Η θριαμβευτική επανεκλογή Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες πυροδότησε μια σειρά από συζητήσεις εντός και εκτός της χώρας: για το πόσο η οικονομία επηρεάζει τις εκλογές, πώς ψηφίζουν στα αστικά κέντρα και στην επαρχία, αν υπάρχει δεξιά στροφή στις δυτικές κοινωνίες, πόσο διχασμένη είναι η Αμερική κ.ά. Η πιο ενδιαφέρουσα ίσως συζήτηση που ξεκίνησε αφού έκλεισαν οι κάλπες αφορά τη λεγόμενη woke κουλτούρα. Πρώτα από όλα, κανείς από όσους αναφέρονται σε αυτή -είτε για να την υπερασπιστεί είτε για να την επικρίνει- δεν γνωρίζει ακριβώς τι σημαίνει. Δεν λείπει το γνωσιολογικό υπόβαθρο, απλώς δεν υπάρχει καταγεγραμμένος σαφής και συγκεκριμένος ορισμός. Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ένα άτομο που δηλώνει woke ως κάποιον που έχει γνώση για συγκεκριμένα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα και ταυτόχρονα είναι σε επαγρύπνηση γύρω από αυτά – αλλά ποια είναι ακριβώς τα εν λόγω ζητήματα; Για άλλους η ισότητα των φύλων, για άλλους ο ρατσισμός, για άλλους η καταπίεση μειονοτήτων, για άλλους όλα τα παραπάνω και μερικά ακόμα.
Δεν ψάχνουμε όμως ούτε να φτιάξουμε λεξικό ούτε να κερδίσουμε σε διαγωνισμό γνώσεων. Αναζητούμε κατά πόσο οι πολέμιοι της woke κουλτούρας συσπειρώθηκαν γύρω από τον Ντόναλντ Τραμπ και συνέβαλαν στο να κερδίσει ξανά την προεδρία – και σε αυτό μια σειρά από αναλυτές που ζουν και εργάζονται στις ΗΠΑ (και άρα σίγουρα γνωρίζουν καλύτερα το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι από εμάς) επιβεβαιώνουν πως έπαιξε έναν ρόλο όχι καθοριστικό αλλά σίγουρα σημαντικό.
Αναζητούμε επίσης γιατί ξεσηκώθηκαν τόσο πολλοί στην Ελλάδα υπέρ, και κυρίως κατά του woke, κι εδώ πραγματικά σηκώνουμε τα χέρια ψηλά: Όποιον ορισμό και αν επιλέξει κανείς και σε όποιο πλαίσιο και αν βάλει την εν λόγω κουλτούρα, η επίδραση στη χώρα μας είναι από μικρή έως ελάχιστη. Προς το παρόν τουλάχιστον, για το μέλλον κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με σιγουριά. Η Ελλάδα εξάλλου είναι μια χώρα όπου ο πολιτικός γάμος, η κατάργηση της προίκας, η αποποινικοποίηση της μοιχείας έχουν μια ιστορία μόλις 40 ετών, χώρια το πόσα χρόνια πήρε για να αφομοιωθούν οι μεταρρυθμίσεις αυτές από την ελληνική κοινωνία. Το δε μάθημα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης μπήκε στα σχολεία στα εργαστήρια δεξιοτήτων το 2022.
Άρα, είτε κάποιος είναι υπέρμαχος της λεγόμενης woke κουλτούρας είτε πολέμιος, έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε ώστε να φτάσουμε πραγματικά σε εγχώριου χαρακτήρα τέτοια συζήτηση, αν τελικά φτάσουμε ποτέ. Ελάχιστη δε σχέση έχει στην πραγματικότητα όλο αυτό με ζητήματα ισότητας και ισότιμης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών, ΛΟΑΤΚΙ και μη, μειονότητας και πλειονότητας, κ.ο.κ., που θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητα σε μία σύγχρονη κοινωνία.
