράδοση, αντικατοπτρίζοντας το επίσημο και σοβαρό ύφος της εποχής.
Οι τελετές ορκωμοσίας του Ρίτσαρντ Νίξον το 1969 και το 1973 περιλάμβαναν τη διάσημη χορωδία Mormon Tabernacle Choir, συνοδευόμενη και από τη United States Marine Band στον εθνικό ύμνο και άλλα πατριωτικά τραγούδια. Αλλά ειδικά στην τελετή του 1973, τον εθνικό ύμνο τραγούδησε η θρυλική τραγουδίστρια της τζαζ, Ethel Ennis, με την ερμηνεία της να συγκινεί για τον έντονα συναισθηματικό της χαρακτήρα.
Παρ’ όλα αυτά, η πολιτιστική διάσταση της τελετής είχε μικρότερη προβολή σε σύγκριση με την ιστορική σημασία της δεύτερης θητείας του Νίξον, καθώς η χώρα αντιμετώπιζε την κρίση του πολέμου στο Βιετνάμ και το σκάνδαλο Watergate που θα εξανάγκαζε για πρώτη και μοναδική φορά τον Πρόεδρο της υπερδύναμης σε παραίτηση.
Οι τελετές ορκωμοσίας του Ρόναλντ Ρήγκαν το 1981 και το 1985 χαρακτηρίστηκαν από το μεγαλείο και την αίγλη που αντιπροσώπευαν την εποχή του. Ο Ρήγκαν, ως πρώην ηθοποιός του Χόλιγουντ, φρόντισε οι τελετές να έχουν ιδιαίτερο καλλιτεχνικό αποτύπωμα.
Στην πρώτη τελετή, ήταν η ερασιτέχνης τραγουδίστρια Juanita Booker που ερμήνευσε τον εθνικό ύμνο, με τη συμμετοχή της να συμβολίζει το άνοιγμα του Ρήγκαν προς τους «κοινούς ανθρώπους». Πάντως, πολλοί αστέρες του Χόλιγουντ, παρακολούθησαν την τελετή.
Το Χόλιγουντ «παρών»
Η σχέση του Ρήγκαν με τη βιομηχανία του θεάματος έφερε πλήθος διασημοτήτων, όπως ο Τζέημς Στιούαρτ, ο Τσάρλτον Ήστον και ο Φρανκ Σινάτρα, ο οποίος είχε και τον ρόλο του μουσικού διευθυντή στα γκαλά και τις δεξιώσεις που ακολούθησαν.
Η δεύτερη τελετή, ήταν ακόμα πιο λαμπερή: Η διάσημη ντίβα της όπερας, Τζέσι Νόρμαν, εμφανίστηκε και τραγούδησε κατά τη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων, ενώ παρόντες ήταν αστέρες όπως η Ελίζαμπεθ Τέιλορ και ο Ντιν Μάρτιν, φέρνοντας την αίγλη του Χόλιγουντ στις πολιτικές τελετές.
Όσο για την τελετή ορκωμοσίας του Τζορτζ Μπους του Πρεσβύτερου το 1989, ήταν λιτή: Ο λοχίας Άλβι Πάουελ της μπάντας του αμερικανικού στρατού τραγούδησε τον εθνικό ύμνο. Αλλά το σόου και η λάμψη επανήλθαν κατά την τελετή ορκωμοσίας του Μπιλ Κλίντον το 1993, όταν η διάσημη Αμερικανίδα μεσόφωνος της όπερας Marilyn Horne τραγούδησε τον εθνικό ύμνο.
Η επιλογή της Horne ήταν ιδιαίτερη, καθώς η φωνή της εξέφραζε μια κλασική μουσική παράδοση η οποία μαζί με τη δυναμική ερμηνεία της, απηχούσε τη συμβολική συνύπαρξη παράδοσης και ανανέωσης.
Στη δεύτερη τελετή ορκωμοσίας του Μπιλ Κλίντον το 1997, η μουσική και οι καλλιτεχνικές συμμετοχές είχαν και πάλι ξεχωριστή θέση, συνδυάζοντας πατριωτισμό, ποικιλομορφία και υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικές ερμηνείες. Η Santita Jackson και η χορωδία Resurrection τραγούδησαν τον εθνικό ύμνο, προσφέροντας μια συγκινητικά φορτισμένη εκτέλεση, που ανέδειξε τη σημασία της ενότητας και της ελπίδας.
