Tο πρόβλημα της μεταρρύθμισης της κρατικής μηχανής εξακολουθεί να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των προβλημάτων που επειγόντως ζητούν λύσεις και προκαλούν πολιτικές αναταράξεις και κοινωνικούς κραδασμούς. Δεν μιλάμε μόνο για την Ελλάδα και τη σκουριασμένη κρατική μηχανή της. Δείτε τι γίνεται στις ΗΠΑ με επίκεντρο το δυσβάστακτο χρέος του αμερικανικού ομοσπονδιακού κράτους, που έχει φτάσει να ξεπερνά τα 34 τρισ. δολάρια. Για πολλοστή φορά η μη διακοπή της λειτουργίας του κράτους αποφεύχθηκε στο παρά πέντε, με την ψήφιση σχετικού νόμου από Δημοκρατικούς και μερίδα Ρεπουμπλικανών. Αλλά είναι φανερό ότι ο νέος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Ελον Μασκ εί[1]ναι έτοιμοι να κάνουν δραματικές περικοπές και απολύσεις στον δημόσιο τομέα για τη μείωση του χρέους. Αν και το πρόβλημα είναι παραδεκτό, αν και η ανάγκη περιστολής των κρατικών δαπανών και εξυπηρέτησης του δυσβάστακτου χρέους είναι εξόφθαλμη, κανείς δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά ότι ο τρόπος αναζήτησης λύσης με τη μέθοδο Μασκ είναι ο σωστός και θα αμβλύνει το πρόβλημα. Ανεξάρτητα από αυτό, η αλήθεια είναι πως ζητείται επειγόντως διέξοδος για να τιθασευθεί η αδηφάγος κρατική μηχανή των ΗΠΑ.
Το αδηφάγο κράτος έχει οδηγήσει και τη Γαλλία σε μαύρο χάλι, καθώς ο δημόσιος τομέας απορροφά όλο και μεγαλύτερα ποσά για την… αυτοσυντήρησή του. Μέσα σε 20 χρόνια το δημόσιο χρέος έχει τριπλασιαστεί και μόνο τα τελευταία επτά χρόνια, επί προεδρίας Μακρόν, αυξήθηκε κατά 1 τρισ. ευρώ. Τις δραματικές πολιτικές παρενέργειες, την ακυβερνησία και τις αγεφύρωτες διαφορές των πολιτικών δυνάμεων τις παρακολουθούμε ενεοί τους τελευταίους μήνες και προφανώς θα συνεχίσουμε και το 2024.
Στην Ελλάδα ήδη πληρώσαμε την αλόγιστη σπατάλη δεκαετιών με μια χωρίς προ[1]ηγούμενο δεκαετή κρίση, με αλλεπάλληλα μνημόνια και δραματικές κοινωνικοπολιτικές συνέπειες. Κάποια πράγματα άλλαξαν προς το καλύτερο με την ολοκλήρωση της περιόδου αυτής, αλλά ο μετασχηματισμός της κρατικής μηχανής παραμένει όνειρο απατηλό. Δεν είμαστε σήμερα σε οριακές πολιτικές καταστάσεις και σε προθάλαμο εξόδου από το ευρώ -τα ζήσαμε αυτά το 2015. Αλλά ένα δίδαγμα από την πικρή εμπειρία των τελευταίων ετών ήταν και η ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης της κρατικής μηχανής. Ενα θέμα που παραμένει και σήμερα ταμπού για το σύνολο του πολιτικού μας συστήματος.
Στο Δημόσιο απασχολούνται σήμερα περίπου 750.000 δημόσιοι υπάλληλοι. Με άλλα λόγια, οι δύο στους δέκα εργαζόμενους απασχολούνται αποκλειστικά στον δημόσιο τομέα. Με ποσοστό 16,5% είμαστε περίπου στον ευρωπαϊκό μέσον όρο. Πάντως, θεαματικές μειώσεις -παρά την κρίση και τα μνημόνια- δεν έχουμε. Το 2007 ο αριθμός των δημόσιων υπαλλήλων ήταν 17,99%, μικρή ποσοστιαία μείωση σε σχέση με τις πελώριες συνέπειες της κρίσης.