Τι είναι αυτό τότε που έχει ενοχλήσει αρκετό μετριοπαθή κόσμο στις ΗΠΑ -πλην ακροδεξιών, υπερσυντηρητικών, εθνικιστών κ.λπ., που μάλλον το χρησιμοποιούν ως πρόφαση-, έτσι ώστε να αποτυπωθεί τελικά και στην κάλπη ως μερικό έστω κριτήριο ψήφου; Τα φαινόμενα ζήλου, ακρότητας και φανατισμού που παρατηρούνται και τα οποία κινδυνεύουν να γυρίσουν μπούμερανγκ σε όσους πίστεψαν σε αυτό το κίνημα, αρχικά με μόνο σκοπό την προάσπιση της ισότητας και του σεβασμού στη διαφορετικότητα. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Τα πολυαγαπημένα και πολυδιαβασμένα παιδικά βιβλία του Ρόαλντ Νταλ άλλαξαν, έτσι ώστε ο «χοντρός» Αγκούστους Γκλουπ στο «Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» να γίνει «τεράστιος», οι «άντρες που ζουν στα σύννεφα» στο «Ο Τζίμης και το Γιγαντοροδάκινο» να γίνει «οι άνθρωποι που ζουν στα σύννεφα» και η αναφορά στη «Ματίλντα» στον ποιητή και συγγραφέα Ράντγιαρντ Κίπλινγκ να διαγραφεί, καθώς θεωρείται ρατσιστής.
Στη Μασσαχουσέτη, δέκα μέρες πριν από τις κάλπες, ένας επιστάτης κατήγγειλε ότι τον απέλυσαν από το σχολείο επειδή έστειλε ένα email στα μέλη της σχολικής επιτροπής που ήταν γυναίκες και χρησιμοποίησε την προσφώνηση ladies (κυρίες), κάτι που οι ίδιες το βρήκαν επιθετικό ή και προσβλητικό. Στην Καλιφόρνια, τον περασμένο Ιούλιο ψηφίστηκε νομοθεσία που απαγορεύει στους δασκάλους και τους καθηγητές να ενημερώνουν τους γονείς ποιο φύλο δηλώνει το παιδί τους στο σχολείο, γιατί μπορεί να μην εγκρίνουν το γεγονός ότι αποφάσισε να αλλάξει το φύλο που δηλώνει κι έτσι να του δημιουργήσουν πρόβλημα. Ο δημοσιογράφος και πρώην αρχισυντάκτης της «USA Today» Ντέιβιντ Μαστιό υποστηρίζει ότι έχασε τη θέση του όταν επέκρινε ένα κίνημα που είχε αναπτυχθεί εντός της εφημερίδας (και ένα συγκεκριμένο άρθρο που δημοσιεύθηκε) το οποίο καλούσε την «USA Today» να σταματήσει να γράφει «έγκυες γυναίκες» και να αναφέρει «έγκυοι άνθρωποι», για να περιλαμβάνει και τους άνδρες που μένουν έγκυοι.
Στην Αγγλία, που επίσης η συζήτηση για τη woke κουλτούρα είναι πολύ ζωηρή και εν πολλοίς διχαστική, με αποκορύφωμα ίσως την πολεμική κατά της συγγραφέως του «Χάρι Πότερ», Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, ξέσπασε σάλος όταν αποκαλύφθηκαν πτυχές της δράσης της Mermaids, φιλανθρωπικής οργάνωσης για τρανς παιδιά και εφήβους, που μεταξύ άλλων έδινε σε κορίτσια με τη λεγόμενη δυσφορία φύλου ειδικά ελαστικά μπουστάκια που μειώνουν το στήθος, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με τους γονείς.
Παραδείγματα υπάρχουν ακόμα αναρίθμητα, ωστόσο η ουσία παραμένει η ίδια: Οι εκπρόσωποι της woke κουλτούρας αρχίζουν -ίσως χωρίς να το καταλαβαίνουν οι ίδιοι- και πετυχαίνουν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που επιδιώκουν, λόγω της υπερβολής και της απολυτότητας πολύ συχνά με την οποία εκφράζονται και ενεργούν. Και βρίσκοντας πολιτική στέγη στο Δημοκρατικό Κόμμα, συνέβαλαν τελικά στο να έρθουν στην εξουσία οι Ρεπουμπλικανοί και ο Ντόναλντ Τραμπ, που ενδεχομένως να αναπτύξουν τελικά μια νέα woke κουλτούρα της Δεξιάς – αλλά αυτό θα είναι το αντικείμενο ενός μελλοντικού μας σημειώματος.
