Στον διάλογο που άνοιξε το AfD της Γερμανίας, ενόψει των εκλογών του Φεβρουαρίου, έγινε συζήτηση για θέματα που πριν από λίγους μήνες μόνο θα ήταν αδιανόητη. Πρώτη φορά ακούστηκε ο όρος Dexit, παραλλαγή του Brexit. Κορυφαία στελέχη του κόμματος εξακολουθούν να φλερτάρουν με την ιδέα αυτή. Αλλοι κάνουν λόγο για… διπλό νόμισμα: και ευρώ και μάρκο εσωτερικής χρήσης. Βέβαια στο Σύνταγμα της Γερμανίας είναι ενσωματωμένη η δέσμευση για την Ε.Ε. -που μπορεί να ανατραπεί από την Bundestag με πλειοψηφία δύο τρίτων-, ενώ και ο επιχειρηματικός κόσμος αντιδρά σθεναρά. Ομως, η κρίση στη Γερμανία είναι βαθιά. Η βιομηχανική παραγωγή συρρικνώνεται, οι κολοσσοί της αυτοκινητοβιομηχανίας στριμώχνονται, η φτηνή ενέργεια από τη Ρωσία αποτελεί μακρινό παρελθόν, οι κραδασμοί από το μεταναστευτικό κύμα παραμένουν ισχυροί. Ολα αυτά μπορούν να λυθούν βεβαίως με ένα νόμο και ένα άρθρο, αλλά αφήνουν έδαφος για εναλλακτικές που προκαλούν κραδασμούς σε όλη την Ευρώπη. Και εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα.
Μια μεγάλη αντίφαση καταγράφεται μέρα με τη μέρα σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ενώ οι εξελίξεις των τελευταίων ετών -ο πόλεμος στην Ουκρανία ο ορυμαγδός στη Μέση Ανατολή, εσχάτως η εκλογή Τραμπ- εδραιώνουν στην κοινή γνώμη την πεποίθηση ότι η Ε.Ε. είναι ανάγκη να ενδυναμώσει και να αναβαθμίσει τον ρόλο της στο παγκόσμιο στερέωμα, οι φυγόκεντρες τάσεις φαίνεται να υπερισχύουν. Κι ενώ σε πολιτικό επίπεδο θα έπρεπε να υπάρχει σχέδιο ανάτασης της Ευρώπης -η έκθεση Ντράγκι έδειξε τον δρόμο-, η κρίση στη Γαλλία αλλά και το πολιτικό αδιέξοδο στη Γερμανία δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Ειδικά στη Γερμανία, οι εκλογές του Φεβρουαρίου μπορεί να αποτελέσουν κρίσιμη καμπή για το τι μέλλει γενέσθαι στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αν στη Γερμανία οι«σκιές» για το μέλλον της Ευρώπης αποτυπωθούν στο εκλογικό αποτέλεσμα, τα πράγματα γίνονται δύσκολα. Γιατί, απλούστατα, Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς Γερμανία δεν νοείται. Υπάρχει λόγος να ανησυχούμε γι’ αυτό; Ναι, αν ρίξουμε μια ματιά στο πρόσφατο συνέδριο του AfD, σταθερά δεύτερου κόμματος στις δημοσκοπήσεις, στις θέσεις που προκρίνει για το μέλλον της Γερμανίας αλλά και το πώς οι θέσεις αυτές επηρεάζουν και τα άλλα μεγάλα πολιτικά κόμματα.
