Ο πόλεμος στο Ισραήλ, ο δεύτερος «σοβαρός» στην περιφέρεια της Ευρώπης έπειτα απ’ αυτόν στην Ουκρανία, ο συγκεκριμένος δε στο μαλακό υπογάστριό της στην περιοχή που δίνει πλανητικής εμβέλειας κρίσεις, έχει -όπως και ο ρωσοουκρανικός- μία παράπλευρη χρήσιμη συνέπεια.Και τα δύο μέτωπα λειτουργούν ως εργαστήρια πολέμου. Προσφέρονται για εξαγωγή συμπερασμάτων τα οποία -ειδικά για χώρες όπως η δική μας, που έχουν υπαρξιακό πρόβλημα ασφάλειας- μπορούν να κάνουν τη διαφορά όχι απλά μεταξύ νίκης και ήττας σε έναν πόλεμο, αλλά μεταξύ στρατηγικής επικράτησης και εθνικής καταστροφής. Ας δούμε πολύ συνοπτικά.
Το πρώτο συμπέρασμα είναι ότι κλονίστηκαν ή και κατέρρευσαν σταθερές παραδοχές και αδιαπραγμάτευτες αλήθειες. Τίποτα πλέον δεν είναι δεδομένο. Το Ισραήλ θεωρούνταν αήττητο στρατιωτικά, η ασφάλειά του αδιάτρητη, οι μυστικές υπηρεσίες του ασυναγώνιστες, η επικράτειά του αδιαπέραστη. Κι όμως, υπέστη στρατηγικό αιφνιδιασμό και πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος με τον πιο κτηνώδη τρόπο, από μία παραστρατιωτική οργάνωση η οποία εκτέλεσε τρομοκρατική επιδρομή, αλλά με στρατιωτική ακρίβεια, υψηλού επιπέδου συντονισμό και ασύμμετρα στοιχεία. Ο πόλεμος έχει αποκτήσει πλέον έντονα υβριδικά χαρακτηριστικά και ασύμμετρες προσεγγίσεις στις επιχειρήσεις, που ενίοτε γίνονται κεντρικές επιλογές εκτοπίζοντας τον συμβατικό σχεδιασμό. Χαμηλού κόστους συστήματα εμπορικής χρήσης και αξίας μερικών εκατοντάδων ευρώ, όπως μικρά drones, μετατρέπονται σε αυτοσχέδια όπλα που αδρανοποιούν -αν δεν καταστρέψουν- οπλικά συστήματα υψηλής αξίας.
Είδαμε φτηνά drones να πλήττουν κορυφαίο άρμα, όπως το ισραηλινό Merkava, και τους Ουκρανούς να θέτουν εκτός μάχης μεγάλες ναυτικές μονάδες των Ρώσων με τροποποιημένα θαλάσσια μη επανδρωμένα σκάφη. Ο κατάλογος είναι πραγματικά ανεξάντλητος, καθώς σχεδόν καθημερινά βλέπουν το φως της δημοσιότητας διαφόρων ειδών πατέντες στα πεδία των μαχών. Αρα έχουμε διευρυνόμενη υιοθέτηση υβριδικών δογμάτων (που δεν περιορίζονται στο στρατιωτικό σκέλος των επιχειρήσεων, εξού και «υβριδικά») και ασύμμετρων επιχειρησιακών αντιλήψεων προκειμένου να εξισορροπείται η υπεροχή σε συμβατικά μέσα του αντιπάλου. Η Ελλάδα έχει μείνει πίσω σε αυτούς τους τομείς και θα πρέπει να καλύψει το κενό ταχύτατα, για ευνόητους λόγους. Ως προέκταση του τέλους των βεβαιοτήτων, Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν να ετοιμάζονται όχι μόνο για προσαρμογή σε επίπεδο στρατιωτικών δογμάτων, επιχειρησιακού σχεδιασμού και εξοπλισμών, αλλά κυρίως στη σφαίρα της στρατηγικής αντίληψης.
Οι ΗΠΑ έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια μια διαδικασία αυξημένης παρουσίας, μεταφοράς πόρων και υποδομών στην Ελλάδα, αποτέλεσμα της σταδιακής επιδείνωσης των σχέσεων με την Τουρκία, προκειμένου να μειώσουν τον βαθμό εξάρτησης και εκβιασμού τους από τη γείτονα. Παράλληλα, δημιουργήθηκε ένα υποσύστημα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο με σταθερό άξονα τον ελληνικό παράγοντα, Ελλάδα και Κύπρο, και μεταβλητή γεωμετρία τριμερών σχημάτων, με Ισραήλ και Αίγυπτο. Το δε σχήμα Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ εξελίχθηκε σε 3+1 με την προσθήκη των ΗΠΑ, ενδεικτικό της σημασίας που δίνει η Ουάσινγκτον στη συγκεκριμένη συνεργασία. Εν ολίγοις, Ελλάδα – Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος αναδείχθηκαν σε πυλώνες της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην περιοχή. Τα πράγματα όμως έχουν αρχίσει και μεταβάλλονται και κατά τη γνώμη μας θα μεταβληθούν περαιτέρω, όχι προς το καλύτερο.
Το Ισραήλ έχει μπει σε περιδίνηση, η οποία είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει και πώς θα καταλήξει, όπως άδηλο είναι ακόμα το πώς θα λειτουργήσει η απρόσμενη τρωτότητα που εμφάνισε… Η Αίγυπτος μπορεί να κυβερνάται από τη σιδηρά χείρα του προέδρου Σίσι, αλλά είναι μία μουσουλμανική χώρα που «βράζει» στην κοινωνική βάση της, με εκρηκτική δημογραφική αύξηση, ευμετάβλητη ροπή προς τον ισλαμικό ριζοσπαστισμό, που διεξάγει έναν χαμηλής έντασης εσωτερικό πόλεμο με τους τζιχαντιστές. Η μεγαλύτερη, ισχυρότερη και επιδραστικότερη αραβική χώρα είναι ένα ασταθές οικοδόμημα, το οποίο αν πέσει στα χέρια των Αδελφών Μουσουλμάνων, όπως το 2014, οπότε και παρενέβη ο Σίσι και ανέτρεψε την κατάσταση, τα όσα γίνονται σήμερα θα μοιάζουν με παιδικό πάρτι γενεθλίων. Παρενθετικά, ο άλλος πάλαι ποτέ πυλώνας της Δύσης στην περιοχή, η Τουρκία, έχει χαιρετήσει προ πολλού προς την Ευρασία και μετατρέπεται ταχέως σε αυτονομημένη, αντιδυτική ισλαμική δημοκρατία.
Συνοψίζοντας, με το Ισραήλ σε υπαρξιακή κρίση ασφαλείας, την Αίγυπτο εύθραυστη, την Τουρκία αντιδυτική, ισλαμική και σχεδόν εκτός ελέγχου, τι μένει από πυλώνες σταθερότητας και προκεχωρημένα φυλάκια (όσο και αν δεν αρέσει σε ορισμένους η έκφραση) της Δύσης στην περιοχή; Ελλάδα και Κύπρος. Εδώ κολλάει η προηγούμενη επισήμανση, ότι χρειάζεται άμεσα αλλαγή στρατηγικής αντίληψης και απόκτηση κουλτούρας ασφαλείας.
Το ότι δεν επιδιώξαμε αυτόν τον ρόλο δεν σημαίνει ότι έχουμε το περιθώριο να τον απορρίψουμε. Η Ιστορία δεν μας ρωτάει.
