Ο πρωθυπουργός την περασµένη Τρίτη εξήγγειλε δέσµη µέτρων µετά το υπερπλεόνασµα 4,8% του ΑΕΠ για το 2024. Η αντιπολίτευση αντέδρασε σφοδρά, µε βασικό επιχείρηµα ότι οι παροχές δίνονται για επικοινωνιακούς λόγους ή ότι αυτά που χορηγούνται είναι ψίχουλα µε βάση τις ανάγκες των πολιτών. Η κυβέρνηση απάντησε πως τόσο το πλεόνασµα όσο και η δέσµη µέτρων είναι απότοκα της πολιτικής της, που αποδίδει καρπούς.
Το πρόβληµα που αναδεικνύεται, όµως, αφορά κυρίως το εάν και πόσο τεκµηριωµένα προγράµµατα υπηρετούν τόσο η κυβέρνηση όσο και οι επεξεργασίες των κοµµάτων της αντιπολίτευσης. Στο ερώτηµα αυτό, εύκολες απαντήσεις δεν µπορούν να δοθούν. Η κυβέρνηση δρέπει µεν καρπούς µετουσιωµένους σε πλεονάσµατα και αξιολογείται θετικά από διεθνείς οίκους, ωστόσο δεν µπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως η επιδότηση ενοικίου για τον µήνα Νοέµβριο είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για τη διαχείριση της στεγαστικής κρίσης. Ναι µεν το Μαξίµου επιχειρεί restart µε βάση την οικονοµία, αλλά απέχει πολύ από το να διατυπώσει ένα αφήγηµα -στην πραγµατικότητα, µια ολοκληρωµένη κυβερνητική πρόταση- µε ορόσηµο τις εκλογές του 2027. Αλλωστε η κυβέρνηση βρίσκεται αντιµέτωπη τόσο µε την «κατάρα της δεύτερης τετραετίας» όσο και µε την κρίση εµπιστοσύνης της κοινής γνώµης, καθώς µόλις 2 στους 10 δηλώνουν ικανοποιηµένοι από το κυβερνητικό έργο. Μια κρίση εµπιστοσύνης, που διογκώθηκε µε αφορµή τις µεγάλες κινητοποιήσεις για τα Τέµπη. Το ζήτηµα είναι πώς θα εντάξει, θα ενοποιήσει τις επιµέρους κυβερνητικές δράσεις σε ένα σύνολο. Ακόµα πιο δύσκολο είναι το πώς να τολµήσει µεταρρυθµίσεις που έχουν µείνει µετέωρες εδώ και 6 χρόνια -ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την αναδιάρθρωση της κρατικής µηχανής- και πώς θα τις ενσωµατώσει σε µια κυβερνητική ατζέντα µε ορίζοντα το αύριο.
Τι γίνεται όµως µε τα κόµµατα της αντιπολίτευσης; Εδώ το προγραµµατικό έλλειµµα έχει γίνει ιδιότυπο «βαρόµετρο» της αδυναµίας τους να πείσουν την κοινή γνώµη όχι απλώς ότι έχουν µια συνεκτική πρόταση, αλλά ότι µπορούν, µε βάση αυτήν, να κυβερνήσουν τον τόπο. Η αδυναµία αυτή διαπερνά οριζόντια τους κοµµατικούς σχηµατισµούς, ακόµα και αυτούς που µετά τα Τέµπη εµφανίζονται δηµοσκοπικά ενισχυµένοι. Χαρακτηριστικό παράδειγµα, η Πλεύση Ελευθερίας. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου ήδη δηλώνει πως συνοµιλεί µε τον εαυτό της και διαλογίζεται ώστε να γίνει πρωθυπουργός της χώρας, ενώ ακόµα προαναγγέλλει ένα πρόγραµµα που δεν υπάρχει. «Με την ίδια υπευθυνότητα θα κινηθούµε και στο επόµενο µεγάλο µας βήµα, προγραµµατικά. Για περισσότερα, θα περιµένετε λίγο ακόµη!» δήλωσε σε συνέντευξή της. Στο… περίµενε βρίσκεται και η κατάρτιση προγραµµατικής πρότασης