Ας δούμε τα ανησυχητικά σημάδια που εκδηλώνονται σε τρεις πολύ κρίσιμους τομείς για την Ε.Ε.: στο ζήτημα της κοινήςπολιτικής άμυνας και ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και στην κρίση του Μεταναστευτικού. Η συζήτηση για την αμυντική θωράκιση της Ευρώπης ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τη συνειδητοποίηση ενίσχυσης του ευρωπαϊκού βραχίονα του ΝΑΤΟ. Ομως η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θέτει με δραματικό τρόπο νέα δεδομένα και κάνει την ανάγκη για ένα ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα ακόμα πιο επιτακτική. Αυτός είναι και ο λόγοςτης Συνόδου Κορυφής τον επόμενο μήνα,με αποκλειστικό θέμα συζήτησης την ευρωπαϊκή άμυνα. Κι όμως, η Γερμανία σφυρίζει αδιάφορα. Μάλιστα στην πρόσφατη επιστολή τού μέχρι πρότινος καγκελαρίου Σολτς προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν «ξεχνά» να αναφερθεί στο μείζον αυτό ζήτημα. Το Βερολίνο κωφεύει ακόμα και στην αναγκαιότητα κοινού δανεισμού για τη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών αμυντικών πρωτοβουλιών. Αν η στάση αυτή παγιωθεί και ενισχυθεί από τους νέους πολιτικούςσυσχετισμούς μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου, τότε τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά.
Η γερμανική «απόκλιση» από βασικές κατευθύνσεις και αρχές της Ε.Ε. είναι φανερό ότι λειτουργεί διαλυτικά και βάζει σοβαρά εμπόδια στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης
Στο θέμα της ανταγωνιστικότητας τηςευρωπαϊκής οικονομίας –που όχι μόνο ο Ντράγκι, αλλά σημαντικοί παράγοντες χτυπούν καμπανάκια κινδύνου-, η Γερμανία ακολουθεί τον δικό της δρόμο. Τη μια διαφωνεί με την ευρωπαϊκή γραμμή για την επιβολή δασμών στις εισαγωγές αυτοκινήτων από την Κίνα, την άλλη δεν μπαίνει στη συζήτηση για αναζήτηση πόρων, μέσω κοινού δανεισμού της Ε.Ε., για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την ώρα που το γερμανικό κράτος επιδοτεί με μεγάλα ποσά επιχειρήσεις που δυσκολεύονται. Στο Μεταναστευτικό -όπου το AfD υιοθέτησε την περασμένη εβδομάδα τον όρο «demigration», που ισοδυναμεί με μαζικές απελάσεις προσφύγων και μεταναστών από τη χώρα ηανατροπή ήρθε με την αναστολή ισχύος της Συνθήκης Σένγκεν, που πιθανότατα θα παραταθεί και μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου. Με τον τρόπο αυτό, η Γερμανία δείχνει τον δρόμο «ο σώζων εαυτόν σωθήτω»στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. για την επίλυση του προβλήματος, την ώρα που η υιοθέτηση κοινής μεταναστευτικής πολιτικής είναι αναγκαία όσο ποτέ.
Η γερμανική «απόκλιση» από βασικές κατευθύνσεις και αρχές της Ε.Ε. είναι φανερό ότι λειτουργεί διαλυτικά, αφαιρεί τη δυνατότητα συντονισμένων πολιτικών για τις προκλήσεις που έρχονται, βάζει σοβαρά εμπόδια στο εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Και όλα αυτά, την ώρα που η Ευρώπη αλλά και η Γερμανία δέχονται μπαράζ επιθέσεων από Τραμπ και Μασκ, με την απρόκλητη ενίσχυση των δυνάμεων της Ακροδεξιάς. Οπως επισημαίνει και ο Αλέκος Κρητικός, «στον αντίλογο ότι και άλλες χώρες “αυτονομούνται” και εκδηλώνουν ανάλογες παρεκκλίσεις, είτε πρόκειται για τη στάση τους έναντι της Ουκρανίας και της Ρωσίας είτε για το Μεταναστευτικό είτε με άλλες αφορμές, η απάντηση είναι ότι καμία από τις χώρες αυτές δεν έχει για την Ευρώπη τη σημασία και τον ρόλο της Γερμανίας»
(KReport, 14.1.2025).
