Η διπλωματική παράδοση της Ελλάδας μεταπολεμικά, αλλά πολύ περισσότερο τις τελευταίες τρεις τέσσερις δεκαετίες, δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ανιαρή επίκληση διεθνών συνθηκών, στη βάση μιας εμμονικής αντίληψης προσφυγής σε διεθνή δικαστήρια διαμεσολάβησης. Αυτό συμβαίνει και με τον ανταγωνισμό με την Τουρκία και τα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας, με την προσφυγή στη Χάγη ή το δικαστήριο του Αμβούργου, αλλά και μόλις προέκυψε το πρόβλημα με την ανάληψη της εξουσίας από το VMRO στα Σκόπια και τον όρκο της νέας προέδρου, κ. Σιλιάνοφσκα, στη βάση ενός ανύπαρκτου Συντάγματος και μιας μη αναγνωρισμένης ως προς την ύπαρξή της χώρα, τη «Μακεδονία». Και στην περίπτωση αυτή η προτεινόμενη από κάποιους αντίδραση ήταν η προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης. Αλήθεια, τι να συζητήσουμε και πότε; Το ίδιο και σε όποια άλλη πρόκληση, κρίση ή συσχετισμό συμφερόντων, η προτεινόμενη ελληνική αντίδραση είναι η προσφυγή στη διεθνή διαμεσολάβηση, δικαστήριο ή ΟΗΕ.
Το διεθνές δίκαιο δεν είναι αστικό ή διοικητικό ή συνταγματικό δίκαιο. Ούτε οι σχέσεις και τα συμφέροντα των κρατών, μεγάλων, μεσαίων ή μικρών, καθορίζονται μονομερώς από κάποια διεθνή διαιτησία. Ακόμη και οι παραβάσεις του διεθνούς δικαίου, όπως κάνει μονίμως για παράδειγμα η Τουρκία, δεν αντιμετωπίζονται με προσφυγές σε δικαστήρια, όπως άλλωστε έχει αποδειχθεί από την πραγματικότητα. Το διεθνές δίκαιο είναι κάτι σαν κώδικας δεοντολογίας, ενώ τα ψηφίσματα και οι αποφάσεις του ΟΗΕ είναι περισσότερο προτροπές παρά απόφαση αναγκαστικής εκτέλεσης. Η σχολή διπλωματίας λοιπόν που βλέπει τη διεθνή πολιτική ως μια άσκηση νομικής πρακτικής ουσιαστικά καταλήγει έξοδος διαφυγής από την πραγματικότητα, αναβλητικότητας έναντι των ευθυνών και των συμφερόντων του έθνους και παρελκυστική στο πολιτικό επίπεδο των κρίσιμων επιλογών.
Οι διπλωμάτες θα πρέπει να έχουν συγκροτημένη γνώση των νομικών παραμέτρων που αφορούν τα ζητήματα που χειρίζονται ή στα οποία εξειδικεύονται, όπως επίσης νομική εμπειρία για το δομικό θεσμικό περιβάλλον των διεθνοπολιτικών οργανισμών. Αλλά η διπλωματία ξεκινά πέραν αυτών. Γιατί τελικά είναι άσκηση κοσμοπολιτισμού. Μια επιλογή και εφαρμογή τακτικισμών και στρατηγικής. Έννοιες άγνωστες στην Ελλάδα ως προς την πρακτική τους εφαρμογή. Και αυτό είναι ένα ζήτημα που δεν επιβαρύνει ακριβώς τους πολιτικούς. Αλλά και όλους αυτούς, τους θεωρητικούς ή τους επαγγελματίες, ακόμη και τους αναλυτές, που αποτελούν την «ολιγαρχία» στα διπλωματικά θέματα και την εξέλιξή τους.
Ας πάρουμε ένα τελευταίο παράδειγμα. Τα Σκόπια εκλέγουν πρόεδρο και κυβέρνηση που αρνούνται να συμμορφωθούν με το Σύνταγμα της Β. Μακεδονίας και δεν υπηρετούν τη συνέχεια του κράτους ως προς τις διεθνείς δεσμεύσεις του. Η λύση δεν είναι η προσφυγή στη Χάγη για την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, αλλά η άσκηση διεθνούς πολιτικής. Τι δηλαδή; Αυτό που εξέπεμψε ο πρωθυπουργός στη διαδικτυακή του παρέμβαση -αφού είχε προηγηθεί η άμεση αποχώρηση της Ελληνίδας πρέσβεως από το πεδίο- και δήλωσε ο υπουργός Επικρατείας κ. Βορίδης: Τα Σκόπια δεν έχουν διεθνή αναγνώριση αν αρνηθούν το Σύνταγμα και τις διεθνείς δεσμεύσεις τους. Ο δρόμος στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ ακυρώνεται. Άρα, χωρίς κρατική υπόσταση τα εδάφη τους θα ενσωματωθούν σε γειτονικές χώρες, όπου έχει ιστορική, εθνολογική, πολιτιστική και οργανική σχέση ο πληθυσμός τους. Φόρμα και του συμβούλου εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ κ. Μπόλτον, πριν από το 2019, που υπεγράφη η συμφωνία των Πρεσπών, ενώ είχε προηγηθεί η διακρατική συμφωνία με τη Βουλγαρία. Ακολούθησε η ένταξη στο ΝΑΤΟ και η προενταξιακή διαδικασία με την Ευρώπη. Αποτέλεσμα, σε λιγότερο από 24 ώρες από την εκτροπή της νέας προέδρου των Σκοπίων, το ΥΠΕΞ της χώρας και η κυβέρνηση του VMRO «ανέκρουσε πρύμνη» επιστρέφοντας στη διεθνή κανονικότητα, ενώ το «plan B», αν αλλάξουν πάλι άποψη, μένει στο πεδίο. Αυτό είναι πολιτική και όχι νομική προσφυγή…