Το μείζον θέμα δεν είναι όμως οι αριθμοί. Η κρατική μηχανή συντηρεί τις ασθένειες της προ κρίσης εποχής και αποτελεί βασική τροχοπέδη τόσο για την ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών όσο και για την περιβόητη προσέλκυση επενδυτών. Μιλάμε για τον πυρήνα των λειτουργιών της κρατικής μηχανής, που μένει ανέγγιχτος από αναγκαίες παρεμβάσεις. Νευραλγικές υπηρεσίες του Δημοσίου εξακολουθούν να αποτελούν προπύργια γραφειοκρατίας, που βάζουν φρένο σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, αλλά κάνουν δύσκολη τη ζωή και των πολιτών στις καθημερινές συναλλαγές τους.
Οι περισσότερες υπηρεσίες λειτουργούν με ένα ιδιότυπο ένστικτο αυτοσυντήρησης: λες και υπάρχουν για να εξυπηρετούν το προσωπικό τους και όχι τους πολίτες. Η δια[1]φθορά ελλοχεύει σε κρίσιμους κρίκους του δημόσιου τομέα: σε πολεοδομίες και φορολογικά παραμάγαζα.
Η αξιολόγηση των υπαλλήλων εξακολουθεί είτε να θεωρείται ένα διαβολικό όπλο εξόντωσής τους -από τους συνδικαλιστικούς φορείς κυρίως- είτε, όπου εφαρμόζεται, να είναι ευνουχισμένη. Η πειθαρχική δίωξη όλων όσοι παρανομούν ή δεν ασκούν με επάρκεια τα καθήκοντά τους παραμένει γράμμα κενό.
Από όλα αυτά, τι ακούτε πρώτη φορά; Τίποτα! Τα ξέρει όλη η πλάση εδώ και δεκαετίες. Τα ξέρουν και τα επιτελεία των κομμάτων, από την καλή και την ανάποδη. Ολοι πια γνωρίζουμε ότι αν δεν αλλάξει αυτό το εργαλείο, που καθορίζει τις τύχες της χώρας μέχρι την καθημερινότητά μας, τα εμπόδια στην ανάπτυξη μπορεί να γίνουν εκ νέου ανυπέρβλητα -να οδηγηθούμε σε νέα αδιέξοδα.
Πάμε τώρα στο πολιτικό φάσμα. Η κυβέρνηση παίρνει ορισμένες πρωτοβουλίες που είτε δεν αρκούν είτε βουλιάζουν στο τέλμα της ακινησίας και μακαριότητας. Το σχέδιο του «επιτελικού κράτους» δέχεται εδώ και καιρό έντονη κριτική για τη… μη «επιτελικότητά» του. Μήπως όμως τα άλλα κόμματα αρθρώνουν συνολικές λύσεις για το πρόβλημα; Ο ΣΥΡΙΖΑ και ως κυβέρνηση και σήμερα ως αντιπολίτευση απέφυγε όπως ο διάολος το λιβάνι ακόμα και βασικές παραμέτρους του προβλήματος. Το ΠΑΣΟΚ, που του έλαχε να γίνει πρόσφατα αξιωματική αντιπολίτευση, μάλλον επενδύει στην επέκταση του Δημοσίου με προσλή[1]ψεις, αν κρίνουμε από τις προτάσεις του για ένταξη όλου του προσωπικού Υγείας στα Βαρέα και Ανθυγιεινά ή τη μονιμοποίηση των εποχικών πυροσβεστών. Στο ίδιο μήκος κύματος και τα μικρότερα κόμματα, ανεξαρτήτως απόχρωσης.
Το θέμα είναι πως για να υλοποιηθούν δραστικές αλλαγές θα πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση ουσίας, με αφετηρία μια μίνιμουμ συναίνεση για το τι πρέπει να γίνει. Και αυτό δεν έγινε πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Δεν γίνεται σήμερα. Δεν προβλέπεται για αύριο..
