Η είδηση ακούγεται ως θλιμμένος ήχος καμπάνας εκκλησίας σε χωριό που αναγγέλλει απώλεια κάποιου φίλου ή συγγενή. Εκατόν πενήντα δύο νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία δεν θα λειτουργήσουν φέτος εξαιτίας της ελλείψεως μαθητών. Εξαίρεση αποτελεί ένα νηπιαγωγείο στον Νομό Σερρών που χαρακτηρίζεται εδώ και μια δεκαετία από κτιριακό ζήτημα επάρκειας. Τα σχολεία αυτά αφορούν τους περισσότερους νομούς της Πελοποννήσου, όπως Κορινθία, Αργολίδα, Λακωνία, Μεσσηνία. Δεν καταγράφονται δηλαδή οι δύο νομοί της Δυτικής Ελλάδας και συγκεκριμένα η Αχαΐα και η Ηλεία. Στην Κεντρική Μακεδονία αντίστοιχα αναφέρονται περιοχές της Δυτικής και της Ανατολικής Θεσσαλονίκης και οι Νομοί Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών, Ημαθίας, Χαλκιδικής.
Κάθε χρόνο ένας τέτοιος θλιβερός κατάλογος αποδεικνύει το μέγα διαρθρωτικό ζήτημα της χώρας. Αντίθετα, δεν υπάρχει αντίστοιχος κατάλογος με περιοχές και νομούς της περιφέρειας της χώρας όπου ανοίγουν σχολεία και νηπιαγωγεία. Το όλο ζήτημα που προκύπτει δείχνει ότι η Ελλάδα ως επικράτεια δεν κατοικείται. Ότι ο πληθυσμός σωρεύεται πολλές δεκαετίες από τα χρόνια της μεταπολεμικής μετανάστευσης, εσωτερικής και εξωτερικής, σε κάποια αστικά κέντρα με μια υδροκέφαλη Αττική και μια συγκεντρωτική Θεσσαλονίκη στον Βορρά. Η περιφέρεια, με εξαίρεση την Κρήτη όπως έδειξε η τελευταία απογραφή, συνεχίζει να ερημώνει και να εγκαταλείπεται. Και τι σημαίνει αυτό τελικά; Η υπανάπτυξη συνεχίζεται. Οι Έλληνες δεν κατορθώνουν να κατοικήσουν και να εξελίξουν τη χώρα τους σε όλη της την επικράτεια. Νησιωτική και ηπειρωτική. Τους φθάνει δηλαδή μια μικρότερη χώρα; Είναι το ερώτημα που κρέμεται σε κάθε σκέψη για το μέλλον.
Και προς τι οι ακριβές υποδομές; Τα μεγάλα υπερσύγχρονα εθνικά δίκτυα, που ελαχιστοποιούν τους χρόνους μετάβασης; Τα περιφερειακά αεροδρόμια; Τα νέα λιμάνια; Πώς αξιολογούνται ως δομικές ευκαιρίες οι τεχνολογίες της καθημερινότητας, τα δίκτυα επικοινωνίας, το διαδίκτυο, οι δυνατότητες τηλεργασίας; Η Ελλάδα παραμένει στατική στις δεκαετίες 1950-1970 με όλα τα δεδομένα να έχουν αλλάξει και να έχουν αναβαθμισθεί.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα στερείται σοβαρές συζητήσεις για την αναδιάταξή της στη βάση του πληθυσμού στην επικράτεια. Καρκινοβατεί η συζήτηση για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο στη βάση της επικράτειας. Καθηλωμένο το ΑΕΠ, με υπέρογκο το δημόσιο – ιδιωτικό χρέος, συσσωρευμένο από τις προηγούμενες δεκαετίες της στρεβλής και λαϊκίστικης διαχείρισης. Αυτό, εξάλλου, που δεν αναδεικνύεται είναι το κοινωνικό και υπαρξιακό αδιέξοδο των Ελλήνων. Εγκλωβισμένοι σε όρους παρελθόντος αναζητούν την τύχη τους στη στενότητα του Λεκανοπεδίου και της Θεσσαλονίκης, χωρίς να τολμούν να διαφύγουν από τα όρια του μικροαστισμού και της διάχυτης μιζέριας που αφήνει πίσω του το τέλος της εποχής του Μεσοπολέμου. Ο αιώνας άλλαξε και η Ελλάδα παραμένει στα «τείχη» των μέσων του προηγούμενου αιώνα, χωρίς να μπορεί να βρει τη μεθοδολογία της «ανάστροφης αντιπαροχής» που θα της επιτρέψει ένα άλμα στο μέλλον και την πολύμορφη ανάκαμψη.
Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση σωστά παίρνουν μέτρα για τη δημογραφική στήριξη και τους νέους γονείς. Αλλά υπάρχει ένα ζήτημα, που υπερβαίνει τη διαχείριση της σημερινής κυβέρνησης και κάθε κυβέρνησης με τη στενή έννοια. Της ανακατάληψης της χώρας από τους Έλληνες και μιας νέας διάταξης της κοινωνίας, της καθημερινότητας και της ανάπτυξης. Ακόμη και το μοντέλο της χώρας παραμένει εγκλωβισμένο κάπου εκεί στη δεκαετία του 1970-1980, στηριγμένο στον τουρισμό και την κατανάλωση. Μα, οι εποχές έχουν αλλάξει. Οι δυνατότητες έχουν αλλάξει την πραγματικότητα της εντοπιότητας. Δεν υπάρχουν απομονωμένα κομμάτια της επικράτειας. Μόνον ερημωμένα από την απουσία κατοίκων.
Η διάταξη πόλη, κωμόπολη, χωριό θα πρέπει να επανέλθει στη δημόσια συζήτηση και τον προβληματισμό. Διαφορετικά, θα καταλήξουμε στο ότι η Ελλάδα είναι πολύ ευρεία για να την κατοικήσουμε και οι καμπάνες θα συνεχίσουν να χτυπούν πένθιμα…
