Μπαίνοντας από την κεντρική είσοδο σε ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, ένα τεράστιο πανό δεσπόζει μπροστά στα μάτια σου: «Όχι στη διαγραφή αιώνιων φοιτητών». Είναι ίσως ένα από τα μεγάλα αγκάθια που θα έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση το 2025, καθώς τότε λήγει η προθεσμία που δίνει ο νόμος στα πανεπιστήμια, για να ξεκινήσουν να διαγράφουν τους φοιτητές που έχουν ξεπεράσει το επιτρεπτό όριο σπουδών. Καθώς ο συνολικός αριθμός τους ξεπερνάει τις 300.000, το ζήτημα αποτελεί πεδίον δόξης λαμπρόν για μια σειρά από φοιτητικές παρατάξεις, πολιτικές νεολαίες, οργανώσεις της Αριστεράς, αλλά και κοινοβουλευτικά κόμματα που είναι περίπου βέβαιο ότι θα διαγκωνιστούν ποιος θα υπερασπιστεί καλύτερα τα συμφέροντά τους (δηλαδή την παραμονή τους στο πανεπιστήμιο) και ποιος θα μπορέσει να προσελκύσει περισσότερα μέλη ή νέους οπαδούς ή έστω νέους ψηφοφόρους από αυτή την ομολογουμένως μεγάλη «δεξαμενή».
Το γήπεδο ωστόσο είναι στρωμένο και για την κυβέρνηση: Το να χαϊδέψει τα αυτιά των φοιτητών (όχι όλων βέβαια), αλλά και των πρυτάνεων, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν θέλουν τις διαμάχες και τις συγκρούσεις, ακόμα και αν πιστεύουν ότι αυτές είναι για το καλό του πανεπιστημίου τους, είναι η εύκολη λύση. Θα δώσει μια δεύτερη ευκαιρία, μια παράταση από τις πολλές που δίνονται σε διάφορες κατηγορίες υποχρεώσεων κατά καιρούς και θα συνεχίσει το έργο της χωρίς φασαρίες στα πανεπιστήμια και στους δρόμους. Το να εφαρμόσει ωστόσο τον νόμο, ακόμα και με το όποιο (μικρό πιθανότατα θα αποδειχθεί στο τέλος) πολιτικό κόστος και να δείξει ότι θέλει πράγματι -και με αυτό τον τρόπο- να «νοικοκυρέψει» τα ΑΕΙ της χώρας, είναι ο πιο δύσκολος δρόμος, αλλά και ο δρόμος που φέρνει στο τέλος και πολιτικά οφέλη, συσπειρώνοντας κόσμο μεταρρυθμιστικό και περισσότερο κεντρώο και φιλελεύθερο.
Τα επιχειρήματα που θα ακουστούν εντός και κυρίως εκτός Βουλής είναι πολλά και θα ακούγονται σίγουρα εύηχα σε πολλά ώτα. Από τα πιο αθώα «δεν κοστίζουν τίποτα οι αιώνιοι φοιτητές», ή «τώρα σας ήρθε και τα βάλατε με τα παιδιά» μέχρι τα πιο πονηρά «το κάνετε για να πριμοδοτήσετε τα ιδιωτικά πανεπιστήμια» – λες και αυτά ψάχνουν νέες εγγραφές στους τριαντάρηδες και σαραντάρηδες που δεν έχουν καταφέρει να πάρουν το πρώτο τους πτυχίο…
Ο άτυπος θεσμός των αιώνιων φοιτητών είναι μία ανορθογραφία διαχρονική της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης – δυστυχώς βέβαια δεν είναι η μόνη. Έχει δημιουργήσει εδώ και δεκαετίες μια κουλτούρα, μια συγκεκριμένη νοοτροπία: Μπες στο πανεπιστήμιο και στη συνέχεια μπορείς να πάρεις τον χρόνο σου και να τελειώσεις όποτε θες. Αποτέλεσμα, ακόμα και καλοί μαθητές με προοπτική να γίνουν καλοί φοιτητές, αξιοποιώντας αυτή τη δυνατότητα -πιθανώς και «σκασμένοι» από το διετές εντατικό διάβασμα για τις πανελλαδικές εξετάσεις- γίνονται προοπτικά, αν όχι αιώνιοι, σίγουρα μακροχρόνιοι φοιτητές. Έτσι, και οι ίδιοι χαραμίζουν καλά χρόνια της ζωής τους και η ελληνική κοινωνία και οικονομία χάνει εικοσιπεντάρηδες και τριαντάρηδες, που σε άλλες χώρες αποτελούν ένα από τα πιο δυναμικά κομμάτια της αγοράς εργασίας, εδώ να παραμένουν -σε έναν βαθμό- εγκλωβισμένοι ή επαναπαυμένοι στο πρώτο τους πτυχίο. Το ίδιο το κράτος τούς δίνει μια επίσημη αφορμή για αναβλητικότητα, σε μία ηλικία που αρκετοί είναι ούτως ή άλλως επιρρεπείς σε κάτι τέτοιο.
Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι καινούργιο – δεν προέκυψε καν την τελευταία δεκαετία. Πριν από σαράντα χρόνια, και συγκεκριμένα το ακαδημαϊκό έτος 1984-85, ο αριθμός των φοιτητών σε «κανονικά» εξάμηνα ανερχόταν σε 110.333 και πέραν των κανονικών σε 44.524. Οι αντίστοιχοι αριθμοί έναν χρόνο αργότερα ήταν 120.487 και 52.050. Σήμερα πια οι λεγόμενοι αιώνιοι φοιτητές φέρεται να έχουν φτάσει τους 330.000. Προφανώς υπάρχουν περιπτώσεις όπως νέων που εργάζονται αναγκαστικά, για να μπορέσουν να καλύψουν το κόστος σπουδών τους (σίτιση, στέγαση, μεταφορές κ.λπ.), οι οποίοι ωστόσο δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση την πλειοψηφία αυτών.
Η σοβαρή αξιολόγηση όλων των μελών ΔΕΠ και των ΑΕΙ συνολικά, η αύξηση της δημόσιας δαπάνης -αλλά με τρόπο στοχευμένο και μετρήσιμο-, η βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής, η λογοδοσία της διοίκησης των πανεπιστημιακών σχολών και τμημάτων, μαζί με τη διαγραφή των αιωνίων φοιτητών είναι μέτρα που μπορούν να αφαιρέσουν από την τριτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας τα «βαρίδια» που κουβαλάει ακόμα από τον 20ό αιώνα και να την ευθυγραμμίσουν πλήρως με τον 21ο και το εξόχως ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον για φοιτητές και καθηγητές.