Επιπλέον, η παγκοσμίου φήμης υψίφωνος Τζέσι Νόρμαν, μια από τις σπουδαιότερες φωνές της όπερας, εμφανίστηκε και ερμήνευσε πατριωτική μουσική, προσθέτοντας στην εκδήλωση έναν τόνο μεγαλείου και πολιτιστικής υπεροχής. Οι καλλιτεχνικές αυτές επιλογές τόνισαν τη δέσμευση της κυβέρνησης Κλίντον να συμπεριλάβει καλλιτέχνες από ποικίλες καταβολές, αναδεικνύοντας έτσι την πολυπολιτισμική ταυτότητα της Αμερικής.
Στρατιές celebs
Οι τελετές ορκωμοσίας, πάλι, του Τζορτζ Μπους (υιού) το 2001 και το 2005 χαρακτηρίστηκαν από συντηρητικό ύφος, αν και περιλάμβαναν καλλιτεχνικές συμμετοχές και την παρουσία διασημοτήτων. Ο Μπους προτίμησε έναν πιο λιτό χαρακτήρα σε σύγκριση με προηγούμενες (ή επόμενες) ορκωμοσίες, με έμφαση στην πατριωτική μουσική και τα μηνύματα ενότητας. Κατά τα άλλα, στην τελετή του 2005, ο Μπράντλεϊ Μπένετ τραγούδησε τον εθνικό ύμνο και ήταν υπέροχος.
Οι τελετές ορκωμοσίας του Μπαράκ Ομπάμα το 2009 και το 2013 ήταν γεμάτες με μουσική και κοινωνικά μηνύματα και χαρακτηρίστηκαν από την παρουσία σημαντικών καλλιτεχνών και διασημοτήτων. Η θρυλική Αρίθα Φράνκλιν τραγούδησε το «My Country, ‘Tis of Thee» κατά τη διάρκεια της τελετής του 2009, συγκλονίζοντας όλο τον κόσμο, παρουσία του Μπραντ Πιτ, της Αντζελίνα Τζολί, του Τζορτζ Κλούνεϊ, του Μπίλι Κρίσταλ και του Στίβι Γουόντερ.
Στην τελετή του 2013 ήταν η σειρά της Μπιγιονσέ να ερμηνεύσει τον εθνικό ύμνο, ενώ η Κάρολ Κίνγκ, ο Μπρους Σπρίνγκστιν και άλλοι διάσημοι καλλιτέχνες εκτέλεσαν δημοφιλή μουσικά κομμάτια.
Όσο για τη μία και μοναδική τελετή του Τζο Μπάιντεν, το 2021, έγινε με Lady Gaga, Τζένιφερ Λόπεζ, Μπον Τζόβι και Τζάστιν Τίμπερλεϊκ – εν μέσω κορωνοϊού! Τέσσερα χρόνια πριν, στην πρώτη τελετή ορκωμοσίας του Ντόναλντ Τραμπ, το 2017, η Jackie Evancho τραγούδησε τον εθνικό ύμνο.
Και, τώρα, κατά την θριαμβευτική επάνοδό του, η Carrie Underwood και ο Christopher Macchio το απόγευμα της Δευτέρας 20 Ιανουαρίου στην ορκωμοσία του Αμερικανού Προέδρου, μέσα στη Ροτόντα του Καπιτωλίου (λόγω ψύχους) ήταν οι πρωταγωνιστές του καλλιτεχνικού προγράμματος. Μάλιστα, η σούπερ σταρ της κάντρι κοντοστάθηκε για λίγα λεπτά πριν από την ερμηνεία του «America the Beautiful», περιμένοντας τη μουσική της συνοδεία. Αλλά αφού μεσολάβησε ένα τεχνικό πρόβλημα, το πήρε απόφαση και απλώς ξεκίνησε μια a capella εκτέλεση του τραγουδιού: Η νέα εποχή Τραμπ, μόλις ξεκινούσε…
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