από το ΠΑΣΟΚ. Η σηµερινή ευρεία σύσκεψη 1.500 και πλέον στελεχών του κόµµατος σηµατοδοτεί ακόµη µια προσπάθεια για επανεκκίνηση και ανασύνταξη των δυνάµεων της Χαριλάου Τρικούπη. Το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης βρίσκεται σε δεινή δηµοσκοπική θέση, βλέποντας την Πλεύση Ελευθερίας να σταθεροποιείται στη δεύτερη θέση. Ωστόσο, σχεδόν έξι µήνες µετά την επανεκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη ως προέδρου του Κινήµατος, ο προγραµµατικός λόγος αναζητείται. Πού οφείλεται η υστέρηση αυτή; Πριν απ’ όλα στη µονοθεµατική αντιπολίτευση που επέλεξε να κάνει το ΠΑΣΟΚ µε αφορµή την τραγωδία των Τεµπών -τώρα γίνεται συνείδηση ότι είναι επείγουσα ανάγκη µια στροφή σε µια πολυθεµατική ατζέντα. Οµως σε ποια κατεύθυνση; Η Αννα ∆ιαµαντοπούλου θεωρεί ότι πρέπει να υπάρξει «ένα µανιφέστο που να δίνει τη σηµερινή ταυτότητα της Σοσιαλδηµοκρατίας µε τα χαρακτηριστικά του 21ου αιώνα». Είναι αµφίβολο όµως αν όλοι στο ΠΑΣΟΚ συµµερίζονται αυτήν την επιλογή. Οσο αυτό δεν διασαφηνίζεται τόσο οι επιµέρους προτάσεις του ΠΑΣΟΚ -αξιόλογες πολλές από αυτές, όπως για το Στεγαστικό- θα έχουν περιορισµένη εµβέλεια.
Πιο εκκωφαντικό το προγραµµατικό έλλειµµα στον ΣΥΡΙΖΑ ή για την ακρίβεια στις συνιστώσες του πάλαι ποτέ σχηµατισµού που κυβέρνησε τον τόπο. Ακόµα και αυτοί που ανάµεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά επιθυµούν σύγκλιση, έχουν τον τρόπο να προτάσσουν τις διαφωνίες τους για θέµατα πρώτης γραµµής. Η πολυδιάσπαση του χώρου εξουδετερώνει κάθε προσπάθεια προγραµµατικού λόγου, αφού ενόψει και του Συνεδρίου του Ιουνίου δεν αποκλείεται νέα διάσπαση, ενώ την ίδια ώρα οι φήµες για επάνοδο του Αλέξη Τσίπρα στην πολιτική σκηνή καλύπτονται από πέπλο αοριστίας και µυστηρίου.
Ισως εδώ να κρύβεται και ο πραγµατικός λόγος αποτυχίας τόσο επιµέρους προσπαθειών για συγκλίσεις (π.χ. Λαϊκό Μέτωπο στην Αριστερά) όσο και για τις συγχύσεις που προκαλούν δηλώσεις και επιδιώξεις ηγετικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ για ευρύτερη σύγκλιση των δυνάµεων της Κεντροαριστεράς. Σε όλες τις προσπάθειες, το κάρο µπαίνει µπροστά από το άλογο, µε αποτέλεσµα οι ευκαιριακές συµπράξεις και βραχύβιες συγκολλήσεις να είναι θνησιγενείς ακόµα και από την εκδήλωση των όποιων προθέσεων. Μια βασική -ίσως η πιο- αιτία είναι η απουσία προγραµµάτων, που θα δώσει χώρο για προγραµµατική συζήτηση, προϋπόθεση για βιώσιµες συγκλίσεις. Αλλά στην Ελλάδα αυτά είναι ψιλά γράµµατα. Σε κάθε περίπτωση όλα δείχνουν ότι πάµε σε µια νέα πολιτική φάση, όπου οι συµµαχίες µπορεί να αποτελέσουν προϋπόθεση για τον σχηµατισµό κυβέρνησης. Και τότε, το προγραµµατικό έλλειµµα, αν δεν καλυφθεί, θα σταθεί ανυπέρβλητο εµπόδιο για βιώσιµες λύσεις.
Κυριακάτικη Απογευματινή
