Το πρόβλημα με τη Τουρκία είναι πάντα πρόβλημα

Η Άγκυρα, ακόμη και για το καταφύγιο πουλιών, θέτει ουσιαστικά το ζήτημα συνδιαχείρισης του Αιγαίου
16:26 - 11 Απριλίου 2024

Όταν έδιναν την κοινή συνέντευξη Τύπου οι τρείς Έλληνες υπουργοί Γεραπετρίτης, Σκυλακάκης και Αυγενάκης ενόψει της οργάνωσης της διεθνούς διάσκεψης «Our Ocean Conference», που θα γίνει στη χώρα μας με αντικείμενο την οργάνωση δυο θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και το Ιόνιο για την προστασία των πουλιών και των θαλάσσιων θηλαστικών, δεν φαντάζονταν ότι θα ακολουθούσε μια πολύ δομική αντίδραση από το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, που θα εξανέμιζε την αισιοδοξία μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών πριν από λίγους μήνες και τον διάλογο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η Άγκυρα με μια δήλωση περισσότερο νομικού χαρακτήρα παρά διακήρυξης επέλεξε να ασκήσει κατά κάποιο τρόπο ασφαλιστικά μέτρα. Συγκεκριμένα με γραπτή ανακοίνωση δήλωσε ότι «νησιά, νησίδες, βράχοι των οποίων η κυριαρχία δεν έχει εκχωρηθεί στην Ελλάδα από τις διεθνείς συνθήκες» αξιοποιούνται για τα θαλάσσια πάρκα-καταφύγια. Επίσης ξεκαθάρισε ότι δεν θα δεχθεί τετελεσμένα, στέλνοντας μήνυμα προς την Ευρώπη αρχικά και διεθνώς σε δεύτερο επίπεδο να μην επιτρέψουν στην Ελλάδα να χρησιμοποιεί περιβαλλοντικά ζητήματα για να προωθήσει την «ατζέντα της στα ζητήματα του Αιγαίου». Από την πλευρά του το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε σε μετρημένους τόνους λέγοντας ότι η Τουρκία «πολιτικοποιεί ένα περιβαλλοντικό ζήτημα. Η οικουμενική πρόκληση της προστασίας του περιβάλλοντος θα έπρεπε να ευαισθητοποιεί τις κυβερνήσεις και όχι να χρησιμοποιείται για τη δημιουργία εντυπώσεων». Ταυτόχρονα απεστάλη στην Άγκυρα μια διατύπωση αρχών στην οποία σημειώθηκε ότι: «Η πρακτική της συναλλακτικής διπλωματίας και της χρήσης υβριδικών μέσων για γεωπολιτικά οφέλη δεν προσιδιάζουν στην ελληνική εξωτερική πολιτική».

Η Τουρκία μιλώντας για ένα «καταφύγιο» πουλιών και θηλαστικών στο Αιγαίο που προγραμματίζεται να εκτείνεται από τα νερά ανοιχτά της Μήλου μέχρι τη Νίσυρο, έθεσε στο τραπέζι ουσιαστικά το ζήτημα της συνδιαχείρισης του Αιγαίου και της απόρριψης της χάραξης θαλασσίων ζωνών στη βάση της έκτασης των νησιών. Δεν μίλησε ακριβώς για «γκρίζες ζώνες» ως συνήθως αλλά για κάτι παραπάνω. Επέλεξε να δημιουργήσει κρίση για ένα χαμηλής έντασης θέμα, για να αποφύγει την κλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα στο πρακτικό επίπεδο. Αλλά θέλησε να είναι πολύ καθαρή στο νομικό επίπεδο. Δεν δείχνει κανενός τύπου διάθεση υποχώρησης από τις πάγιες θέσεις της. Ενώ μετέφρασε τη διατύπωση στη Διακήρυξη των Αθηνών περί αποφυγής μονομερών ενεργειών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως προκλήσεις, όπως πολλοί φοβούνταν στην Αθήνα, με τον αυθαίρετο τρόπο του να αποφύγει η Ελλάδα την άσκηση νόμιμων δικαιωμάτων κυριαρχίας και αρμοδιότητάς της.

Ο τρόπος που χειρίζεται η Τουρκία το θέμα είναι μια άσκηση πίεσης ενόψει της προγραμματισμένης συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν (και αφού αυτή έχει πλέον προγραμματισθεί) στο να τεθούν οι θέσεις των κύριων διαφωνιών στα ζητήματα κυριαρχίας των δύο χωρών σε σχέση με τις θαλάσσιες περιοχές, με έμφαση στο Αιγαίο. Η Τουρκία από την πλευρά της είναι απολύτως ξεκάθαρη στο εξής: Μέχρι να υπάρξουν αποφάσεις κοινές, η Ελλάδα δεν δικαιούται να προχωρήσει σε καμία κίνηση, ούτε ακόμη και στην περιχάραξη ενός καταφυγίου αγρίων πτηνών και θαλάσσιων θηλαστικών χωρίς να ζητήσει την άδεια και μάλλον και τη συνδρομή της σχετικά. Όσο και αν στην Ελλάδα και στους κύκλους του υπουργείου Εξωτερικών, ειδικά στο επίπεδο Παπαδοπούλου, εκδηλώθηκε αισιοδοξία ως προς την προοπτική και το κλίμα του πολιτικού διαλόγου μεταξύ των δυο χωρών, η πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή. Η Ελλάδα δεν έχει δεκαετίες τώρα ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας ως προς τις ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας και τα όρια της ΑΟΖ και η Τουρκία συνεχίζει να την κρατά σε ομηρία. Απλώς, υπό τις νέες συνθήκες και στη βάση των πιέσεων των ΗΠΑ, δεν θέτει στο τραπέζι το casus belli.